عرصه هاي طبيعي استان مركزي با جاذبه هاي دل انگيز مقصد دوستداران گردشگري

استان مركزي به لحاظ قرار گرفتن در مسير 2 رشته كوه البرز و زاگرس، داراي تنوع اقليمي و تنوع گياهي بالايي است و چشم اندازهاي كم نظيري را دارد كه بهترين مقصد براي طبيعت گردان و دستداران گردشگري طبيعي محسوب مي شود.
كوير ميقان اراك به وسعت 120 كيلومترمربع يكي از جاذبه هاي بكر طبيعي استان مركزي است كه در شمال شرقي اين شهر و در 25 كيلومتري مسيرجاده اراك به داود آباد قرار گرفته است و گونه هاي مختلف گياهي همانند قره داغ قهرمان كوير ميقان اراك به منظور تثبيت شن هاي روان در اين منطقه كشت مي شود.
گياه قره داغ به دليل ساختار فيزيكي مي تواند شن هاي روان را زير شاخه و برگ خود جمع آوري و از حركت آن ها جلوگيري كند و به طور ميانگين هر بوته اين گياه مي تواند حدود 40 تن شن روان را مهار كند.
هنگامي كه شن هاي روان گياه قره داغ را در بر مي گيرد اين گياه با ايجاد ريشه هاي جانبي خود را از خفگي نجات داده و موجب به وجود آمدن تپه شني در اطراف خود شده وعنوان قهرمان كوير را به خود اختصاص داده است.
كوير ميقان يكي از اشكال ژئومورفولوژيكي در تالاب كويري ميقان است كه داراي سطح نمكي بوده و در آب و هواي مرطوب تشكيل شده است، 94 درصد از سطح آن را درياچه فصلي توزلوگل از قشر نمك پوشانده و محل اختتام آب هاي حوضه است كه رسوبات اين عرصه بيشتر از جنس رس و سيليت است.
در حاشيه اين درياچه رسوب هاي تبخيري ناشي از جريان آب هاي سطحي برجا مانده كه چشم انداز زيبايي را فرا روي بينندگان گذاشته است.
در فصل زمستان و بهار كه ميزان بارنگي زياد است برخي از قسمت هاي كوير ميقان را آب گرفته و به درياچه تبديل مي شود و در تابستان به علت تبخير شديد قشر نمكي سخت آن را مي پوشاند و اشكال مختلف نمك را در سطح كوير بوجود مي آورد در اثر گسترش كوير ميقان زمين هاي زراعتي روستاهاي ويسمه و داود آباد و مبارك اباد و ميقان در حال تبديل شدن به بيابان و كوير مي باشند در سال 1361 ايستگاه تثبيت شن توسط اداره كل منايع طبيعي در نزديكي كوير ايجاد شد و چند سالي است كه با پيشروي كوير با كاشت گونه گياهي قره داغ آتريپلكس موجب كند شدن پيشروي كوير شده اند.

***دره چكاپ ( هفتاد قله ) نيز از ديگر جاذبه هاي طبيعي استان مركزي است كه در 25 كيلومتري جاده اراك - قم بعد از شهر جديد اميركبير سمت راست جاده به سمت روستاي امر آباد قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده هفتاد قله بين شهرستان هاي اراك، محلات و خمين به مساحت 97 هزار و 407 هكتار واقع شده است كاسني، نعناع، شب بو، تنگرس، نسترن، لرك، فرفيون و اسپند پوشش گياهي اين منطقه را تشكيل مي دهد.
كل و بز، ‌قوچ و ميش، پلنگ، كفتار، شغال، گرگ، گوركن، خرگوش، ‌تشي و‌ روباه از جمله گونه هاي حيواني و كبك، تيهو، بلدرچين، ‌باقرقره، كبوتر چاهي، كبوتر كوهي، عقاب طلايي، سارگپه، هما، كركس، ‌دال، ‌شاهين، بحري، ليل، بوتيمار و حواصيل از پرندگان و چند نوع افعي، مارآبي و لاك پشت نيز از خزندگان اين منطقه هستند.
اين منطقه ساليان زيادي را مورد تاخت و تاز شكارچيان و سودجويان بود و با وجود اينكه بخش هاي وسيعي از آن به دليل شكار بيش از حد و چراي بي رويه دام از لحاظ پوشش گياهي و حيات بسيار آسيب ديده و فقير شده بود در سال 49 به دليل ويژگي هاي طبيعي منطقه محدوده اي از آن شامل كوه هاي هفتاد قله، بره زرد و سيبك توسط سازمان شكارباني و نظارت بر صيد وقت منطقه شكار ممنوع اعلام شد.
اين منطقه در سال 53 با اضافه شدن نواحي و كوه هاي سله بهر، انجدان، لته در، سراب ازنا، برآفتاب كارچان توسط سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان منطقه حفاظت شده هفتاد قله تغيير نام يافت.

***منطقه آب درماني و گردشگري چپقلي اراك
منطقه نمونه گردشگري چپقلي اراك واقع در 28 كيلومتري جنوب غربي اين شهر، شهرتش را مديون چشمه آبي شفابخش با خواص درماني متعدد است كه در تمامي ايام سال پذيراي گردشگران و بيماران است.
اين چشمه از دل كوه سفيدخاني اراك مي جوشد و به يمن و بركت آن تفرجگاهي سرسبز و زيبا و منطقه اي بكر براي حضور گردشگران ايجاد شده است.
شفابخشي آب چشمه چپقلي از ديربار زبانزد خاص و عام بوده و علاوه بر ساكنان بومي و استاني ، هر روزه جمع كثيري از هموطنان از راه هاي دور و نزديك به اين منطقه سفر كرده و از آب گواراي آن مي نوشند.
تفرجگاه چپقلي عرصه اي 500هكتاري است كه با بيش از 50گونه متنوع گياهان مرتعي گنجيه ارزشمند تنوع زيستي است و در فصول بهار و تابستان جلوه هاي خاص و زيبايي طبيعت آن طنازي مي كند.
اين تفرجگاه از سال 71زير پوشش اداره كل منابع طبيعي استان مركزي قرار گرفته و طرح هاي توسعه فضاي سبز در آن با گونه هاي بادام، اقاقيا، زبان گنجشك،سنجد، بيد، افرا گردو و سبز خمره اي اجرا شده است.
امكانات اقامت موقت و آلاچيق براي گردشگران و مردمي كه به اين خطه سفر مي كنند مهيا است اما، به نظر مي رسد كه بايد زيرساخت هاي پذيرش گردشگر و بهينه سازي راه دسترسي به اين چشمه بيشتر مد نظر مسوولان متولي باشد.
چشمه آب چپقلي از آب هاي بي كربناته كلسيك و منيزين آهن دار بدون هرگونه آلودگي ميكروبي است كه اثرات درماني شگرف آن در بدن توسط كارشناسان و پزشكان تاييد شده است.
آبدهي اين چشمه در ايام مختلف سال متفاوت است و در فصول پر آب دبي آب هشت دهم ليتر در ثانيه است.
كارشناسان و متخصصان به دنبال تحقيقات علمي خود اعلام كرده اند : آب چشمه چپقلي خاصيت ادرار آوري قوي دارد و بيماراني كه شن و ريگ در مجاري ادراري دارند در صورت نوشيدن اين آب سنگ دفن مي كنند و از تشكيل دوباره آن ها جلوگيري مي شود.
نوشيدن آب اين چشمه موجب كاهش حركات دودي روده شده و در دوره درماني با اين آب، املاح صفراوي به ميزان زياد در خون كم مي شود.
مجاري دستگاه هاضمه بيماراني كه از آب اين چشمه مي نوشند ، پاكيزه شده و به دليل اثرات تقويتي بر انقباضات روده ، شيره گوارشي آن ها بيشتر ترشح مي شود.
آشاميدن اين آب از غلظت صفرا كاشته و سنگ هاي صفراوي را به سمت روده هدايت مي كند.
از خواص ديگر اين آب كه يك داروخانه طبيعي است ، كمك كه به جذب سريع آب در معده، كبد، لوزالمعده و روده ها مي باشدكه اين مهم دفع مواد سمي و زايد بدن را تسهيل مي كند.
آب شفابخش چپقلي همچنين مقادير قابل توجهي آمين دارد كه در توليد گلبول قرمز و درمان كم خوني ها نقش كليدي بازي مي كند.
وجود مقدار زيادي كلسيم و فلوئور در آب اين چشمه براي استحكام استخوان و دندان ها بسيار مفيد است.
اين آب همچنين التيام دهنده امراض پوستي، نقرس و ديابت ، نارسايي هاي كليوي و ورم هاي كبدي است.
آب معدني چپقلي اراك براي كساني كه به بيماري پروستات مبتلا هستند مضر است و بايد از نوشيدن آن پرهيز كنند.

***دره گردو اراك
دره گردو يك منطقه نمونه گردشگري است با وسعت ۱۰۰ هكتار در جنوب شهر اراك واقع شده و از آب و هواي مناسب، طبيعت بكر و مسير دسترسي آسان برخوردار بوده و دليل نامگذاري اين منطقه وجود روستاي گردو و درختان بسيار گردو در اين دره مي‌باشد.
اين منطقه در نزديكي كوه سرخه قرار داشته و جمعه‌ها و روزهاي تعطيل اين مكان محل تفريح صدها ورزشكار و خانواده اراكي است.
شهرستان شازند نيز در فاصله 30 كيلومتري شهر غرب اراك قرار دارد و آب و هواي بكر و كوهستاني جاذبه هاي اين شهر را چندين برابر كرده است.
روستاي چشمه عمارت در جنوب شرقي دشت شازند و در دامنه كوه برآفتاب و كوه رازان واقع شده است اين روستا چشمه پر آبي به نام عمارت وجود دارد كه اصلي ترين سرچشمه رودخانه قره چاي است.
آب آن به هفت قسمت تقسيم شده و اراضي كشاورزي منطقه را آبياري مي كند حجم بالاي آب مزارع و باغات كشاورزي روستاهاي عمارت را در بر مي گيردكه بر روي يكي از اين دهانه ها مسحد باب الحوائج ساخته شده كه جلوه زيباي بي نظيري را به اين محل داده است.

***سراب و چشمه بلاغ حك
در شمال غربي شازند در دامنه جنوبي رشته كوه راسوند و كوه بلاغ چشمه پرآبي از دل كوه بيرون مي جهد.
اين سراب علاوه بر ايجاد چشم انداز بسيار زيبا و چشم نواز، آب مورد نياز روستاهايي حك بالا، حك پايين و تخت محل را تامين مي كند. مردم منطقه معتقدند كيخسرو قبل از آنكه در غار معروف كيخسرو ازنظرها پنهان شود در اين چشمه غسل كرده است.

***سراب پنجعلي
اين سراب از سرچشمه هاي قره چاي محسوب مي شود و در نزديكي جاده اصلي اراك – بروجرد قرار دارد در تمام طول سال جاري است.
در اطراف آن باغ هاي ميوه و قلمستان مناسب براي اطراق وجود داردو براي بازديد از اين سراب بايد به سمت روستاي توره حركت كرده و نرسيده به توره از دور برگردان احداثي استفاده كرده و به سمت جنوب مسير را ادامه داد.

***سراب عباس آباد
اين سراب مصفا در شرق شهر شازند و در دامنه شمالي كوه راسوند و جنوب دشت شازند در منطقه عباس آباد قرار دارد.
اين چشمه به سمت روستاهاي عباس آباد و اكبرآباد جريان داردو با مساعدت سازمان ميراث فرهنگي و اجراي شهرداري پارك بزرگي در آن ايجاد شده است.

***سراب اسكان
در دامنه كوه لجور، در شمال غرب شهر شازند و در نزديكي روستاي اسكان اين چشمه و سراب واقع شده است. اين سراب در تمام طول سال جاري است و دِبي كمي دارد. به علت مجاورت با قلمستان ها اطراف قره چاي از قديم مكان مناسبي براي گذران اوقات فراغت بوده و هست.
متوسط آبدهي ين سراب 200 ليتر در ثانيه است كه مورد استفاده كشاورزي روستاي اسكان ومناطق اطراف قرار مي گيرد.
راه دسترسي به اين چشمه جاده اراك بروجرد،19كيلومتري شمال غربي شهر شازند، روستاي اسكان، بين لجور ورودخانه شراء است.

***سراب سورانه
سراب سورانه در جنوب شرقي شازند قرار دارد، اين سراب فصلي بوده است از اواسط زمستان تا اواخر بهار بسته به ميزان بارش ساليانه جاري و از آبدهي متوسط برخوردار است.
در اطراف خود سراب درخت موجود نيست ولي از حدود 200 متري آن قلمستان هاي متعددي وجود دارد و براي دسترسي به آن از شهر شازند جاده آسفالته روستاي سورانه مي توان استفاده كرد.

***چشمه دوخواهران
در شمال شرقي شهر آستانه و در دامنه كوه دو خواهران از رشته كوه راسوند در ارتفاع 2 هزار و 360 متري آب بسيار سرد و گوارايي از دل صخره بيرون مي آيد كه به چشمه دو خواهران معروف است.
از ابتداي سرچشمه آب تا پايين روستاي دو خواهران انواع درختان تنومند و كهنسال چنار ، صنوبر، بيد و گردو خودنمايي مي كند. راه دسترسي : جاده شازند به آستانه – كيلومتر 6 جاده شازند به نورآباد است.

***پل دوآب
اين پل در منطقه دوآب واقع شده است و رابط مكان هاي باستاني بين دشت كزاز در جنوب و دره شرا در شمال و منطقه لرستان در غرب و اراك در شرق است. طول پل 130 متر، عرض آن پنج و نيم متر تا پنج و هفتاد صدم متر نوسان دارد.
بلندترين نقطه پل از كف رودخانه پنج و پنجاه صدم متر ارتفاع دارد.
اين پل داراي هشت چشمه بزرگ و كوچك با طاق هاي تيزه دار است. هر پايه از جلو داراي موج شكن تيز و از پشت داراي پشتيبان است.اين پل از سنگ، آجر و گل آهك ساخته شده است.

***غار كيخسرو
غار كيخسرو در 35 كيلومتري جنوب غربي اراك و در سمت غربي رودخانه شراء و در رشته كوه شازند در نزديكي قله كوه كيخسرو است ، به ارتفاع 2 هزار و 900 مترازسطح دريا قرار دارد .
ويژگي غاركيخسرو تقدس واهميت آن نزد مردم محلي، زرتشتيان ايران وسراسرجهان است كه از ديرباز براي زيارت به اين محل مي آمدند . بر ديوارهاي غاراسامي ايراني و زرتشتي حك شده است.

***غار صادق علي
غار صادق علي در نزديكي شهر توره از توابع شازند واقع شده است.
اين غار بسيار زيبا و دست نخورده و بكر بوده و ميزبان خوبي براي مسافران نوروزي كه به كوهنوردي وارد هستند است.
ورود به داخل غار صادق علي نياز به تجهيزات فني و حضور افراد با تجربه دارد و به هيچ وجه نبايد به تنهايي به ديدن اين غار رفت.
از بيرون هم كه فقط يك دريچه حدودا به قط 1.5 متر باز هست و زيبايي اين غار را به شما نشان نخواهد داد.

***غار سوله خونزا
اين غار در كوه شمس آباد در جنوب شرقي شهر شازند و در كنار روستاي شمس آباد در منطقه اي بسيار زيبا قرار گرفته است.

***غار هندودر
اين غار در جنوب غربي شهرستان سربند و در كوههاي هندودر واقع شده است.

***تفرش يكي از شهرهاي استان مركزي است كه در ميان حلقه‌اي از كوه‌ها قرار گرفته‌است و آبشار قطره باران يا كوه باران يكي از مناطق ديدني آن است كه در دهستان بازرجان در نزديكي روستاي كوريان (كريان) و در 30 كيلومتري شمال غرب شهر تفرش واقع شده است.
اين آبشار در يك دره عريض قرار دارد و گياه زيباي پرسياوشان نيز مانند پوششي سبز ديواره‌هاي اين آبشار را پوشانده است وجود يك قنات وريزش مداوم قطرات آب از يك صخره منظره اي بسيار ديدني ومكاني بسيار باصفا دردل بيابان بوجود آورده كه درتمام طول سال پذيراي جمع كثيري از گردشگران از تفرش وشهرهاي اطراف است.

***روستاي خانك تفرش دسته ها
روستاي خانك يكي از مناطق نمونه گردشگري طبيعي استان مركزي است كه در 30 كيومتري مسير تفرش – ساوه قرار دارد.
خانك در ابتدا مانند كيك تولدي به رنگ قهوه اي سوخته به چشم مي خورد كه علت آن وجود اكسيد آهن در خاك اين روستا است در ابتداي خانك و در پس كوچه باغها قناتي هست كه شهره عام و خاص است علاوه بر قنات آبشار خانك هم بهانه ديگري براي ديدن اين روستا شده است كه در گذشته هاي نه چندان دور وجود اين آبشار بهانه اي براي ايجاد يك آسياب سنتي در كنار اين آبشار بوده است.
***روستاي طاددسته ها
يكي از جاذبه هاي طبيعي و گردشگري شهرستان تفرش روستاها روستاي طاد دسته است، بزرگترين ويژگي طاد داشتن باغ هاي ميوه زياد است كه به يمن وجود قنات خوش نفس روستا اين چنين قبراق و سرحال ايستاده است.
قنات روستا در مركز روستا واقع شده و آب آن پس از ذخيره شدن در يك استخر بزرگ از طريق جويهاي متعددي در باغ هاي سراسر طاد توزيع مي شود.
اين قنات وسيله اي طبيعي براي تعديل هوا، گهواره اي براي پرورش ميوه هاي ناب و سرانجام محيط روح افزا كه حاصل آن آرامش روح خسته ي آدمي است.

***چشمه آب معدني گراودسته ها
چشمه آب معدني گراو (گرّو) در فاصله پنج كيلومتري شهرستان تفرش و ميان دو روستاي كبوران و طراران واقع شده است اين چشمه متشكل از چند قسمت در سطح زمين است كه از آن‌ نقاط آب به حالت جوشش از زمين خارج مي‌شود (در يك قسمت آب به همراه گاز كربنيك فراوان از زمين خارج مي‌شود).
آب اين چشمه از نوع بيكربناته مخلوط است و به نسبت مساوي يون‌هاي سديم و كلسيم دارد.
گفته مي‌شود كه آب اين چشمه داراي خواص درماني متعدد مي‌باشد.
استحمام در آب اين چشمه تسكين‌دهنده درد بوده و سبب باز و بسته شدن عروق مي‌شود. از ديگر اثرات آب اين چشمه بر بدن، افزايش جريان خون پوستي و قرمز شدن پوست، كاهش موقتي فشار خون و آهسته شدن نبض مي‌باشد.
آشاميدن مقدار كمي از اين آب قبل از غذا، به هضم آن كمك كرده و ترشحات گوارشي را افزايش مي‌دهد.
در اطراف چشمه آثار يك چهار ديواري قابل مشاهده است كه گفته مي‌شود در گذشته به عنوان حمام زنانه كاربرد داشته است.

***منطقه شكار ممنوع بازرجان
منطقه شكار ممنوع بازَرجان از مناطق كوهستاني، تپه ماهوري، دره‌اي و رودخانه‌اي تشكيل يافته است.
بلندترين نقطه اين منطقه كوه توال با ارتفاع 2 هزار و 396 متر و پست‌ترين نقطه آن واقع در رودخانه قره چاي با ارتفاع يك هزار و 300 متر است.
منطقه شكار ممنوع بازَرجان اقليم سرد و نيمه خشك دارد و به دليل موقعيت خاص زيستگاهي و جغرافيايي (خشكي و آبي)، از نظر حيات گياهي و جانوري از موقعيت مناسبي برخوردار است.
منطقه شكار ممنوع بازَرجان از لحاظ جغرافياي گياهي به منطقه ايراني- توراني تعلق دارد و داراي گونه‌هاي مختلفي از انواع گياهان علفي، بوته‌اي، درختچه‌اي و درختي همچون درمنه، انواع گرامينه‌ها، خاكشير، كاسني، غازياقي، شاتره، گل بابونه، باريجه (بالامبو) و اسپند مي‌باشد.
در اين منطقه جانوري چون قوچ و ميش، كل و بز، گرگ، گراز، كفتار، شغال، روباه، خرگوش، سمور، تشي، سگ آبي، كبك، تيهو، باقرقره، فاخته، قمري، انواع مرغابي و غاز، حواصيل، عقاب، دليچه، سُهره، انواع مارهاي سمّي و آبي، لاك‌پشت و انواع ماهي از خانواده كپور زندگي مي‌كنند.

***روستاي وفس كميجان
***روستاي وفس يكي از روستاهاي بكر و سرسبز شهرستان كميجان است كه در قسمت شمال شهرستان واقع شده است.
اين روستا در بهار و تابستان به قدري زيبا وسرسبز مي شود كه به عنوان تكه اي از بهشت معروف است.
زبان تاتي، باغات سرسبز ، بافت قديمي و كوچه هاي اين روستا از شاخص ترين جاذبه هاي گردشگري وفس محسوب مي شود.
روستاي وفس از شمال به ساوه، از جنوب به كميجان، از غرب به همدان و از طرف شرق به تفرش محدود است. مساحت تقريبي آن ۲۰ كيلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دريا دو هزار و ۱۰۰ متر است.

*** چشمه هاي ابگرم محلات
مجموعه چشمه هاي آب گرم محلات از جمله جاذبه هاي طبيعي، گردشگري و درماني شهرستان محلات است كه در ۱۵ كيلومتري شمال شرق شهر محلات واقع شده ‌است.
چشمه‌هاي آبگرم محلات داراي سابقه باستاني زيادي هستند و مولف تاريخ و جغرافياي قم در كتاب خود آورده‌اند هر كس را كه بيماري و علتي سرد باشد يا بادي در اعضاي او باشد چون خود را بدين آب شويد به قدرت خداي عز و جل شفا يابد.
در مستند ديگري نيز آمده است كه آب گرم چشمه‌هاي محلات از تركيبات آب هاي سولفاته كلسيك و از دسته آبهاي هيپرترمال يا باقي‌مانده خشك زياد است كه مدر بوده و در درمان بيماري‌هاي نقرس و همچنين بيماري كبدي، صفراوي – كليوي و دستگاه گوارش مصرف دارد.

***سرچشمه محلات
يكي از پرآب ترين چشمه هاي استان مركزي است و در بلندترين نقطه مرتفع شهر محلات قرار گرفته است اين چشمه ضمن تامين آب آشاميدني و كشاورزي منطقه از جاذبه هاي سياحتي بسيار با ارزشي نيز برخوردار است، به طوري كه از دير باز مورد توجه جهانگردان بوده است.
گفته مي شود كه علت به وجود آمدن شهر محلات وجود اين چشمه بوده است وجود اين سرچشمه باعث شده است كه در كنار آن پارك زيبايي شكل گيرد اين پارك يكي از مراكز جذاب گردشگري در تابستان به شمار مي رود.
آب نماي زيبا، درختان سر به فلك كشيده، چنار كهنسال و ارتفاعات صخره اي مشرف به اين چشمه در كنار هواي دلپذير و مطبوع آن همه ساله در فصل تابستان علاقه مندان بسياري را از دور و نزديك به اين سمت فرا مي خواند.
منطقه اجراي طرح بين المللي ترسيب كربن محلات، بوته كاري و منطقه ذخيره گاه گدار بادام در روستا هاي گلچشمه، جودان جهل رز، يكه چاه و جمال آباد در مسير محلات به سمت روستاي گلچشمه از ديگر جاذبه هاي گردشگري شهرستان محلات است.

*** غار چال نخجيردليجان
اين غار يكي از جاذبه هاي شهرستان دليجان است كه در حدفاصل شهر نراق و دليجان قرار گرفته و در منطقه‌اي به نام چال‌نخجير، و در دامنه كوه تخت واقع شده است.
اين غار در سال ۱۳۶۸ در به صورت اتفاقي و در اثر انفجار براي جستجوي آب توسط سازمان آب دليجان كشف شد.
قدمت غار حدود ۷۰ ميليون سال تخمين زده مي‌شود و جزء غارهاي آهكي و زنده دنيا محسوب مي‌شود. غار چال‌نخجير از جمله غارهاي طبقاتي است و از سه طبقه تشكيل شده است.
علت شكل‌گيري غار، حركت گسل معكوسي بوده است كه در منطقه كارستي واران وجود داشته واز نظر زمين‌شناسي دوره تشكيل آن با اليگوسن پاياني مي‌رسد.
حدود 95 درصد از ديواره‌هاي غار پوشيده از رسوبات آهكي و بقيه سنگي است.
در انتهاي غار درياچه‌اي هست كه امكان قايقراني در آن وجود دارد، اما به طور كلي شناسايي نشده است.
منحصر به فرد بودن نهشته‌ها، دسترسي آسان به غار، خودترميمي به دليل زنده بودن و تهويه مناسب هواي درون غار از ويژگي‌هاي خاص غار مي‌باشد. اين غار در سال ۱۳۸۴ خورشيدي در ليست آثار ملي ايران به ثبت رسيد.
نام غار از منطقه‌اي به نام چال‌نخجير گرفته شده است، چال‌نخجير منطقه‌اي گود است و در گذشته شكارچيان، شكار خود را از نقاط ديگر به اين منطقه رم مي‌دادند تا آسان‌تر بتوانند آنها را شكار كنند.


***پارك جنگلي ساوه
پارك جنگلي شهيد چمران ساوه به مساحت ۱۰۷ هكتار، ر ضلع جنوب غربي ساوه و در مجاورت جاده كمربندي همدان و در كنار شهرك حاج بلوك واقع شده است.
اين پارك در سال ۱۳۵۴ ايجاد گونه هاي درختان جنگلي اين پارك شامل كاج تهران، گل ابريشم، اقاقيا، سروخمره اي، سرونقره اي ، ارغوان، زبان گنجشك، توت، پسته، زيتون و عرعر است.
در اين پارك سه حلقه چاه آب، دو اسنخر ذخيره آب با گنجايش يك هزار و 152 و ۱۵۹ مترمكعب وجود دارد.

***آبشار هندس
آبشار كوچك و فصلي هندس يا هنديس يكي از جاذبه هاي طبيعت گردي جنوب ساوه است كه محصور شده در تنگناي دره اي كوهستاني است.
منطقه باغستاني و كوچك هنديس فرصت مناسبي براي گذراندن تعطيلات نوروزي براي گردشگران در اين منطقه است، چرا كه اين آبشار كوچك 15 متري در فصل بهار و به ويژه فروردين ماه پر از آب و زيبايي است.
اين آبشار در ارتفاع يك هزار و 316 متري از سطح دريا قرار دارد و چنانچه از ساوه به سمت تفرش برويد، در دامنه كوه‌‌‌هاي بين ساوه و تفرش به روستاي هندس مي‌رسيد كه انار آن مرغوبيت خاصي دارد.
اين روستا به همراه روستاي وفس از مهمترين مراكز سبد بافي و حصير بافي بخش نوبران محسوب مي شوند.

***درياچه سد الغدير ساوه
درياچه سد الغدير از ديگر جاذبه هاي طبيعي شهرستان ساوه است كه در 25 كيلومتري شهر ساوه (در محل قديمي بند شاه عباس در تنگه وفرقان) و بر روي رودخانه قره چاي ساخته شده است.
اين سد به منظور تنظيم آب رودخانه قره‌چاي و كنترل آن در مواقع سيلابي، آبياري اراضي دشت ساوه، تأمين آب آشاميدني شهر ساوه و شهر صنعتي كاوه و توليد نيروي برقابي به ميزان 15 مگاوات ساخته شده است.
اين سد از نوع بتني دو قوسي با ارتفاع 128 متر از پِي و بستر رودخانه، با طول تاج 265 متر و حداكثر 20 متر ضخامت در پِي با عرض تاج 6 متر مي‌باشد حجم كل مخزن 293 ميليون مترمكعب است.
درياچه سد الغدير با وسعت 850 هكتار، يكي از مناطق گردشگري شهرستان ساوه است.

***چشمه بالقو
چشمه بالِقلو در منتهي‌اليه روستاي بالقلو در جنوب شهر غرق‌آباد شهرستان ساوه قرار دارد.
دبي آب اين چشمه حدود 70 ليتر در ثانيه است و از پس از خروج وارد يك حوضچه مي‌ شوداين حوضچه بسيار ديدني است و جلب نظر مراجعه‌كنندگان را مي‌كنند.
اين چشمه داراي مناظر بسيار ديدني است و همه ساله در فصل بهار و تابستان گردشگران بسياري را به خود جلب مي‌ كند.
از آب اين چشمه براي مصارف كشاورزي استفاده مي‌شود.

***منطقه حفاظت شده الوند خمين
منطقه حفاظت شده الوند در 20 كيلومتري غرب شهرستان خمين و 30 كيلومتري جنوب شرقي شهرستان شازند قرار دارد.
اين منطقه با مساحت هفت هزار و 200 هكتار، منطقه‌اي كاملا كوهستاني با كمربندهاي ارتفاعي متفاوت است كه از كوه‌ها و تپه ماهورهاي بلند و دره‌هاي متعدد تشكيل شده است.
بلندترين مكان در اين منطقه قله كوه الوند با ارتفاع سه هزار و 96 متر و پست‌ترين نقطه آن در جنوب شرقي منطقه در محلي به نام سه راهي چارطاق با ارتفاع دو هزار و 50 متر واقع شده است.
منطقه حفاظت شده الوند داراي اقليم مديترانه‌اي معتدل است و ميانگين بارندگي سالانه اين منطقه 380 ميلي‌متر و دماي متوسط آن 10 درجه سانتي‌گراد است.
اين منطقه جزء رويشگاه‌هاي ايران- توراني به شمار مي‌رود و تنوع زيستي موجود در آن در هيچ نقطه ديگري از محدوده‌هاي جنوبي استان تكرار نشده است به همين دليل اين منطقه از سال 1381 خورشيدي توسط شورايعالي حفاظت محيط زيست، به عنوان منطقه حفاظت شده تعيين شد.
برخي گياهان مانند زيره كوهي، انجير كوهي، گاوزبان، زعفران، بابونه، گل ماهور، گل گندم، گل عقربي و ميخك به وفور در اين منطقه يافت مي‌شوند.

***كوه الوند لكان
كوه الوند لكان در مجاورت روستاهاي لكان و خان‌آباد در شهرستان خمين قرار دارد ارتفاع اين كوه سه هزار و 60 متر بوده و به اين ترتيب بلندترين كوه شهرستان خمين محسوب مي‌شود و در دامنه اين كوه معدن سرب لكان واقع شده است.

***غار كوه گره
غار كوه گره يكي از غارهاي استان مركزي است كه در كوهي منفرد به نام كوه گره در جنوب شرقي روستاي خان‌آباد شهرستان خمين واقع شده است.
غار كوه گره دهانه‌اي كم‌ارتفاع دارد كه بايد به صورت خميده وارد شد.
غار كوه گره يكي از عميق‌ترين چاه غارهاي طبيعي ايران است و پيمايش آن نيازمند در اختيار داشتن ابزارهاي فني است.

***كوه بوجه
كوه بوجه در جنوب شهر خمين قرار دارد.
كوه بوجه كه «بوجه سلطان» نيز ناميده مي‌شود، از نظر فيزيكي كوه كوچك و تك‌ افتاده‌اي است كه به شكل يك زنگوله در وسط دشت خمين واقع شده است.
كوه بوجه داراي پوشش گياهي كوهستاني و متفاوت با دشت اطراف خود است.
در اين پوشش گياهي نوعي لاله كوچك قهوه‌اي مايل به سياه، لاله واژگون، لاله سرخ و زرد، زنبق كوهي، انواع گل حسرت، گونه‌هايي از كلاغك، هوم، گل ماهور، ميخك، گونه‌هاي نعناييان و خواجه باشي وجود دارد.
كوه بوجه علاوه بر اين كه يكي از نمادهاي فرهنگي خمين با قدمتي طولاني است، يكي از تفرجگاه‌هاي ساكنان شهر خمين و روستاهاي مجاور نيز مي‌باشد و بخشي از دامنه كوه در حال حاضر به صورت پارك فضاسازي شده است.
دشت لاله هاي واژگون شهرستان خمين از ديگر جاذبه هاي طبيعي اين شهرستان است.
سراب اسكان ، دره صالحان، درياچه گردشگري چشمه سار جاده اراك، كوه امجك ، آبشار فرك و ذخيره گاه جنگلي بنه شهرستان تفرش در كيلومتر 40 اين شهرستان، دشت موسير و فرسايش آبي از نوع هزار دره و بنده هاي سنگ و ملات در روستاي مراغه نوبران از ديگر جاذبه هاي طبيعي استان مركزي است.
1955/6013/خبرنگار: مهدي عظيمي**انتشاردهنده:مژگان حيدري