تحقق اقتصاد مقاومتی و مبارزه با قاچاق/ نیازمند افزایش زیرساخت های گمركی

به گزارش ایرنا، رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی نوروزی خود در حرم مطهر رضوی (ع) درباره بایسته های تقویت تولید ملی قاچاق كالا را «ضربه به اقتصاد كشور» و برخورد قاطع و اساسی با آن را در گرو مبارزه با باندهای قاچاق دانستند و گفتند: حجم عمده قاچاق از مبادی رسمی و مناطق آزاد وارد كشور می‌شود.
دولت یازدهم با توجه به لزوم ساماندهی فرایندهای واردات و صادرات، هدفمندی درآمدهای مالیاتی و كاهش قاچاق وارد عرصه شد و تحول گمركی را در دستور كار قرار داد كه به ثمر رسیدن نتایج آن به زمان بیشتری نیاز دارد.
سامانه جامع گمركی (پنجره واحد تجارت فرامرزی) گامی اساسی در این زمینه به شمار می رود كه به دست متخصصان ایرانی ساخته و پانزدهم مهرماه 1393 با حضور معاون اول رییس جمهوری و وزیر امور اقتصادی و دارایی رونمایی شد.
از زمان راه‌اندازی این سامانه، درآمدهای گمركی 2 برابر شد و از 76 هزار میلیارد ریال در آغاز اجرا به 140 هزار میلیارد ریال در پایان آبان ماه 1395 رسید.
رییس كل گمرك جمهوری اسلامی ایران شهریورماه پارسال اعلام كرد به كمك سامانه جامع گمركی جعل هزارها میلیارد ریالی فیش های بانكی و پروانه های كاغذی در گمرك به صفر رسید. همچنین با استفاده از این سامانه شناسایی كالای قاچاق از غیرقاچاق در كمتر از یك دقیقه امكانپذیر شد.
از سوی دیگر، همه اطلاعات پته های گمركی كه مجوز خروج كالا از گمرك به شمار می رود و فقط برای كالای مسافری و تا سقف معین ارزش كالا قابل استفاده است، در این سامانه ذخیره می شود و نیروی انتظامی بر اساس دسترسی های مشخص می تواند با استفاده از سامانه پیام كوتاه به ارسال شماره پته، شماره كوتاژ (دفتر ثبت مشخصات و اطلاعات كالا) یا شماره خودرو اقدام كند.
همچنین زمانی كه خودرو حامل محموله ترانزیتی از مبدا حركت می كند، براساس فاصله بین گمرك ها چند روز فرصت دارد محموله خود را به گمرك مقصد تحویل داده یا از مرز خروج كند. در صورتی كه نیروی انتظامی به یك محموله ترانزیتی مشكوك شود موضوع را از طریق پیامك استعلام می كند و سامانه جامع گمركی در صورت صحت محموله ترانزیتی، اطلاعات كامل آن یا گذر از مهلت قانونی را می فرستد.
اتصال الكترونیكی بارنامه، درگاه خروج هوشمند، دریافت دیجیتالی گواهی بازرسی، تعیین شناسه ارزش واحد كالا (تی.اس.سی-TSC)، پنجره واحد مجازی و آغاز تبادل الكترونیكی اطلاعات با نهادهای مختلف مانند سازمان بنادر و كشتیرانی، راه‌اندازی سامانه پیشخوان خدمات الكترونیكی، سامانه رصد كالاهای ترانزیتی، سامانه جامع بازبینی و سامانه هوشمند بیمه، دوراظهاری واردات و صادرات و ترانزیت و كیف پول الكترونیكی، قابلیت های ویژه سامانه جامع الكترونیك گمرك است كه نیاز به مراجعه حضوری را كاهش می دهد.
در همین پیوند، بزرگ ترین بانك اطلاعات تجارت خارجی كشور در دولت یازدهم راه اندازی شده است كه همه اطلاعات مربوط به سامانه جامع گمركی (شامل اظهارنامه ها، پروانه های واردات، صادرات و ترانزیت، بیجك ها و اطلاعات پروانه های عبوری) را به طور اتوماتیك دریافت و در مركز داده خود تجمیع و پردازش می كند.
بررسی سوابق عملكرد واردكنندگان، صادركنندگان و همچنین شركت های حمل ونقل به صورت هوشمند به تفكیك وزن، ارزش، نوع كالا و تخلف های احتمالی از مهمترین قابلیت های این بانك اطلاعاتی به شمار می رود.
از دیگر امكانات این بانك اطلاعاتی گزارش دقیق از میزان واردات كالاهای اساسی به كشور است و به صورت منظم و لحظه ای اعلام می كند حجم واردات كالاهای اساسی به كشور در فواصل زمانی مشخص چقدر بوده و آیا به واردات بیشتر نیازی است یا خیر؟
با استقرار سامانه جامع گمرك و پنجره واحد تجارت فرامرزی، زمان تشریفات واردات از 26 روز به سه روز و برای صادرات از هفت روز به یك روز كاهش یافت كه به میزان 23 درصد، در چرخه تجارت خارجی صرفه‌جویی می شود.
این میزان فقط در بخش واردات با فرض واردات سالیانه 50 میلیارد دلاری و كاهش 23روزه زمان تشریفات، نزدیك به 10 میلیارد دلار یعنی نزدیك به 400 هزار میلیارد ریال در بخش واردات صرفه جویی می كند.
بر اساس اعلام بانك جهانی به ازای هر روز تاخیر در انجام تشریفات گمرگ یك درصد ارزش كل كالا به هزینه‌های مترتب بر ترخیص كالا اضافه می شود.
در پی پرداخت الكترونیك و انجام مكانیزه فرآیندها و كنترل‌های لازم، افزایش 78 درصدی درآمدهای گمركی در سال 1393 را نسبت به سال 1392 به دنبال داشت كه این رشد درآمدی تا بهمن ماه گذشته به 60 درصد رسید.
همچنین با كمك این سامانه تخلف یكی از بزرگ ترین واردكنندگان لوازم خانگی به ایران رصد و شناسایی شد و امكان سوء استفاده از كارت های بازرگانی نیز از میان رفت.

** بازتاب بین المللی دستاوردهای گمركی ایران
تدوین برنامه منسجم مبارزه با قاچاق كالا و نظارت مكانیزه بر اساس شاخص‌های مدیریت ریسك و بكارگیری تجهیزات كنترلی، به افزایش 711 درصدی در كشفیات مواد مخدر و پیش‌سازها در سال 1393 نسبت به سال 1392 (از 18 به 148 تن) انجامید.
این میزان كشفیات در سال 1394 با رشد 95 درصدی به 300 تن رسید.
بر اساس آخرین گزارش دفتر روابط اطلاعات منطقه‌ای آسیا-اقیانوسیه (RILO A/P)، گمرك جمهوری اسلامی ایران بیشترین كشفیات مربوط به مواد مخدر، روان‌گردان‌ها و انواع پیش‌سازهای صنعتی را پس از استرالیا، نیوزلند و پاكستان دارد.
دستاوردهای گمركی ایران به گونه ای بود كه بانك جهانی رتبه جمهوری اسلامی ایران در شاخص لجستیك گمرك را با بهبود 18 پله‌ای از رتبه یكصد و چهاردهم در سال 2014 به جایگاه نود و ششم در سال 2016 ارتقا داد.
همچنین سازمان جهانی گمرك (دبیلیو.سی.او-WCO) در گزارش بهمن ماه گذشته درباره روند اجرای پنجره واحد تجارت فرامرزی و سامانه های دیجیتالی، از ایران خواست فناوری گمرك الكترونیك را به دیگر كشورها منتقل كند.
در بخشی از گزارش سازمان جهانی گمرك با اشاره به اجرای موفق پنجره واحد تجارت فرامرزی در ایران آمده است: كارشناسان سازمان متوجه شدند برخی اصلاحات گمرك ایران قابل توجه است. بر این اساس بهتر است این اطلاعات را با دیگر گمرك ها به عنوان بهترین شیوه‌های نوسازی گمركی به اشتراك بگذارد و این دانش و تجربه را به دیگر كشورها منتقل كند.
برپایه این گزارش، این اصلاحات عبارت است از ترخیص بدون كاغذ، كارشناسان مجازی (متمركز)، ترخیص 50 درصد اظهارنامه‌ها در مسیر سبز به كمك داده های الكترونیكی و بدون دخالت انسان و قابلیت گفت وگو در سیستم تك پنجره ای تجارت فرامرزی.

** تاكید رهبر معظم انقلاب بر تامین زیرساخت های گمركی
كارنامه تجارت خارجی كشور در 11 ماهه امسال نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی ایران به 38 میلیارد و 492 میلیون دلار رسید كه در مقایسه با مدت مشابه پارسال0.21 درصد افزایش را ثبت كرد.
بر اساس آمارهای گمرك، میزان واردات ایران در مدت یاد شده به 38 میلیارد و 415 میلیون دلار رسید كه در مقایسه با مدت مشابه پارسال 3.47 درصد (سه و 47 صدم) رشد كرد.
مازاد تراز تجاری ایران در این مدت به مثبت 77 میلیون دلار رسید كه نشان می‌دهد تراز تجاری كشور همچنان مثبت است.
آنگونه كه سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز در نشستی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعلام كرد قاچاق ورودی و خروجی در سال 1392، 25 میلیارد بود كه شامل هفت میلیارد خروجی و 18 میلیارد ورودی می شد.
در سال 1393، سه میلیارد و 800 میلیون دلار در بخش خروجی و 16 میلیارد دلار در زمینه ورودی و در مجموع 19 میلیارد و 800 میلیون قاچاق صورت گرفت.
این میزان در سال 1394 نیز به 15 میلیارد و 500 میلیون دلار رسید كه 14 میلیارد و و 500 میلیون دلار آن ورودی و یك میلیارد خروجی بود.
شانزدهم آذرماه 1395 وزیر دادگستری در مجلس شورای اسلامی گفت: در سال 1392 عوارض گمركی 70 هزار میلیارد ریال بود اما امسال به 140 هزار میلیارد ریال رسید.
«مصطفی پورمحمدی» ادامه داد: در این مدت ارزش كشف در گمرك 117 درصد افزایش یافت، واردات و صادرات كنترل شد و عدد 25 میلیارد دلار قاچاق به 15 میلیارد دلار كاهش یافت.
پورمحمدی ابراز امیدواری كرد تا پایان سال 1395 ارزش كالای قاچاق در كشور به 10 میلیارد دلار برسد.
وی گفت: خوشبختانه درآمد مالیاتی گمرك كشور از 70 هزار میلیارد ریال در سال 1393 به 140 هزار میلیارد ریال رسیده و سال آینده در بودجه 175 هزار میلیارد ریال برای این امر لحاظ شده است.
به گفته وی، روزانه پنج هزار كانتینر از گمرك مرزهای رسمی كشور عبور می كند و برای كنترل بیشتر آنها شمار زیادی دستگاه «ایكس ری» سفارش داده شده است.
رییس كل گمرك جمهوری اسلامی ایران هجدهم آبان ماه 1395 در نشست با نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعلام كرد: تا پیش از سال 1392 فقط پنج دستگاه ایكس ری وجود داشت كه به صورت كامل استفاده نمی شد اما اكنون 12 دستگاه داریم كه روزانه به طور متوسط 150 اسكن انجام می دهد. با این همه، هنوز 10 دستگاه دیگر نیاز است.
«مسعود كرباسیان» افزود: در سال 1394، با استفاده از فناوری ایكس ری و جی.پی.اس (موقعیت یاب جغرافیایی) در گمرك ها 300 تن مواد مخدر كشف شد.
به گفته وی، قرارداد ساخت چند ایكس ری با وزارت دفاع بسته شده است كه به بودجه نیاز دارد و بانك ها باید در این زمینه با گمرك همكاری كنند.
رییس مجلس شورای اسلامی نیز در این نشست تاكید كرد برای جبران كمبود ایكس ری در گمرك می توان در برنامه ششم توسعه پیش بینی های لازم را انجام داد.
رهبر انقلاب اسلامی نیز در سخنرانی نوروزی خود در حرم مطهر رضوی (ع) گفتند: به بنده گزارش دادند كه از فلان بندر- یك بندر مشخصی- در روز مثلا سه هزار تا پنج هزار كانتینر وارد كشور می شود. از مجموع این سه هزار یا پنج هزار، فقط 150 كانتینر بازدید می شود! خب چرا بقیه بازدید نمی شود و می‌آید؛ وقتی داخل انبار رفت‌، معلوم می شود كه جنس قاچاق است؟
ایشان افزودند: من به رییس‌جمهوری محترم همین را گفتم و تذكر دادم كه «آن كسانی كه صاحب‌نظر و مطلعند، گفتند كه ما می توانیم وسایلی بیاوریم كه همین كانتینر را بدون اینكه احتیاج به توقف داشته باشد، در حال عبور بازدید كند»؛ خب این ابزار را به وجود بیاورند؛ اگر لازم است بخرند یا وارد كنند یا تولید كنند.
با این توصیف، به نظر می رسد با توجه به اهمیت درآمدهای گمركی و مالیاتی در برنامه ششم توسعه و بودجه سال 1396 و همچنین نیاز به محدودسازی قاچاق، لازم است زیرساخت های لازم برای این امر فراهم شود كه تامین و نصب دستگاه های كنترلی یكی از بایسته هاست.
در این میان، كمك بخش خصوصی، جذب سرمایه خارجی از راه دیپلماسی اقتصادی و تخصیص اعتبارهای بانكی می تواند راهگشا باشد.
البته در كنار این موضوع باید به رفع تعارض های قانونی، ساماندهی معافیت ها و تعرفه های گمركی، اصلاح رویه های وارداتی- صادراتی و تشدید رصد تخلف ها و برخورد با آنها دست زد؛ امری كه همسویی قوای مجریه، مقننه و قضاییه و همچنین نهادهای نظارتی و رسانه ها را می طلبد.

برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام*1961* * گزارش: مریم مسعود* انتشار:مرضیه فاتحی