ارتباط تغذيه با ورزش

در اين مطلب مي خوانيم: تغذيه نقشي كليدي در عملكرد مناسب يك ورزشكار ايفا مي كند. اهميت بكارگيري تغذيه مناسب ورزشي به قدري است كه آن را به عنوان بخشي از آماده سازي يك بازيكن يا ورزشكار براي كسب بهترين عملكرد به حساب مي آورند. در اين زمينه وعده هاي غذايي هم پيش از ورزش يا رقابت و هم پس از آن از اهميت برخوردار است. بنابراين كسب اطلاعاتي پايه اي و مفيد درباره تغذيه ورزشي ارزشمند است.
هيچ ماده غذايي وجود ندارد كه بتوان در روز يا ساعات قبل از مسابقه مصرف نمود و بدين ترتيب عادت غذايي غلط در زمان تمرين را جبران كرد. همانگونه كه رسيدن به بالاترين سطح آمادگي جسماني ماه ها زمان مي برد، رسيدن بدن به وضعيت مطلوب تغذيه اي نيز ماه ها طول مي كشد. تغذيه مناسب در طول زمان تمرين كمك خواهد كرد كه بتوانيد سخت تر تمرين كنيد، حجم عضلات را افزايش دهيد و ذخاير انرژي مورد نياز براي بهترين كارآيي در رقابت را اندوخته كنيد.
وعده هاي غذايي موجب بازسازي گليكوژن عضلات و كبد مي شود كه اين گليكوژن در طي ورزش و تمرين به انرژي تبديل مي شود. مصرف مقدار كافي مايعات نيز به اندازه وعده هاي غذايي مهم است تا از آبرساني مناسب به بدن اطمينان حاصل كنيم. در مورد اين مقدار مصرف بايستي حد متعادل رعايت شود. يكي از اصول مهم در تغذيه ورزشي، زمان مصرف وعده هاي غذايي است. زمان مصرف غذاي پيش از مسابقه به حجم آن و زماني از روز كه مسابقه برگزار مي شود بستگي دارد. اگر غذايي سنگين ميل كنيد زمان طولاني تري براي هضم آن لازم است به طوري كه بايستي حداقل سه تا چهار ساعت قبل از شروع تمرين يا ورزش آن را مصرف كنيد. در مورد غذاهاي سبك مي توانيد پس از يك تا 2 ساعت بسته به مقدار مصرف فعاليتتان را شروع كنيد. معمولا بهترين منابع غذايي گليكوژن دار از نظر كربوهيدرات غني و داراي چربي كمي است. كربوهيدرات به مولكول هاي گلوكز كه منابع انرژي آماده براي عملكرد ورزشي به شمار مي رود، تجزيه مي شود. پروتئين و چربي كندتر جذب مي شود و دير هضم اند. پس بايد زودتر از غذاهاي پر كربوهيدرات مصرف گردد حال آنكه غذاهاي كم حجم و مايع سريعتر هضم مي شود.

** مصرف مايعات
آب از مهمترين مايعات موجود در بدن است. از آنجايي كه آب بر خلاف مواد غذايي ديگر در بدن ذخيره نمي شود، بنابراين بايستي مقادير كافي آن قبل از تمرين مورد مصرف قرار گيرد. مصرف آب يا ديگر مايعات سبك بلافاصله قبل از فعاليت ورزشي، در طي فعاليت و پس از آن لازم است. گاهي اوقات تغذيه قبل از تمرين مي تواند به صورت غذاهاي مايع باشد كه اين نوع غذاها در مقايسه با غذاهاي جامد سريعتر هضم شده و بنابراين ناراحتي معده اي ايجاد نمي كند به علاوه مايعات نيز همراه آنها مصرف مي شود.

** كربوهيدرات ها
كربوهيدرات هاي مركب، جزو اصلي يك رژيم است كه در غذاهايي چون پاستا، ماكاروني، انواع نان هاي شيريني، نان هاي سبوسدار و برنج وجود دارد. كربوهيدرات ها تامين كننده انرژي، فيبر، ويتامين ها و مواد معدني است و در عين حال، داراي مقدار ناچيزي چربي است. يك رژيم غذايي مملو از كربوهيدرات ها، باعث افزايش ذخيره انرژي بدن از كربوهيدرات هاست كه گليكوژن ناميده مي شود. همين موضوع باعث انجام هرچه بهتر ورزش هاي استقامتي به ويژه در زمان هاي بيش از يك ساعت مي شود.
امروزه روش كلاسيك و سنتي ذخيره كربوهيدرات ها منسوخ شده است و به جاي آن از روش جديد و اصلاح يافته استفاده مي شود كه در افزايش گليكوژن ماهيچه ها كم ضررتر و موثر تر است. مهم ترين عاملي كه ذخيره گليكوژن را افزايش مي دهد، سوزاندن 50 تا 60 درصد از كربوهيدرات ها و تبديل آن به انرژي در طول روز است. قندهاي ساده كه در موادي نظير نوشابه هاي غير الكلي، انواع مرباها و ژله ها و آبنبات هاست اگرچه كالري بسيار زيادي را به بدن مي رساند، از نظر غذايي ارزش چنداني ندارد و اگر دقيقا پيش از انجام ورزش ها مصرف شود، باعث كاهش كارآيي ورزشكاران مي شود و حتي ممكن است منجر به هيپوگليسما (كاهش ميزان قند خون) شود.

** پروتئين ها
مهم ترين نقش پروتئين ها در در بدن، رشد و ترميم بافت هاي بدن است. بسياري از مردم بر اين عقيده هستند كه ورزشكاران به مقدار زيادي پروتئين نياز دارند و رژيم آنان بايد از مقدار پروتئين بالايي برخوردار باشد تا ماهيچه هاي آنها رشد كند اما محققان بارها و بارها در آزمايش ها و تحقيق هاي خود، چنين نظريه اي را غلط بر شمرده اند و اين موضوع كه رژيم پروتئين باعث رشد و افزايش ماهيچه ها مي شود، نادرست است.
تنها عاملي كه باعث افزايش حجم عضلات بدن مي شود، انجام تمرينات شديد و مداوم است. مصرف پروتئين در ورزشكاران و افرادي كه به تمرين هاي بدنسازي مي پردازند، در مقايسه با افراد معمولي، تنها مقدار بسيار كمي افزايش مي يابد و البته اغلب آنها اين مقدار ناچيز را از راه خوردن غذاي زياد جبران مي كند. به طوري كه اغلب ورزشكاران آمريكايي بيش از نياز بدنشان پروتئين مصرف مي كنند و حتي اين مقدار به 2 وعده در روز مي رسد. بنابراين بدن افراد براي افزايش عضلات و ماهيچه ها، پيش از آنكه شروع به ورزش هاي سنگين و سخت كنند، نياز به پروتئين دارد. البته بايد يادآور شد كه پروتئين اضافي تبديل به انرژي شده و حتي در بعضي مواقع به شكل چربي در بدن ذخيره مي شود. به همين دليل مصرف بالاي اسيدآمينوها وپروتئين ها به هيچ عنوان توصيه نمي شود زيرا ممكن است علاوه بر ايجاد كمبود كلسيم، بار زيادي بر روي كليه ها مي گذارد كه نيازمند تصفيه بيشتر مواد پروتئيني نيتروژن دار است.

** آب و مايعات
آب مهم ترين ماده براي بدن است و با وجود اهميت آن، از سوي ورزشكاران ناديده گرفته مي شود. آب و مايعات براي آبرساني به اندام هاي بدن و تنظيم دماي آن بسيار ضروري است. آبي كه بدن از راه تعريق از دست مي دهد تا خنك بماند، ممكن است در طول مدت يك ساعت ورزش، به چندين ليتر برسد. افراد بالغ و بزرگسال، هرگونه كاهش وزن در طول ورزش را كه به علت از دست دادن آب بدن است، بايد از طريق نوشيدن آب و ديگر مايعات جبران كنند. بهترين روش براي آنكه مطمئن شويد آب كافي به بدن شما در حين ورزش مي رسد، آن است كه ادرار شما شفاف باشد.
منبع: هفته نامه آذربايجان بيدار
7129/2093 ** خبرنگار: توحيد محمودپور** انتشار دهنده: صابر چهرقاني