بازخوانی تركیب و چینش نیروهای سیاسی در یك سال گذشته

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، تشكل ها و احزاب سیاسی كه در سال 94 همه توان و نیروی خود را برای كسب كرسی های بیشتر در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره خبرگان رهبری متمركز كرده بودند، با شروع سال 95، ریل گذاری برای پیروزی در دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری و به دست آوردن جایگاه بالاترین مقام اجرایی كشور را در دستور كار خود قرار دادند؛ تلاشی كه اگرچه در ماه های پایانی سال گذشته به ویژه در اردوگاه اصولگرایی افزایش چشمگیری داشت، اما تا كنون نتوانسته در چینش و تركیب بندی نیروها و تشكل های سیاسی تغییر چندانی ایجاد كند.

**تركیب نیروهای سیاسی در مجلس دهم
تشكل ها و احزاب سیاسی در حالی سال 95 را آغاز كردند كه پیشینه تكاپوهای سیاسی آنان به ویژه در ماه های پایانی سال 94، نتیجه انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره خبرگان رهبری را مشخص كرده بود.
اگرچه جریان های عمده سیاسی در آستانه سال نو، خود را پیروز انتخابات می خواندند، اما تعیین تكلیف 86 كرسی مجلس در دور دوم انتخابات در اردیبهشت 95، آرایش نهایی نیروهای سیاسی در دهمین دوره خانه ملت را كاملا مشخص كرد.
سرانجام 120 نماینده اصلاح‌طلب، 83 اصولگرا، 81 منتخب مستقل و 5 منتخب اقلیت به بهارستان راه یافتند. بر این اساس، 41 درصد كرسی های مجلس به نمایندگان اصلاح‌طلب، 29 درصد به اصولگرایان، 28 درصد به مستقل ها و 2 درصد به اقلیت های دینی تعلق پیدا كرد. بر همین مبنا، سه فراكسیون عمده امید، اصولگرایان و مستقلین در مجلس ایجاد شد.
تركیب نیروهای سیاسی در مجلس بازتاب روشنی از چینش و وزن واقعی نیروهای سیاسی در جامعه را به تصویر كشید. شكافی كه در جریان یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در اردوگاه اصولگرایان رخ نموده بود، در انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند 94 عمیق تر و نمایان تر شد. اصولگرایان آسیب دیده از انشقاق درون جریانی، در انتخابات مجلس دهم هم نتوانستند اختلاف نظرهای خود را بر سر راهبردها و نامزدهای انتخاباتی كنار بگذارند.
شكاف فكری در جریان راست سیاسی به اندازه ای عمق و گستردگی پیدا كرد كه به اتحاد و همسویی سنتی دو تشكل «جامعه روحانیت مبارز» و «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» هم كشیده شد؛ دو تشكل محوری اصولگرایی كه تا پیش از این با حمایت از لیست های مشترك، نقش موثری در پیروزی اصولگرایان در انتخابات های مختلف ایفا می كردند.
در نهایت نزدیكی بخشی از اصولگرایان به جبهه پایداری و حامیان دولت پیشین، موجب شد نام بسیاری از چهره های سنتی اصولگرا در لیست فراگیر اصولگرایان جای نگیرد و به جای آن نام چهره های تازه ای از جمعیت رهپویان و ایثارگران در فهرست آنان گنجانده شود. از این رو بسیاری از چهره های سنتی اصولگرا به صورت مستقل در انتخابات شركت كردند. بخش دیگری از نیروهای اصولگرای میانه هم با نزدیك شدن به جریان اعتدال، پیروزی خود در انتخابات را تضمین كردند. سرانجام گسست فكری و نظری میان اصولگرایان موجبات شكست آنان در انتخابات مجلس دهم را فراهم كرد.
از سوی دیگر اما، نزدیكی و ائتلاف اصلاح طلبان و اعتدالگرایان كه پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری 92 را برای آنان به ارمغان آورده بود، در انتخابات مجلس دهم هم ادامه پیدا كرد. اصلاح طلبان بر خلاف اصولگرایان در انتخابات اخیر وحدت را چراغ راه خود كردند و به رغم ریزش گسترده نیروهای خود در جریان بررسی صلاحیت ها، توانستند تعداد قابل توجهی از كرسی های مجلس را به دست آورند. همراهی نیروهای اعتدالی و اصولگرایان میانه رو، البته در افزایش وزن ائتلاف آنان در هماوردی های انتخاباتی نقش بسزایی داشت.

**چینش نیروهای سیاسی در آستانه انتخابات 96
هدف گذاری برای فتح كرسی ریاست جمهوری، انگیزه لازم برای فعالیت و پویش جریان ها و تشكل های سیاسی را در یك سال گذشته فراهم آورد.
اصلاح طلبان و اعتدال گرایان خشنود از نتیجه ائتلاف با یكدیگر، كه در یك سال گذشته هم توانستند با محور قرار دادن منافع ملی و عقلانیت، مواضع خویش را همسو با یكدیگر نگه دارند و وحدت نظر خود را در بسیاری از حوزه ها به خصوص حوزه سیاسی و اقتصادی حفظ كنند، همچنان تداوم ائتلاف را به عنوان راهبرد مشترك خود در انتخابات پیش رو دنبال می كنند.
به اذعان بسیاری از چهره ها و نظریه پردازان جریان اصلاح طلب در خصوص لزوم تاكید بر نقاط اشتراك با اعتدال گرایان و پرهیز از تمركز بر تفاوت های دو جریان در بحث های نظری و مبنایی، موجب شده اصلاح طلبان و اعتدال گرایان تداوم ائتلاف را در دستور كار خود قرار دهند؛ ائتلافی كه همچنان حمایت از روحانی را مهمترین راهبرد انتخاباتی خود می داند.
در این میان بر اساس شواهد جریان میانه رو اصولگرا هم تاكنون همراهی خود با ائتلاف یاد شده را حفظ كرده است.
اصولگرایان هم به رغم تلاش های بسیار، هنوز دچار انشقاق درونی بوده و نتوانسته اند صفوف یاران خود را یكدست كنند.
تلاش اصولگرایان برای ایجاد نظم تشكیلاتی واحدی كه بتواند همه نحله های فكری اصولگرایی را در دل خود جای دهد و تمكین آنها از خرد جمعی را به دنبال داشته باشد، به ایجاد «جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی» موسوم به جمنا در روزهای نخست دی ماه سال گذشته انجامید. تشكلی كه به رغم تلاش گسترده بنیانگذارانش، تا كنون نتوانسته اجماع مورد نظر اصولگرایان را ایجاد كند.
همراهی نكردن طیف های میانه رو اصولگرایی با جمنا، واگرایی های جریان نزدیك به رییس جمهوری پیشین از این تشكل جمعی، اختلاف نظر تشكل ها و چهره های مختلف اصولگرایی در خصوص راهبرد انتخاباتی در حمایت از یك نامزد یا تعدد نامزدها و ... همه نشانه هایی است از تلاش بی اثر جمنا برای اجماع میان اصولگرایان.
اصولگرایان آسیب دیده از چالش تشتت اما هنوز وحدت و ائتلاف را در دستور كار خود قرار دادند؛ وحدتی كه با توجه به شكاف های عمیق درون این جریان دور از دسترس به نظر می رسد.
واكاوی تحولات و تحركات نیروهای سیاسی در یك سال گذشته، تغییر چشمگیری را در چینش و آرایش نیروهای سیاسی در جامعه و فضای سیاسی كشور به دست نمی دهد. در یك سال گذشته اعتدال گرایان و اصلاح طلبان همسویی و هم نظری نسبی خود در عرصه كنشگری سیاسی را حفظ كرده اند. نیروهای اصولگرا هم هنوز در رفع اختلافات عمیق خود ناكام بوده اند.
بررسی روند تحولات هم تغییر خاص و چشمگیری را طی ماه های آینده نوید نمی دهد.
به نظر می رسد دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در فضای سیاسی مشابهی با انتخابات پیشین برگزار شود. بنابراین به احتمال بسیار زیاد اصلاح طلبان و اعتدال گرایان در یك سوی میدان، اصولگرایان در صفی متشتت و مستقل ها در صفی جداگانه به رقابت انتخاباتی خواهند پرداخت
**پژوهشم**9275**1601**خبرنگار: اعظم حمیدپور**انتشار دهنده: شهناز حسنی