سل شایع ترین علت مرگ در بیماری های عفونی

عامل بیماری سل نخستین بار توسط 'رابرت كخ' پزشك آلمانی در روز 24 مارس كشف شد. به همین دلیل 24 مارس مصادف با چهارم فروردین به منظور افزایش آگاهی عمومی، روز جهانی سل نامگذاری شده است. شعار امسال، اتحاد برای پایان دادن به سل است.سل (TB) یك بیماری عفونی ناشی از باكتری مایكوباكتریوم توبركلوزیس است كه اغلب به ریه ها حمله می كند.
هرچند این بیماری قابل درمان و پیشگیری است، اما سالانه سبب مرگ تعداد زیادی افراد در دنیا می‌شود كه بخش عمده ای از بیماری و مرگ ناشی از سل در كشورهای در حال توسعه رخ می دهد.
روز جهانی سل فرصتی بسیار مناسب برای افزایش آگاهی و دانش عمومی مردم است و همچنین با افزایش همكاری دستگاه های مربوطه و تداوم تلاش ‌های آنها می توان گامی ارزنده در جهت كنترل این بیماری برداشت.
استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشكی تهران روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت:هرچند بیماری سل با انجام اقدامات مناسب در سال های اخیر در كشور كاهش یافته اما هنوز این بیماری در ایران كنترل نشده است.
دكترزهرا احمدی نژاد افزود:علیرغم فعالیت های انجام شده، این بیماری در كشور ما همچنان وجود دارد اما نسبت به برخی از كشورهای همسایه از جمله افغانستان از وضعیت بهتری برخوردار هستیم.
وی به اقدامات انجام شده برای كاهش و كنترل بیماری سل در كشور اشاره كرد و گفت: واكسن ب ث ژ كه از سال ها پیش به نوزادان ترزیق می شود از جمله راه های مقابله با این بیماری است كه سبب پیشگیری از شیوع سل شده است.

** سل مقاوم به درمان در كشور روبه افزایش است
احمدی نژاد بیان كرد: سل مقاوم به درمان در كشور روبه افزایش است و متولیان حوزه سلامت باید اقدامات مناسب تری برای جلوی از شیوع این بیماری انجام دهند.
وی مقاوم شدن سل به درمان را از مشكلات حوزه بهداشت اغلب كشورهای دنیا اعلام كرد و گفت: میكروب سل به تدریج در مقابل برخی از داروهای موجود مقاوم شده و این موضوع می تواند مشكلات فراوانی را برای بیماران به وجود آورد.
استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشكی تهران گفت: زندانیان، معتادان تزریقی و افرادی كه از داروهای سركوب كننده ایمنی بدن استفاده می كنند، بیشتر در معرض ابتلا به سل مقاوم به درمان هستند.
احمدی نژاد اظهار كرد: افرادی كه با بیماران سل مقاوم به درمان مواجه می شوند مانند پرسنل بیمارستان ها هم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
وی، دریافت پیوند ارگان بدن مانند كبد و كلیه را از راه های دیگر انتقال این بیماری اعلام كرد و گفت: اگر دهنده پیوند دارای بیماری سل باشد، می تواند بیماری را به فرد دریافت كننده پیوند منتقل كند. افرادی كه در آزمایشگاه با میكروب سل سركار دارند هم در معرض خطر ابتلا قرار دارند.

** مردم مراقب سرفه های طولانی مدت باشند، سل در كمین است
استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران، بیماری سل را قابل درمان دانست و افزود: به كسانی كه بیش از سه هفته دارای تب و سرفه هستند، توصیه می شود به پزشك مراجعه كنند.
وی از این افراد تقاضا كرد از مصرف خودسرانه داروها خودداری كنند و گفت:افرادی كه همراه با سرفه طولانی مدت ( بیش از سه هفته ) دارای علائم عمومی از جمله تب، تعریق شبانه، كاهش وزن و كاهش اشتها، هستند باید جهت بررسی بیماری سل به پزشك مراجعه كنند.
احمدی نژاد به افرادی كه دارای این علائم عمومی هستند توصیه كرد كه از این موضوع به سادگی عبور نكنند و گفت: افراد مبتلا به بیماری باید با رفتارهای سالم و بهداشتی نظیر تغذیه مناسب، دهان و بینی را در هنگام سرفه و عطسه با دستمال پوشانند و از ریختن آب دهان و خلط بر روی زمین خودداری كنند.
این متخصص بیماری های عفونی با اشاره به اینكه میكروب سل معمولا از طریق تنفس منتقل می شود، گفت: بیماران مبتلا به سل ریوی با سرفه و عطسه یا حتی با صحبت كردن می توانند میكروب سل را به دیگران منتقل كنند.
ریه شایع ترین عضو بدن است كه به بیماری سل مبتلا می شود اما اعضای دیگر بدن مانند استخوان و كبد هم درگیر این بیماری می شوند كه علائم خاص خود را دارند.
علائم بیماری سل ریوی عبارتند از: سرفه پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر كه می تواند با دفع خلط، عرق شبانه، كاهش وزن، تب خفیف ، بی اشتهایی، خستگی و ضعف عمومی همراه باشد.
درمان بیماری سل، شش ماه طول می كشد و در صورت مصرف دقیق و منظم دارو، بهبودی كامل را در پی خواهد داشت.
در اكثر موارد سل، خطر انتقال بیماری به سایرین بعد از دو هفته از شروع مصرف دارو از بین می‌رود.

** ضرورت شناسایی به موقع افراد مبتلا
وی، مهمترین راه كنترل بیماری سل را شناسایی به موقع افراد در معرض خطر اعلام كرد و گفت: در شناسایی افراد در معرض خطر ضعیف عمل كردیم و باید اقدامات جدی تری در این زمینه صورت گیرد.
احمدی نژاد، برلزوم شناسایی بموقع بیماران مبتلا برای درمان به هنگام و زودرس تاكید كرد و افزود: اگر مبتلایان به سل ریوی را بموقع تشخیص و درمان كنیم در كنترل و كاهش بیماری، نقش موثری خواهد داشت.
وی افزود: هرچند این روش به تنهایی در كنترل سل كافی به نظر نمی رسد و استفاده از راهكار شناسایی افراد مستعد ابتلا به بیماری ( مبتلایان به سل نهفته ) و استفاده از درمان پیشگیرانه برای كنترل این بیماری در كشور الزامی است.

** مبتلایان به ایدز از مهمترین گروه های در معرض بیماری سل هستند
وی اظهار كرد: مبتلایان به ایدز یكی از مهمترین گروه های در معرض خطر این بیماری هستند. هرچند سیستم ایمنی بدن این افراد براثر داروهای سركوب نشده اما به دلیل ابتلا به این بیماری، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده و در معرض بیماری سل قرار دارند.
این متخصص بیماری های عفونی گفت: شناسایی زودرس عفونت سل ( به صورت نهفته یا فعال ) در مبتلایان به ایدز باید به طور جدی انجام گیرد.
احمدی نژاد افرود: كودكانی كه به صورت مادرزادی به نقص ایمنی اولیه مبتلا هستند، سیستم ایمنی بدنشان مشكل پیدا می كند و جز گروه های در معرض خطر بیماری سل می باشند.
وی بیان كرد: كودكان به خصوص زیر پنج سال به دلیل اینكه سیستم ایمنی بدن آنان ضعیف است هم در معرض این بیماری هستند. وقتی میكروب سل وارد بدن این افراد می شود، بدن نمی تواند با آن مقابله كند و فرد بیمار می شود.
وی افزود: كسانی كه داروهای سركوب كننده ایمنی مصرف می كنند مانند بیماران سرطانی برای شیمی درمانی و جلوگیری از رد پیوند یا بیماران روماتیسمی شدید، مستعد این بیماری هستند.
استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشكی تهران گفت: محل نگهداری افراد معلول، ناتوان و سالمندان یا بیمارستان ها از جمله مراكزی هستند كه افراد به واسطه محیطی كه در آن قرار دارند در معرض آلودگی می باشند.

** ریه شایع ترین عضو بدن است كه به بیماری سل مبتلا می شود
فوق تخصص آسم،آلرژی و ایمونولوژی گفت: ریه شایع ترین عضو بدن است كه به بیماری سل مبتلا می شود و به همین دلیل مردم آن را به عنوان سل ریوی می شناسند.
دكتر مریم محلوجی راد در این خصوص به خبرنگار علمی ایرنا اظهار كرد: این میكروب اعضای مختلف بدن از جمله استخوان، كبد و مغز را درگیر می كند و برحسب محل ابتلا، علائم خاصی بروز پیدا می كند.
وی طول درمان بیماری سل را 6 تا 9 ماه اعلام كرد و گفت: معمولا این افراد باید سه تا چهار نوع آنتی بیویك خاص برای درمان مصرف كنند.
محلوجی راد به تزریق واكسن ب ث ژ به نوزادان اشاره كرد و گفت: این واكسن میكروب ضعیف شده سل را وارد بدن می كند تا سیستم ایمنی بدن با آن مقابله كرده و فرد در مقابل این بیماری مصونیت پیدا كند.
وی اظهار كرد: اگر فرد دچار بیماری نقص ایمنی باشد، سیستم ایمنی بدن نمی تواند با میكروب مقابله كرده و در نتیجه میكروب در بدن تكثیر شده و برای نوزاد مشكلاتی را ایجاد می كند.

** وضعیت بروز سل در ایران
براساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی شاهد روند نزولی بیماری سل در كشور هستیم. تعداد مبتلایان از 142 مورد در 100هزار نفر جمعیت در سال 1343 به 12.59 مورد در100 هزار نفر جمعیت در سال 1394 رسید كه این موضوع نشان دهنده كاهش چشمگیر بیماری در كشور است.
درسال 1394 در كشور ما میزان بروز گزارش شده سل ریوی با اسمیرخلط مثبت 6.25 مورد در صد هزار نفر جمعیت بوده است.
از تعداد 9915 مورد مبتلا به سل گزارش شده كشور در سال 1394، 48 درصد موارد را زنان بیمار و 12.8 درصد موارد را بیماران غیر ایرانی (اغلب افغانی) تشكیل می دهند.
بیشترین میزان بروز سل مربوط به گروه سنی 65 سال به بالا بوده است كه این حاكی از موفقیت چشمگیر كشور در كنترل این بیماری است.
درمیان استان ها سیستان و بلوچستان و گلستان بیشترین میزان بروز و شیوع بیماری سل در كشور دارا هستند.
سل بیماری واگیر عفونی است كه سالیانه 9 میلیون نفر را در جهان مبتلا می كند و هر سال حدود 1.5 میلیون نفر بر اثر ابتلا به این نوع بیماری فوت می كند و از این تعداد نیز 360 هزار نفر همزمان به سل و ایدز مبتلا هستنند.
علمی ** 1201 ** 1440
خبرنگار: عبدالكریم جبارپور** انتشاردهنده: گلشن