افسردگی در كودكان

به گزارش روز یكشنبه گروه علمی ایرنا از دانشگاه علوم پزشكی تهران، اختلال افسردگی یكی از اختلالات نسبتا شایع روانپزشكی است كه در دسته اختلالات خلقی قرار می گیرد.
در این اختلال، خلق فرد غمگین شده و علاقه خود را به كارها و فعالیت هایی كه قبلا انجام میداده، از دست می دهد. همچنین عملكرد روزانه اش مختل شده و این شرایط حداقل بمدت دو هفته به طول می انجامد.
كاهش سطح انرژی، تغییراتی در میزان خواب و اشتها، بی قراری یا كندی روانی - حركتی، مشكل در مهارت های شناختی (تصمیم گیری، تمركز)، احساس بی ارزشی و ناامیدی، احساس گناه یا عذاب وجدان، فكر كردن پیرامون مرگ و حتی در موارد شدیدتر افكار و اقدام به خودكشی از سایر علایم افسردگی است.
اختلال افسردگی در سراسر جهان و در همه گروه های سنی می تواند بروز كند، درحال حاضر پس از حوادث رانندگی جاده ای جز دومین علت مرگ در گروه های سنی 15 تا 29 سال است.
اگر چه افسردگی دوران كودكی، اختلال نسبتا كمیابی است و نرخ شیوع آن در بین كودكان دبستانی 2 تا 3 درصد می باشد، با این حال شیوع آن با افزایش سن بیشتر می شود.
خطر بروز افسردگی برای پسرها و دخترها در كودكی به یك اندازه است، بطوری كه در بزرگسالان احتمال بروز آن در زنان دو برابر مردان می باشد. اختلال افسردگی در كودكی، اختلال بسیار پیچیده ای محسوب می شوند، چون به عوامل رشدی بستگی دارد و تا حدودی با سایر اختلالات روانپزشكی دوران كودكی رابطه داشته و بر كاركردهای روانی- اجتماعی كودك تاثیر منفی و بلند مدت می گذارد.
علائم اختلال افسردگی در كودكان، تا حدودی شبیه علائم آن در بزرگسالان است با این تفاوت كه در كودكان مبتلا به افسردگی، تحریك پذیری بیشتر از خلق افسرده دیده می شود و افكار خودكشی در بین كودكان كمیاب تر است.
كودكان مبتلا به افسردگی بیش از بزرگسالان مبتلا، احتمال دارد كه شكایات جسمی (همچون دل درد و سردرد)، اضطراب جدایی و چسبیدن بیش از حد به والدین بویژه مادر، ترس، احساس گناه شدید، عزت نفس پایین، مشكلات رفتاری داشته باشند.
سایر نشانه های افسردگی در كودكان عبارتند از؛ بی حال و حوصله بودن، بی شور و شوق بودن، عصبانیت و پرخاشگری، غمگینی صورت، زیاد گریه كردن، بی قراری یا كم فعالی، بی علاقگی به كارهای روزمره و لذت نبردن از تقریبا هیچ چیز، مشكلات خواب(كم خوابی یا پرخوابی)، لاغر شدن و عدم وزن گیری مورد انتظار با رشد كودك، مشكلات و افت تحصیلی، مشكل داشتن در مدرسه، افت مهارت های شناختی همچون تمركز، توجه، دقت، حافظه ، مشكل در روابط اجتماعی و روابط با همسالان بویژه پس از 6 سالگی، مشكل در دوست یابی و تدام نداشتن دوستی ها و ... .
علت اختلال افسردگی در كودكان را به تعامل بین چندین عامل از جمله ژنتیكی، زیستی و روانی- اجتماعی بستگی دارد. افسردگی زمینه های خانوادگی (حدود 40 تا 50 درصد) دارد، به عبارتی كودكانی كه یكی از بستگان درجه یك آنها مبتلا به اختلال افسردگی می باشد سه برابر بیشتر از سایر كودكان احتمال ابتلا به این اختلال را دارند.
همچنین عوامل زیستی بویژه تغییرات هورمون رشد و عوامل استرس زای محیطی و رویدادهای ناگوار و منفی، بویژه خانواده؛ روش های تربیتی ناسالم والدین، برخورد غیر یكسان والدین با كودكان و تبعیض بین آنها، طلاق یا جدایی والدین، اختلافات خانوادگی شدید، اختلاف بین والدین، نداشتن مهارت های فرزندپروری مناسب و عدم برقراری ارتباط صمیمی و سالم والد- كودك، بد رفتاری یا غفلت از كودك، برخی ویژگی های رفتاری والدین همچون كمال گرایی، انتقادگری، سرزنش گری، كنترل گری بیش از حد، عدم توانایی كودك در برقراری ارتباط با همسالان و ... می توانند در بروز اختلال افسردگی در كودكان نقش داشته باشند.
تشخیص به موقع این اختلال در دوران كودكی بسیار حائز اهمیت است لذا درك بهتر والدین از پدیده افسردگی (علایم، نشانه ها، علل بروز و ... ) در كودكان و آگاهی آنها از راه های پیشگیری و درمان های مناسب، به والدین كمك می كند تا در صورت مشاهده این تغییرات در كودك خود اقدامات لازم جهت دریافت خدمات درمانی مناسب را با مراجعه به روانپزشك كودك و نوجوان و یا روان شناسان انجام دهند.
افسردگی هم قابل درمان و هم قابل پیشگیری است. در زمینه درمان به انواع درمان های موثر دارو درمانی و روان درمانی(شامل درمان شناختی- رفتاری) می توان اشاره كرد و در بعد پیشگیری نیز به آموزش مهارت های فرزندپروری سالم به والدین، نحوه برقراری روابط صمیمی و سالم والد- كودك و آموزش مهارت های زندگی( شامل مهارت هایی همچون مهارت كنترل خشم، مهارت كنترل استرس، مهارت شناسایی و كنترل هیجانات منفی، مهارت برقراری روابط با همسالات و دوست یابی، مهارت حل مسئله و ...) به والدین و كودكان، كه در حال حاضر بصورت رایگان در مراكز بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشكی تهران توسط كارشناسان سلامت روان صورت می گیرد، می توان اشاره كرد.
علمی (1) ** 1201 **1440
خبرنگار: عبدالكریم جبارپور** انتشار: گلشن