به گزارش ايرنا، ورزش باستاني زورخانه اي از جمله ورزش هايي است كه سراسر وجود آن سرشار از محتواها و پيام هاي انساني است و اين پيام ها و نمادهاي اخلاقي با نواي زيبا و دلنواز مرشدان در گودهاي ورزش پهلواني هر روز تكرار و به نسل ها منتقل خواهد شد.
در ورزش سنتي زورخانه اي همه چيز از اعم از گرز، كمان و سپر تا ميل و ضرب و شنو، پازدن و چرخ زدن نمادهايي است كه در جهان مدرن امروز، جاذبه هاي بسياري براي نسل جوان دارد.
امانت داري، رعايت احترام والدين، صبر و گذشت و معرفت و متانت در رفتار و گفتار جزء لاينفك ورزش هاي سنتي زورخانه اي است.
در ورزش زورخانه اي سنتي سادات، پيشكسوتان و پهلوانان جايگاه منحصربه فردي دارند و فروتني و از خود گذشتگي، مروت، مردانگي، پاكيزگي، كمك به فقرا و تنگدستان و غيره جزء صفات اصلي پهلواني و ورزشكاران اين رشته ورزشي است، بنابراين اين رشته ورزشي قابليت زيادي براي تبديل شدن به يك صنعت توريسم و گردشگري مذهبي دارد.
ورزش زورخانه‌اي آداب و سنتي خاص دارد، آداب و سنني كه با تاسي از پيشواي اول شيعيان حضرت علي(ع)، خُلق و خوي مردانگي و مروت و جوانمردي را در ورزشكاران بر مي‌انگيزد و به آنها يا نيرو مي‌بخشد.
اين ويژگي‌هاي نيكو در قالب شعرها و داستان‌هايي به صورت آهنگين و به همراهي «ضرب زورخانه» كه مهمترين ساز اين ورزش است براي برانگيختن ورزشكاران در هنگام ورزش از سوي «مرشد» خوانده مي‌شود.
** اصلي‌ترين حركات در ورزش‌هاي زورخانه‌اي:
*شنو رفتن و نرمش: شنوي سر نوازي، شنوي شلاقي يك، دو، سه و شنوي شلاقي، پاي چپ و راست، كمان كشي، سينه زني، خم گيري، كمر، گردن، نشست و برخاست.
*ميل گرفتن: شنوي سنگين، شنوي شلاقي.
*پا زدن: پاي جنگلي، پاي ضربدري، پاي شاطري، شاطري يك، دو، سه، پاي يا فتاح، پاي تبريزي شلاقي، تبريزي شلاقي يك، دو، سه، پاي تبريزي لا فتي.
*سنگ گرفتن: دو تخته بزرگ معمولا هشتاد كيلويي است كه به نشانه سپر جنگي محسوب مي شود و ورزشكار خوابيده و همانند پرس سينه با آنها ورزش مي‌كند.
*چرخ زدن: ورزشكار 2 دستان خود را كاملا باز كرده و علاوه بر جرخيدن بر دور خود يك دايره بزرگ به جهت عقربه‌هاي ساعت هم تشكيل مي‌دهد. زمان چرخ معمولا بين يك دقيقه تا سه دقيقه است.
*ميل بازي: ورزشكار 2 ميل به وزن يك تا 2 كيلوگرم را بلند كرده و آنها را با حركات نمايشي به هوا پرتاب مي كند و دوباره آن را مي‌گيرد. ورزشكاران سبك در حين ورزش پا به وسط ميدان آمده و حركات نمايشي را انجام مي‌دهند.
** رتبه‌ها در ورزش زورخانه‌اي:
*رتبه يك: ورزشكار بعد از يك سال ورزش كردن به هنگام چرخ زدن مرشد براي او منكري مي‌فرستد.
*رتبه 2: ورزشكار بعد از سه سال ورزش كردن به هنگام چرخ زدن مرشد براي او صلوات مي‌فرستد.
*رتبه سه: ورزشكار بعد از 6 سال ورزش كردن و داشتن حداقل 18 سال سن به هنگام بالا و پايين آمدن از گود مرشد براي او صلوات مي‌فرستد.
*رتبه چهار: ورزشكار بعد از 12 سال ورزش كردن و داشتن حداقل 22 سال به هنگام آمدن و رفتن از درب زورخانه مرشد براي او صلوات مي‌فرستد.
*رتبه 5: ورزشكار بعد از 15 سال ورزش كردن و داشتن حداقل 25 سال به هنگام بالا و پايين آمدن از گود مرشد براي او ضرب مي‌نوازد.
*رتبه 6: ورزشكار بعد از 18 سال ورزش كردن و داشتن حداقل 28 سال به هنگام آمدن و رفتن از درب زورخانه مرشد براي او ضرب مي نوزاد.
*رتبه هفت: ورزشكار بعد از 24 سال ورزش كردن وداشتن حداقل 32 سال سن به هنگام چرخ زدن مرشد براي او زنگ مي‌زند.
*رتبه هشتم: ورزشكار بعد از 32 سال ورزش كردن و داشتن حداقل 42 سال به هنگام بالا و پايين آمدن از گود مرشد براي او زنگ مي‌زند.
*رتبه نهم: ورزشكار بعد از 45 سال ورزش كردن و داشتن حداقل 65 سال سن به هنگام آمدن و رفتن از درب زورخانه مرشد براي او زنگ مي‌زند كه به اين ورزشكاران زنگي مي‌گويند كه تعدادشان در كشور بسيار كم است.
سادات بودن و داشتن مقام در مسابقات به كسب كردن رتبه قبل از زمان موعود تاثير دارد. ورزشكار بعد از كسب كردن رتبه جديدي امتيازات رتبه قبل نيز براي وي به احتساب مي‌آيد.
*مسئولان و پيشكسوتان اين رشته ورزشي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا، چگونگي استفاده از ظرفيت ورزش هاي سنتي در صنعت توريسم و توسعه اين رشته ها در داخل و كشورهاي ديگر را در قالب پيشنهادهايي ارائه دادند.
*رئيس هيات ورزشي پهلواني و زورخانه اي قم گفت: با برنامه ريزي و اجراي طرح هاي مناسب مي توان از ظرفيت ورزش هاي سنتي و باستاني در زمينه جذب توريسم و گردشگري مذهبي و ورزشي استفاده كرد.
محمد انبارداران افزود: بايد برنامه ورزش هاي سنتي و زورخانه اي به صورت مسنجم و مداوم باشد نه اين كه برنامه هايي آغاز و زمان تغيير رئيس فدارسيون و يا رئيس هيات، اين برنامه ها متوقف شود.
وي ادامه داد: اگر ورزش هاي سنتي و زورخانه اي به شكل موجود پيش برود قابليت گردشگري و توريستي آنها پايين است و بايد اقدام هاي اساسي در جهت توسعه و تعميق زيرساخت ها را داشته باشيم.
انبارداران گفت: بايد وضعيت به گونه اي باشد كه خانواده ها بتوانند از ورزش هاي سنتي بازديد كنند و در اين زمينه فرهنگ سازي صورت گيرد.
وي با اشاره به وضعيت ورزش زورخانه اي استان قم افزود: هم اكنون سه زور خانه شهيد فهميده، حضرت ابوالفضل(ع) و حضرت علي اكبر(ع) در شهر مقدس قم فعال است.
انبارداران خاطرنشان كرد: زورخانه شهيد فهميده هر شب برنامه دارد در هفته سه شب ويژه طلاب و فضلاي حوزه هاي علميه، 2 شب عمومي و 2 شب ديگر نيز در اختيار هيات هاي مذهبي است.
وي اظهار داشت: زورخانه حضرت ابوالفضل(ع) سه شب در هفته و زورخانه حضرت علي اكبر(ع)، 2 شب در طول هفته برنامه دارد و بايد برنامه هايي داشته باشيم كه خانواده ها بتوانند حضور پيدا كنند.
انبارداران خاطرنشان كرد: در ورزش زورخانه اي مانند سابق اقدام هايي مانند نرمش، حضور در گود، گرم كردن بدن به صورت سنتي، تخته شنو، نرمش دوباره، ميل گيري، پا زدن، چرخ زدن و غيره اجرا مي شود.
وي گفت: در ورزش زورخانه اي سادات از اهميت و احترام خاصي قائل هستند و هميشه جايگاه خاص و ويژه اي دارند به گونه اي كه بالاي گود جاي سادات و بزرگتران مي باشد و اينها همه قابليت ها و ظرفيت هاي اين رشته ورزشي براي معرفي و جذب توريسم است.
وي ادامه داد: در همه مراحل كارهاي زورخانه اي، مرشد خواني صورت مي گيرد و در نهايت دعا ختم كار اين ورزش سنتي مي باشد.
*محمد عرب رئيس سابق هيات ورزشي پهلواني و زورخانه اي قم و از پيشكسوتان اين رشته ورزشي گفت: بايد سعي كنيم با برنامه هاي مدون و همكاري و همفكري، ورزش سنتي و باستاني خود را براي همه دنيا بويژه كشورهاي اسلامي كه از نظر سنت و سبك زندگي اجتماعي بيشتر شبيه ما هستند، معرفي و ترويج دهيم.
وي ادامه داد: در ورزش زورخانه اي، مهمترين نمادهاي اسلامي و پيام هاي ديني و مذهبي منتقل مي شود و نبايد خداي ناكرده اين ورزش تنها در اختيار چند نفر پيشكسوت و افراد سالخورده باشد بلكه بايد نسل جوان را وارد اين رشته ها كنيم.
عرب با بيان اين كه توسعه ورزش هاي باستاني نيازمند سرمايه گذاري است، گفت: همه سرمايه گذاري، پول نيست بلكه در بيشتر جاهاي كشور، ورزش باستاني مخصوص افراد سالمند و پيشكوست شده است و روي جوانان كمتر كار مي شود.
وي گفت: بايد از دوران مدرسه اين رشته ورزشي و سنتي گسترش داده شود تا روح پهلواني در نسل جوان ما بدمد، در زماني كه اين جوانان به اوج برسند مي توانند اين ورزش هاي سنتي را به محل بازيد افراد ديگر تبديل و حتي آن را به خارج از كشور نشر داد.
وي گفت: متاسفانه امروز گرايش جوانان بيشتر به سمت ورزش هايي مانند فوتبال و ورزش هاي رزمي است، اين ورزش ها خوب است ولي نبايد ورزش هاي سنتي فراموش شود.
عرب خاطرنشان كرد: وزارتخانه هاي فرهنگ وارشاد اسلامي، آموزش و پرورش و ورزش وجوانان در ابعاد مختلف فرهنگ سازي، آموزش و حمايت بايد براي ترويج ورزش هاي سنتي همكاري كنند.
وي گفت: متاسفانه امروز تعداد زورخانه ها در سراسر كشور از جمله شهر مقدس قم بسيار كم است و در منطقه پرديسان زورخانه اي نداريم و براي جمعيت يك ميليون و 200 هزار نفري قم تنها سه زورخانه فعال است.
وي، ورود خيران به بخش ورزش هاي سنتي را بسيار مهم دانست و گفت: خيران همانگونه كه در مساله مدرسه سازي و ساختمان سازي ورود پيدا كرده، در حوزه ورزش هاي سنتي و باستاني نيز وارد شوند و ما با برنامه ريزي مناسب مي توانيم افراد زيادي را به سمت ورزش هاي سنتي سوق دهيم.
عرب ادامه داد: مساله مهم ديگر در ورزش هاي باستاني، مرشد خواني است و بايد براي تربيت مرشد از افراد خوش صدا استفاده كرد و ورزش سنتي بايد هميشه با صدا و اشعار مذهبي خود همراه باشد و در واقع از اهداف اين ورزش جا انداختن سنت هاي مذهبي و پهلوان پروري است كه مرشد نقش بسيار مهمي در اين زمينه دارد.
وي، از ديگر جاذبه هاي ورزش باستاني، احترام به بزرگتران و پيشكسوتان ياد كرد و گفت: در اين ورزش، سادات و پيشكسوت نقش بسيار بزرگي دارند و اين ارزش ها در سايه اين ورزش به جامعه منتقل خواهد شد.
* سيد محمدعلي اسحاقي از مرشدان زورخانه هاي قم نيز گفت: گام نخست در شناساندن و معرفي ورزش هاي سنتي، معرفي و تبليغ اين رشته در داخل كشور است.
وي ادامه داد: اين هيات نيازمند افراد زبان دان و كارداني است كه بتوانند مردم و حتي توريست هاي خارجي را دعوت و آنها را وارد ورزش هاي سنتي و باستاني كنند.
وي ادامه داد: هر گردشگر بعد از ورود به زورخانه و مشاهده رسوم و آداب اجتماعي و اخلاقي، حركات ورزشي و ابزارهاي ورزشي و آشنايي با نمادهايي مانند ميل، گرز و كمان، تخته شنا، مرشد و غيره لذت مي برد و مي تواند پيام هاي بسيار خوبي را نيز منتقل و حتي سرمايه گذاري كند.
وي ادامه داد: در رسانه ها بايد به ورزش هاي سنتي و پهلواني اهميت بيشتري داده شود، از سوي ديگر تدبيري اتخاذ شود كه گروه هاي خارجي را در قالب برنامه هايي به بازديد از اين زورخانه ها تشويق كنيم.
اسحاقي گفت: هر چيزي مسلتزم تبليغ است و رسانه ها كمتر به مساله ورزش هاي سنتي مي پردازند و گويا شناختي از اين ورزش ندارند، در حالي كه از همه قشرها از طلبه گرفته تا كارگر، معلم و غيره دراين مكان هاي سنتي ورزش مي كنند و قدمت 400و 500 ساله دارد.
هم اكنون420 تن از قشرهاي مختلف مردم اين استان اعم از طلبه ها، استادان، اصناف، نظاميان و ساير مردم در هيات پهلواني و زورخانه اي در قم فعاليت دارند. 20 مرشد نيز در قم فعال هستند.
7401 / 1175 گزارش از بهمن اطمينان ** انتشاردهنده: رضا عليمحمدي
تاریخ انتشار: ۹ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۱:۲۰
قم- ايرنا- نقش ورزش هاي باستاني و زورخانه اي به دليل وجود بار مفاهيم ديني، احترام به رسوم و هنجارهاي اجتماعي، ترويج روحيه پهلواني، جوانمردي، در انتقال ارزش ها و پيام هاي ديني، اخلاقي، انساني و سنتي به جامعه بسيار مهم است و قابليت تبديل به جاذبه هاي گردشگري ورزشي را دارد.