چراغ كهنه صنعت فرش همدان خاموش نمی شود

ایرانیان به ویژه زاگرس نشینان و مردمان استان های غربی به هنرمندی در بافت فرش شهره اند و اهالی این سرزمین كهن به واسطه كسب برترین ها در هنر فرش بافی همواره جایگاه نخست خود را در این هنر حفظ كرده اند.
چرا كه كهن ترین فرش دنیا به نام 'پازیریك' با قدمت 2 هزار و 500 سال كه در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود به همراه گرانترین فرش دنیا كه به عنوان ارزنده ترین هنر اسلامی در موزه واشنگتن نگهداری شده و با قیمت 33.8 میلیون دلار در سال 2013 به فروش رفت متعلق به ایران است.
همچنین بزرگترین فرش دنیا كه با پنج هزار و 644 متر مربع و ابعاد 133 * 42 با 2.3میلیارد گره توسط یك هزارو 200 بافنده زن در مدت 18 ماه بافته شده است و درمسجد شیخ زاید ابوظبی روزانه مورد بازدید 2 هزار جهانگرد قرار می گیرد به اهالی این كشور هنرمندپرور تعلق دارد.
در بین استان ها و مناطق مختلف كشور شهر همدان به عنوان یكی از مراكز اصلی تجارت فرش در منطقه غرب ایران از گذشته تاكنون كانون توجه متقاضیان فرش دستباف بوده است.
***هنرمندی قالی بافان همدانی در درشت بافی
‌زنان و دختران با ذوق و خوش سلیقه شهرها و روستاهای دیار هگمتانه بدون اینكه تركیب رنگ و نقشه خوانی را در مدرسه و دانشگاهی فرا گرفته باشند هنرشان از پیچ و خم های ذهن و افكارشان به دستانشان رسیده و در بدنه فرش گره می خورد.
این هنر موروثی با گذر زمان در كوره راه تاریخ فراموش نشده به گونه ای كه در جریان تحولات فرش در ایران اوایل قرن 20 میلادی قالیبافی در شهر همدان با سبك 'شهری باف' بنیان گذاشته شد و از بین رنگ ها ، رنگ قهوه ای متمایل به شتری به میزان بالایی در تركیب نقشه های قالی به كار گرفته شد.
همچنین رنگ هایی نظیر قرمز دوغی، لاكی قرمز دانه، لاكی گلخاری، لاكی روناسی، آبی، سبز روشن و سیر زردی طلایی، نارنجی، سرمه ای، آبی سیر و روشن در فرش استان همدان رونق یافت و در بین مناطق همدان روستاهای انجلاس، برچلو، بیوك آباد، زاغه و تاج آباد در فرش بافی شهره شدند.
قالی مهربان از آثار هنرمندان خوش سلیقه و با اخلاق دیار كبودراهنگ است كه از 2 گروه ترك نشین و كردنشین تأثیر گرفته و قالی مناطق كردنشین متاثر از قالی بیجار، دارای بافت محكم و بیشتر از 2 پود است اما قالی مناطق دیگر مهربان بیشتر درشت بافت و یك پود است.
روستاهای حسین آباد، ازندریان، كسب و ننج، جوزان مانیزان و میشن از جمله مناطق معروف ملایر در قالیبافی است كه شهرت قالی جوزان در بازار فرش به خاطر رنگ های پرجا و طرح های خوش نقش و پردوام آن است.
همچنین فرش اصیل منطقه اسدآباد بیشتر از نوع محلی و یك پود بوده كه با قاب بافته می شود و بیشتر نقشه ها از جمله ماهی درهم، هراتی با طرح لچك و ترنج یا بدون ترنج با رج شمار پایین و زمینه قرمز است.
مهمترین روستاهای قالیبافی در اسدآباد عبارتند از طویان علیا و سفلی جعفرآباد كه بیشتر آنها نیز ذهنی باف و در ابعاد دوذرعی، ذرع و نیم و ذرع چارك و به ندرت 2 در 3 است .
قالیچه های تویسركان نیز درشت بافت و دارای پرز بلند هستند و در بیشتر موارد یك پود ضخیم دارند و بافت در این منطقه با دست بوده و از گره تركی استفاده می شود همچنین نقشه های معروف این شهرستان آصادقی و مالیچه است.
قالی بافان منطقه نهاوند از هر 2 گره تركی و فارسی استفاده می كنند و فرش های اصیل آن یك پود ، ضخیم و از پرز بلند برخوردارند.
در طی سالیان اخیر 2 پود بافی نیز رواج یافته است و ابعاد فرش های تولیدی در نهاوند ذرع و نیم ، دو ذرعی و كناره می باشد همچنین نقشه های عشوند، گل حیدر، سالاری از طرح های معروف این شهرستان است.
شهرستان رزن پتانسیل های لازم برای بافت فرش را دارد و برخی معتقدند اولین فرشی كه از ایران به شاه عثمانی اهداء شد بیش از 450 سال پیش بوده و از بافته های قروه درجزین بوده است.
***قالی، تقویم روستا
هنر موروثی قالی بافی از گذشته تاكنون بیشتر در بین بانوان رواج داشته است و آنها بدون استفاده از نقشه و به صورت ذهنی اقدام به بافت قالی می كردند.
حشمت خانم كه بیش از سه دهه از عمر خود را صرف قالی بافی كرده با بیان رنج ها و محنت های قالی بافی، از آن به عنوان تقویم و شناسنامه یاد می كند.
وی توضیح می دهد: با توجه به اینكه در گذشته تاریخ، سال، ماه و روز معنا و مفهوم چندانی نداشت بنابراین در ذكر زمان وقایع این اعداد كاربردی زیادی نداشتند.
این زن هنرمند افزود: اگر می خواستیم زمان تولد، مرگ، ازدواج ، اجباری (روانه شدن به خدمت سربازی) و هر واقعه ای را بیان كنیم به نقش قالی استناد و رجوع می كردیم.
بانو حشمت افزود: زنان و دختران روستا بیشترین زمان عمر و زندگی خود را پشت دار قالی صرف می كردند بنابراین رویدادهای زمانه خود را در هر لحظه با هنر قالیبافی در گوشه یا كناری از فرش ثبت می كردند.
وی گفت: به طور مثال در این قسمت از نقشه، حاشیه یا رج قالی پسر فلانی صاحب فرزندی شد، ازدواجی صورت گرفت، پدری از دنیا رفت و مادری داغدار شد و ....
*** قالی بافی ملاك هنرمندی دختران دم بخت
بانو رباب كه سالهاست هنر قالی بافی را كنار گذاشته از خاطرات قالی بافی و ازدواج اش سخن می گوید و عنوان می كند: ملاك هنرمندی دختران با گذر زمان تغییر كرده به گونه ای كه در گذشته هنرمندی دختران با میزان قالی هایی كه بافته اند ارزیابی می شد.
وی دستی بر پرزهای فرش زیر پایش می كشد و با لبخند یادآوری می كند: 44 سال پیش پس از بافت این فرش راهی خانه بخت شدم و با وجود اینكه سال هاست از آن روز می گذرد و با وجود دست و پنجه نرم كردن با مشكلات اقتصادی ولی این فرش را به یادگار نگه داشته ام.
این زن هنرمند اظهاركرد: مهمترین معیار و ملاك سنجش هنرمندی دختران دم بخت و نوعروسان در گذشته بر اساس توانمندی و آشنایی آنها با تركیب رنگ و نقشه و بافت قالی های زیبا و پر فروش بود.
او با افسوس، شیشه های عینك ته استكانی خود را پاك می كند و این گونه بزبان می آورد كه آنقدر چشمان خود را بدون احساس گذر زمان و در كنار مادر و خواهران خود غرق در نقشه ها و خامه های قالی كردم تا چشمانم به این روز افتادند.
وی اضافه می كند: شوخی ها، لبخندها، قصه ها و درد و دل ها همگی با هر بار گره خوردن تار و پود قالی و ضربه دف، به جان قالی می نشست و بعدها با نگاه به آن قسمت قالی این خاطرات تداعی می شد.
وی بیان كرد: هم اینك دار قالی بسیاری از زنان و دختران روستایی به خاطر نبود صرفه مالی و اقتصادی در گوشه خانه و انباری خاك می خورد و كف پوش های جدید جای قالی ایرانی را گرفته است.
درد و دل های دلنشین و شنیدنی این 2 بانو كه سالها طبیعت را بر دل قالی نشانده و درد و دلهای خود را با نجواهای عاشقانه و ترجیح بندهای زیبا برای قالی سرودند ما را به سمت رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان سوق داد تا از این مسئول مشكلات و برنامه های صنعت فرش را جویا شویم.
احمد علی بابایی ابتدا به ذكر تاریچه ای از صنعت فرش پرداخت و در ادامه گفت: فرش دستبافت یك كالای 100 درصد سرمایه ای و استرتژیك است و توجه به آن به ویژه در این برهه از زمان می تواند بخش های مختلف اقتصادی اجتماعی، فرهنگی را به ارزش افزوده برساند.
وی معتقد است: در صورت توجه به فرش دستباف، از منظر اقتصادی بخش عمده ای از مشكلات اقتصاد خانواده را حل كرده و كمك حال اقتصاد خانواده می شود.
به گزارش ایرنا وی اضافه كرد: می توان با صادرات فرش دست بافت ارزش افزوده و ارز آوری قابل توجهی برای كشور به ارمغان آورد.
وی با ذكر اینكه ایجاد شغل در صنعت فرش نیاز به سرمایه چندانی ندارد بیان كرد: برای ایجاد یك شغل در صنعت فرش به مثابه دیگر بخش ها نیازمند سرمایه گذاری 2 تا 2.5 میلیارد ریال نیست بلكه در این صنعت می توان با 20 میلیون ریال شغل ثابت، پایدار، بادوام و شیك ایجاد كرد.
رئیس اداره فرش استان همدان تصریح كرد: در صنعت فرش دستباف هیچگونه نیازی به واردات مواد اولیه، تكنولوژی و طرح و نقشه از سایر كشورها نیست بلكه همه آنها در داخل كشور وجود دارد.
بابایی اضافه كرد: اگر در دیگر كالا و تولیدات نظیر خودرو مزیت نسبی داریم ولی در صنعت فرش دستباف دارای مزیت مطلق از نیروی انسانی هنرمند بوده تا جایی كه حتی هیچ كشوری به اندازه ایران بسترهای لازم برای تولید فرش دستباف را ندارد.
وی در خصوص اهمیت فرش دستباف از منظر اجتماعی توضیح داد: فرش دستباف می تواند در بخش عمده از مشكلات و ناهنجاری های اجتماعی وارد شده و نرخ بیكاری را كاهش دهد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اظهار كرد: به طور حتم فرش دستباف به عنوان یك كالای فرهنگی و هنری ارزشمند با وجهه جهانی مورد تائید همگان است.
بابایی اضافه كرد: با صادرات فرش هنر ملت ایران و قدمت تاریخی و فرهنگی این ملت به نقاط مختلف جهان صادر می شود.
*** نبود بازار بزرگترین مشكل فرش دستباف
وی تاكید كرد: یكی از بزرگترین مشكلات پیش روی صنعت فرش نبود بازار تعریف شده است چون بعد از تحریم های ظالمانه، بازارهای هدف را از دست دادیم كه به دست آوردن مجدد این بازار نیازمند سیاستگذاری و توجه بیشتر به این حوزه است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: تحریم منجر به رها شدن و سرگردانی صنعت فرش شد و تداوم این رویه موجب جای جایگزین شدن كشورهای رقیب و به دست گرفتن بازارهای جهانی شد.
بابایی بیان كرد: مسئولان و تصمیم گیران حاضر در وزارت صنعت معدن تجارت برای رونق صنعت فرش باید نسبت به شناسایی بازار هدف و سلیقه یابی توجه كرده و برای رفع نیاز بازارهای خارجی به تشكل های تولیدی دولت و مركز ملی فرش، برنامه ریزی كنند و بگویند هر نقطه از جهان چه فرشی را نیاز دارد.
وی گفت: برای بازاریابی باید مركز ملی فرش ایران با هماهنگی وزارت امور خارجه و سفرای ایران در كشورهای خارجی، تیم های تجاری به كشورهای هدف برای سلیقه یابی اعزام كند چرا كه این كار اساسی ترین شیوه برای دستیابی به بازار جهانی است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: بلافاصله پس از شناسایی بازارهای خارجی و گرفتن سفارش تولید باید بر روی ارتقای كیفیت تولید و مواد اولیه تمركز كرد.
بابایی یادآوری كرد: هنگام تحریم ها بسیاری از واحدها فعال در تولید مواد اولیه فرش دستباف از چرخه تولید خارج شدند كه رفع این مشكل نیازمند بازتوانی این قشر با تاسیس مراكز خرید است.
وی تاكید كرد: پشم در كشور ایران به علت نبود دسته بندی و تقسیم بندی مشخص هرز می رود همچنین فرایند چیدن پشم از روی دام و گوسفندان به صورت مكانیزه نبوده بلكه هر فردی سلیقه ای نسبت به تامین مواد اولیه اقدام می كند.
بگفته وی این فرایند نامناسب باعث می شود مواد اولیه غیراستاندارد و نامرغوب وارد بازار شده و بافنده نیز به علت نداشتن علم و آگاهی از كیفیت مواد اولیه آن را خریداری می كند كه نتیجه این اقدام در محصول نمایان شده چون استفاده از مواد اولیه نامرغوب و تركیبی از الیاف مصنوعی و طبیعی در فرش موجب كم ارزش شدن فرش دستباف می شود.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان تاكید كرد: ارزش و جایگاه فرش دستباف ایرانی به علت استفاده از مواد اولیه طبیعی شامل پشم، ابریشم و پنبه است.
بابایی افزود: همچنین استفاده از رنگ های طبیعی در رنگرزی خامه ها به همراه بافت مرغوب كیفیت قالی را بالا می برد.
وی تاكید كرد: اگر رنگ های شیمیایی در مواد اولیه و خامه قالی بكار برده شود و بافت فرش اصالت نداشته باشد به طور حتم فرش دستباف آسیب می بیند.
وی با تاكید بر روزآمد بودن طرح و نقشه گفت: قالی باید بر اساس سلیقه مصرف كنند تولید شود چراكه ذائقه مردم تغییر كرده و زمانی طرح های شلوغ و رنگ های گرم مورد پسند مردم بود ولی هم اینك این طرح ها مورد پسند نیست.
*** همدان مزیت های مضاعفی در صنعت فرش دارد
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اظهاركرد: وجود نیروی فراوان در جامعه جوانان و بانوان، تمامی امكانات مورد نیاز تولید فرش نیاز از مزیت های بسیار بالای همدان برای رونق صنعت فرش به شمار می رود و این بخش تنها نیازمند توجه و سرمایه گذاری است.
بابایی افزود: نتیجه سرمایه گذاری در فرش دستباف در بلند مدت مشخص می شود بنابراین برای حمایت از این بخش باید پرداخت تسهیلات كم بهره، حمایت از تعاونی های تولیدی صورت پذیرد و واحدهای پشتیبانی فرش با هدف اینكه تعاونی ها توان سفارش پذیری، تامین مواد اولیه و پرداخت حقوق نیروها تا رسیدن كالا به مرحله تولید را داشته باشند ایجاد شوند.
وی درباره ویژگی های مهم فرش دستباف استان همدان گفت: شیوه های نقش پردازی، استفاده از رنگ های گرم مانند قرمز و لاكی، بافت فرش با پرزهای بلند، تنوع در تولیدات، كیفیت ، دوام و عمر بالا، استفاده از شیرازه متصل در حین بافت، داشتن گره متقارن و برخی مواقع فارسی در برخی مناطق و ضخامت و سنگینی مهمترین مزیت فرش دستباف همدان است.
وی استفاده از رج شمار 15 تا 25 روستایی بافت و تا 40 رج شهری بافت، بافت تخت و گاه نیم لول و لول، استفاده از ریشه های بلند و وجود بیشترین مراكز بافت روستایی را از دیگر مزیت های این استان در صنعت فرش دانست.
*** تعدد مراكز تصمیم گیر آسیب بزرگ برای فرش دستباف
وی یادآوری كرد: در طول 15 سال گذشته مدیریت صنعت فرش دستخوش تغییرات زیادی شده است و تا سال 82 مدیریت فرش بر عهده وزارت جهاد كشاورزی بوده و پس از آن بر اساس مصوبه شورای عالی كشور به وزارت بازرگانی سابق واگذار شد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: سپس در این وزارتخانه مركز ملی فرش ایران ایجاد شد كه وظیفه آن مدیریت، برنامه ریزی، نظارت، كنترل، ارائه راهبرد و همه امورات صنعت فرش كشور است.
بابایی تصریح كرد: هنوز در بدنه سیستم وزارت صنعت معدن تجارت یك ساختار تدوین شده برای مدیریت فرش ارائه نشده و با وجود گذشت 13 سال از واگذاری این مسئولیت به بازرگانی سابق ، فرش دستباف كشور مدیریت واحد ندارد.
وی با ذكر اینكه این خلا نظم مدیریتی به وضوح در مدیریت دولتی و بخش خصوصی مشهود است گفت: مركز ملی فرش ایران باید تشكل هایی را ایجاد كند و با مدیریت آنها بخش خصوصی را در این قالب بگنجاند.
*** تعاونی فرش كشور با نسخه 13سال پیش مدیریت می شود
وی بیان كرد: تعاونی های فرش كشور هنوز با نسخه 13 سال پیش مدیریت می شوند و هم اینك در بدنه وزارت صنعت معدن تجارت 2 مركز اقدام به مدیریت فرش دستباف می كنند.
وی توضیح داد: این مراكز شامل مركز ملی فرش ایران كه بخشی از فرایندهای تشكل های تولید را مدیریت می كند و مركز اصناف ایران است كه مركز اصناف ایران مدیریت اتحادیه های صنفی را عهده دار است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: بخشی از فرش فروشان و تولید كنندگان زیر نظر اتحادیه های صنفی و بخش دیگر تحت نظارت مركز ملی فرش ایران مدیریت می شوند در حالیكه باید این سیستم معیوب در ساختار وزارتخانه اصلاح شود.
بابایی بیان كرد: در صورت توجه به این موضوع تمامی فعالیت های مرتبط با فرش در دستگاهایی نظیر فنی حرفه ای، كمیته امداد، بهزیستی، اداره تعاون، كار و رفاه اجتماعی در حوزه مشاغل خانگی و هنرستان های فرش باید با ساختار مدیریتی فرش كشور هماهنگ شوند.
وی تصریح كرد: هم اینك اداره كار، صندوق كارآفرینی امید با پرداخت تسهیلات به فعالان حوزه فرش، مراكز آموزش فنی حرفه ای، بنیاد شهید، بهزیستی و دیگر مراكز متعد دخالت مستقیم در حوزه فرش دارند در حالیكه باید تمامی این مراكز از از دخالت در این حوزه تخصصی كنار گذاشته شوند البته مشروط بر اینكه بدنه وزارت صنعت معدن تجارت قوی شود.
وی تاكید كرد: بافندگی فرش در ایرن با شرایط فعلی از جمله صدور انواع و اقسام كارت، مجوز شناسایی و فعالیت و پروانه كسب، دریافت مجوز مشاغل خانگی، كارت شناسایی اتحادیه، كارت عضورت تعاونی، مجوز واحد پشتیبان، گواهینامه آموزشی اتحادیه، گواهینامه اموزشی مركز آموزش فنی و حرفه ای، گواهی فارغ التحصیلی صنعت فرش از دانشگاه و هنرستان بسیار سخت و دشوار است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: بیشتر این گواهینامه ها موجب ایجاد سردرگمی و پریشان احوالی برای صنعت فرش شده است در حالیكه فرد دارای یك گواهینامه یا داشتن مدرك دانشگاهی رشته فرش بیانگر توانمندی در این صنعت است و نیازی به دیگر كارتها و مجوزها نیست.
بابایی به ذكر نمونه ای از اثرات زیان بار تعدد كارتها و مجوزهای فرش دستباف پرداخت و مثال زد: چنانچه یك فارغ التحصیل رشته فرش درصدد بهره مندی از بیمه قالی بافی باشد از وی گواهینامه فنی حرفه ای مطالبه می شود این در حالیست كه این فرد دارای مدرك دانشگاهی در رشته فرش است.
وی توضیح داد: فعال فرش دستباف هموراه با دیگر سازمانها درگیر بوده و باید از آنها نیز مجوز دریافت كند مثلا برای بهره مندی از بیمه قالیبافی باید مدرك مهارت فنی حرفه ای را داشته باشد، برای استفاده از تسهیلات باید كارت مشاغل از اتحادیه داشته باشد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اضافه كرد: بانكها برای حمایت مالی تائیدیه اداره فرش را نیاز دارند و اداره فرش نیز برای تائیدیه از تعاونی فرش استعلام می كند كه تمامی این موارد فقط سرگردانی و نومیدی برای ادامه فعالیت یك علاقه مند به كار را موجب می شود.
بابایی پیشنهاد داد: برای خروج از وضعیت فعلی تقویت تشكیلاتی فرش و صنایع دستی كشور ضروری است و بهترین حالت تشكیل سازمان ملی صنایع دستی در كشور با محوریت فرش بوده تا جایی كه این سازمان با اختیارات تام بتواند تمامی صنایع دستی از جمله گلیم، گبه، جاجیم، چرم، سفال، منبت، معرق، حصیر و... را در واحدهای تعریف شده مدیریت نماید.
وی شیوه دوم برای پایان دادن به این نابسامانی ها را تقویت مركز ملی فرش ایران با ساختار فعلی و افزایش اختیارات این مركز برای ادامه فعالیت دانست بطوریكه تمامی فعالیت های فرش دستباف از تمامی دستگاه ها و دیگر نهاد ها سلب و به مركز ملی فرش ایران واگذار شود .
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: نهادهایی همچون كمیته امداد، بهزیستی، فنی حرفه ای، شركت شهرك های صنعتی، شركت سهامی فرش ایران، صندوق مهر كارآفرین امید، وزارت كار، تعاون و رفاه اجتماعی، مركز اصناف و دیگر دستگاه ها باید همه فعالیت های مرتبط به فرش خود را به این مركز واگذار كنند.
بابایی افزود: این مركز نیز باید با اصلاح ساختار و تدوین برنامه های كاربردی و حتی تهیه دستورالعمل ها و قوانین مرتبط، ساز و كار جدیدی را به ویژه در بخش خصوصی برای مدیریت فرش اعمال نماید.
*** ایجاد 25 شغل جانبی با رونق فرش دستباف
وی گفت: 2.5 میلیون نفر در كشور در صنعت فرش فعال هستند كه می توان عنوان كرد جمعیت هشت تا 10 میلیون نفر از این محل ارتزاق می كنند كه با توجه به گستردگی، نیازمند یك سازمان و مركزی قوی برای اداره این قشر هستیم.
وی افزود: این حرفه موروثی 25 شغل جانبی نیز ایجاد كرده كه برای نمونه می توان پشم چینی، دامداری، ریسندگی حلاجی، رنگ رزی، پرداخت، چله كشی، تولید و تجارت فرش را مثال زد.
*** خانه فرش روستایی ایجاد شود
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان مشكلات فعالان فرش دستباف را شامل چهاربعد فنی و تولیدی، بازرگانی، حمایتی مالی پولی و ساختاری دانست.
بابایی افزود: مدیریت مركز ملی فرش ایران باید برای ارتقای آگاهی بافندگانی كه اطلاعی از نیازهای بازار ندارند اقداماتی نظیر آموزش های مداوم و متوالی برای بافت بهتر در چارچوب نیاز بازار ارائه دهد.
وی گفت: یكی از نیازهای امروزی ایجاد كارگاه بافت قالی در سطح روستاها است تا همانگونه كه روستا دارای خانه بهداشت است از خانه فرش روستایی نیز برخوردار باشد.
وی در ذكر اهمیت خانه فرش روستایی اینگونه توضیح داد كه این مركز می تواند به صورت متمركز سفارش ها را دریافت كرده و طبق ذائقه متقاضی و سلیقه بافندگان روستایی، تولید را به آنها واگذار كند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان كمك به افزایش درآمد خانوار روستایی، استفاده از ظرفیت های موجود در روستاها، پیشگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و تبدیل شدن این مركز به كانونی برای حمایت از بافندگان فرش دست باف در بخش های تامین مواد اولیه، آموزش، بیمه بافندگان و خرید تولیدات را از دیگر مزایای راه اندازی خانه های فرش روستایی برشمرد.
*** نقشه های قالی باید به روز شوند
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان گفت: استفاده از نقشه های سنتی تكراری در تولید فرش دستباف هنوز رواج دارد در حالیكه هیچ بافنده ای نباید فرش ببافد مگر اینكه به نیاز بازار اشرافیت داشته و از قبل پیش بینی كرده باشد.
بابایی با ذكر اینكه نباید بر اساس خواسته دل مان فرش ببافیم چون به فروش نمی رود افزود: باید نقشه های سنتی قدیمی با هنرمندی طراح های زبردست استان و كشور از نظر رنگ و تركیب روزآمد شود.
وی اظهاركرد: یك زمان مصرف كننده خواهان قالی هایی با طرح های شلوغ بود ولی هم اینك قالی های با تركیب و نقشه های خالی را می پسندند.
وی تصریح كرد: با وجود تغییر ذائقه مردم ولی قالی بافان همچنان قالی هایی با طرح ها شلوغ 12 و 13 رنگ تولید می كنند در حالیكه قالی بافان بیشتر كشورها تنها از دو رنگ برای بافت قالی استفاده می كنند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اضافه كرد: همچنین در مكانیزم های جدید مورد استفاده سایر كشورها قالی بافان نیاز به مراجعه به مراكز خم رنگرزی ندارند چراكه پشم با رنگ های متنوع وجود دارد و می توان آنها را با پشم های مشكی تركیب كرده و با این اقدام هزینه ها رنگریزی را حذف و هزینه تولید را كاهش داده كه این رویه در قیمت تمام شده محصول تاثیر مثبت دارد.
بابایی تاكید كرد: قیمت مواد اولیه تولید فرش دستباف در سطح كشور به واسطه نبود مكانیزم های جمع آوری مواد اولیه خیلی گران شده و قیمت ها به صورت سلیقه ای تعیین می شود.
*** دستمزد بافندگان ناچیز است
وی گفت: بسیاری از بافندگان فرش با كمترین دستمزد فعالیت می كنند به گونه ای كه می توان با صراحت عنوان كرد كه سود واقعی فرش دستباف به بافنده نمی رسد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: در حالیكه بافندگان محور اصلی تولید فرش دستباف هستند ولی نمی توانند از مزایای كارشان بهره مند شوند.
بابایی تاكید كرد: باید یك مكانیزم تعریف شده برای بالا بردن حقوق بافندگان فرش پیش بینی شود كه در این راستا پیشنهاد می شود سرمایه گذار، طرح، مواد اولیه و نقشه را تامین كرده و در اختیار بافنده قرار دهد سپس سود حاصل از بافت قالی پس از قیمت گذاری در بازار بین هر 2 به تساوی تقسیم شود.
*** فرش های تولیدی فاقد شناسنامه هستند
وی یادآوری كرد: به جز شركت سهامی فرش ایران كه در گذشته از آن به عنوان شركت تخصصی مادر فرش یاد می شد هیچ مجموعه بر روی فرش های تولیدی اش لیبل، برند نزده و درج مشخصات نمی كند كه این یكی از بزگترین ضعف های حوزه فرش است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان افزود: برای اینكه بتوانیم در بازارهای فرش جهانی نفوذ كرده و نقش مثبت و خوبی داشته باشیم باید برندهای تعریف شده را معرفی كرده لیبل و مشخصات تولید یا به عبارتی شناسنامه فرش بر وی آن الصاق شود.
بابایی تاكید كرد: داشتن لیبل مشخصات برای فرش دستباف موجب پیشگیری تخلف در تولید، عرضه و فروش شده كه این مولفه آسودگی خاطر خریداران را در پی دارد.
***كف پوشهای جدید رقیب جدی فرش دستباف
وی گفت: برای بالا بردن توان رقابت در بازار باید در بعد كیفی و كمی یعنی قیمت و كیفیت فرش را ارتقا داد و با تبلیغ فرش دستباف، اهمیت وجود آن در منزل و بهتر بودن آن نسبت به سایر كف پوشها را به مصرف كننده شناساند.
وی بیان كرد: فرش دستباف هم اینك دارای رقبای جدید و نوظهوری از جمله انواع كف پوشها نظیر سرامیك، پاركت، موزائیك، موكت و غیره است در حالیكه وجود فرش دستباف به خاطر طبیعی بودن نسبت به سایر كف پوشها بسیار حائز اهمیت است.
*** دوره نشستن در حجره به امید آمدن مشتری گذشته است
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان با تاكید بر ضرورت آشنایی با تجارت الكترونیك گفت: تمامی تولید كنندگان، تجار و فروش فروشان باید با علم روز تجارت الكترونیك آشنا باشند.
بابایی افزود: دوره نشستن فرش فروشان همانند 40 سال پیش در حجره و منتظر ماندن برای مشتری گذشته و این نوع تفكر روز به روز موجب سقوط فعالان در عرصه فرش دستباف می شود.
وی اضافه كرد: تجار و بافندگان فرش باید اقدام به بازار یابی با معرفی كالا كنند تا با این شیوه بتوانند بازار هدف و مشتریها را جذب خود كنند.
*** 6 هزار شغل می توان از محل بافت فرش برای مساجد همدان ایجاد كرد
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان بیان كرد: فرصت های زیادی در استان و كشور برای تولید و رونق فرش وجود دارد كه این فرصت در صورت توجه به نیازهای درونی می تواند در صنعت فرش تحرك جدی ایجاد كند.
بابایی توضیح داد: طبق ارزیابی های صورت گرفته یك هزار و 800 مسجد به جز نمازخانه ادارات و مدارس در این استان وجود دارد كه اگر به طور میانگین هر یك از آنها 200 متر فضا داشته باشند 360 هزار متر مربع فضای خالی برای پوشاندن وجود دارد.
وی اضافه كرد: اگر هر ساله تنها 10 درصد از این میزان پوشانده شود می توان 36 هزار متر فرش بافت كه تنها از طریق بافت فرش برای مساجد برای 6 هزار جویای كار شغل ایجاد می شود.
وی اظهار كرد: هم اینك در مساجد بسیاری از كشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس، فرش های ایران در ابعاد 4 تا 6 هزارمتر صادر شده است ، چرا نباید در مساجد داخل استان از فرش دست باف استفاده كرد؟
وی همچنین پیشنهاد داد: با همكاری مسئولان استانی تمامی ادارات ملزم به خرید سالانه یك تخته فرش دستباف 6 متری برای نمازخانه محل فعالیت به ویژه نمازخانه مدارس بشوند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان اضافه كرد: شاید نبود اعتبار برای خرید قالی بهانه شود ولی می توان از محل صرفه جویی اعتبارات رقمی برای یك قالی 6 متری كه قیمت چندانی ندارد كنار گذاشت كه از این طریق نیز بازار تقاضا تا حد قابل توجهی افزایش می یابد.
*** كاهش آمار تولید كنندگان فرش دستباف در همدان
وی یادآوری كرد: در استان همدان روزگاری یكصد هزار نفر در صنعت فرش به بافندگی مشغول بودند ولی این آمار هر ساله رو به كاهش بوده و در پایان سال 94 به 58 هزار نفر رسیده است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان با ذكر اینكه آمار بافندگان امسال نیز كاهش یافت افزود: این روند كاهش با توجه به مواتنع و مشكلات فرا روی این صنعت، طبیعی است.
بابایی اضافه كرد: فعالان در حوزه فرش دستباف استان همدان سال گذشته افزون بر 50 هزار متر مربع فرش بافتند.
***آمریكا و اروپا مقصد فرش همدان
وی اظهاركرد: بخاطر ویژگی منحصر به فرد فرش دستباف همدان، عمده سفارش بازار فرش دستباف این استان كشورهای آمریكایی، اروپایی و كانادا و آلمان است.
وی فرش همدان را دارای ویژگی های منحصر به فردی نظیر پرز بلند، ضخامت بالا، رج شمار پائین، رنگ ها و الیاف طبیعی، قیمت ارزان ، استحكام و استقامت بلند مدت دانست.
وی گفت: با توجه به اینكه كشورهای اروپایی و آمریكایی متقاضی فرش همدان بودند اما دوران تحریم های ظالمانه ضربه جبران ناپذیری بر فرش همدان وارد كرد.
*** انتظارات حوزه فرش از مسئولان
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان گفت: یكی از مطالبات این حوزه تحویل سریع مكان اتحادیه به صورت قانونی به سازمان صنعت معدن وتجارت استان همدان است.
بابایی افزود: اواخر سال 94 وزارت صنعت معدن تجارت برای رفع این مشكل اقدام كرده كه این اقدام موجب توقف مزایده شد كه انتظار می رود در گام بعدی مالكیت آن به سازمان صنعت معدن تجارت همدان واگذار شود.
وی تعیین تكلیف بیش از هفت هزار و 700 تن از دارندگان مجوز مشاغل خانگی كه بر اساس انتظارات ایجاد شده در نوبت دریافت تسهیلات قرار دارند را خواستار شد.
وی همچنین بر ضرورت توقف صدور مجوز مشاغل خانگی در رشته قالیبافی و مسدود شدن سایت، تخصیص اعتبار آموزشی به مبلغ 9.2 میلیارد ریال، تخصیص 80 میلیارد ریال تسهیلات كم بهره برای تامین مواد اولیه برای تعاونی ها و واحدهای پشتیبان در سطح استان، دستور چگونگی تامین اعتبار لازم برای بازرسی بیمه قالیبافی و تامین اعتبار 1.5 میلیارد ریالی برای تولید نمونه فرش های نمایشگاهی استان همدان تاكید كرد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان، افزایش سقف تسهیلات پرداختی در سال جاری به واحدهای پشتیبان تا یك میلیارد ریال، تسهیل در پرداخت وام واحدهای پشتیبان و موافقت با ایجاد رشته دانشگاهی در مقطع كارشناسی و در سه گرایش بافت، طرح و نقشه، رنگرزی را از جمله انتظارات این حوزه دانست.
7526/1352
گزارشگر: علیرضا جهانگیری عرش** انتشاردهنده: نوشین مطلبی خواه