خطر انقراض لاله های واژگون، گلی با آوازه جهانی

به گزارش ایرنا، لاله های واژگون از خانواده سوسنیان با اسم علمی 'Fritillaria imperialis' است و نوع 'ایمپسریال فرتیال' آن در برخی مناطق جهان وجود دارد، اما گونه 'پرسیكال ' آن مختص ایران بویژه منطقه چهارمحال و بختیاری است.
لاله واژگون كه در زبان محلی گل بگریو (گل گریان) و اشك مریم نامیده می شود، در اواخر فروردین ماه به گل می نشیند و معمولا تا اواخر اردیبهشت گلهای خود را حفظ می كند.
دشت لاله های واژگون در كنار جاذبه های طبیعی آبشار كوهرنگ، پیست اسكی چلگرد و چشمه آب معدنی دیمه، مجموعه دیدنی و گردشگری منحصربه فردی را شكل داده كه سالانه میزبان جمعیت زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است.
محدوده ای از این دشت واقع در منطقه دوآب صمصامی طی مصوبه شماره 150 شورای عالی محیط زیست در تاریخ 27 بهمن 1375 با هدف حفاظت از این گونه گیاهی ارزشمند بعنوان یك اثر طبیعی ملی به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست.
زیبایی لاله های واژگون به حدی است كه كمتر كسی می توان پیدا كرد كه آرزوی دیدن این گلها را در آغازین فصل سال نداشته باشد.
این گل سازگاری زیادی با دامنه های سنگلاخی و صخره ای دارد و در صورت تخریب نشدن می توان 10 هزار شاخه از آن را در یك دشت مشاهده كرد.
اما در سالهای گذشته شاهد تخریب گسترده این اراضی ارزشمند ملی هستیم و چنانچه برای حراست و نگهداری از دشت لاله های استان تدبیری اندیشیده نشود، دیری نخواهد پایید كه این منطقه خالی از گلهای لاله می شود و سیر انقراضی یكی از گونه های گیاهی بومی و خود رو كشور شتاب می گیرد.
رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان كوهرنگ در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: درحالی كه مساحت لاله های واژگون كوهرنگ در گذشته به 3 هزار و 600 هكتار می رسید، اما هرساله با تخریب بخشی از این اراضی، مساحت این دشت هم اكنون به یك هزار هكتار كاهش یافته است.
لطفعلی چراغپور، عامل انسانی را مهمترین علت تخریب دشت لاله های واژگون دانست و افزود: هرساله مشتاقان زیادی برای مشاهده این گلها به شهرستان كوهرنگ سفر می كنند، اما بی احتیاطی و از ریشه كندن این گیاهان از سوی گردشگران سبب شده تا این سرمایه ملی در مسیر نابودی قرار گیرد.
وی با بیان اینكه هر سال جمعیتی بالغ بر 50 تا 100 هزار نفر از لاله های واژگون كوهرنگ دیدن می كنند، تصریح كرد: درحالی كه می توان از این ظرفیت در راستای رونق گردشگری استان بهره گرفت، اما نه تنها در این حوزه اقدامی صورت نگرفته بلكه حضور گسترده گردشگران، حفاظت از گلها را سخت كرده و همین امر سبب شده تا بخش زیادی از این دشت تخریب شود.
رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان كوهرنگ، شیوع آفت و تغییرات اقلیمی و خشكسالی را از دیگر عوامل موثر در تخریب لاله های واژگون برشمرد و افزود: برای دفع آفات اقدامات بسیاری انجام گرفته به نحوی كه این خطر مهار شده است، اما نبود بارش های كافی همچنان این گونه گیاهی را تهدید می كند.
چراغپور با اشاره به فعالیت اكیپ های نظارت برای جلوگیری از تخریب لاله های واژگون اظهار كرد: هم اكنون یك اكیپ نظارت در این محل فعال است و بازرسان كنترل می كنند كه گردشگران به لاله ها آسیبی وارد نكنند، اما با این وجود همچنان شاهد تخریب لاله ها هستیم.
وی، فرهنگسازی را مهمترین راهكار برای مقابله با تخریب منابع طبیعی و بویژه گونه های گیاهی ارزشمند دانست و گفت: بسیاری از گردشگران تعدادی از گلها را از ریشه قطع كرده و اقدام به كاشت آنها در باغچه منازل خود می كنند، درحالی كه با این اقدام لاله ها را نابود می كنند.
بر این اساس با توجه به عوامل مخربی كه ذكر شد، به نظر می رسد بقای لاله واژگون در آینده با چالش جدی مواجه خواهد شد كه تدبیر مسئولان را در این باره می طلبد.
مدیركل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: درحالی كه حراست از دشت لاله های واژگون كوهرنگ بر عهده اداره كل منابع طبیعی استان است، اما بخشی از دشت لاله ها كه در منطقه سخت گذر و كوهستانی صمصامی قرار دارد به عنوان منطقه حفاظت شده برعهده سازمان محیط زیست گذاشته شده است.
شهرام احمدی ادامه داد: منطقه حفاظت شده دشت لاله در مساحت 380 هكتار به سبب سخت گذر بودن براحتی در دسترس عموم نیست از همین رو خطر تخریب از ناحیه عوامل انسانی آن را تهدید نمی كند.
وی خاطرنشان كرد: حفاظت از لاله های واژگون با هدف جلوگیری از انقراض و حفظ آن به عنوان یك منبع ژنتیكی برای آیندگان انجام می گیرد.
همچنین برای جلوگیری از تخریب لاله های واژگون و حراست از این گونه گیاهی نادر، در سال 94 در اقدامی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، پرونده ثبت جهانی لاله های واژگون تدوین شد و این اثر طبیعی در فهرست موقت یونسكو به ثبت رسید و همچنان در لیست انتظار برای ثبت نهایی قرار دارد.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: سالانه حدود 500 جهانگرد از كشورهای اروپایی و آسیای شرقی برای تماشای این جاذبه طبیعی به چهارمحال و بختیاری و شهرستان كوهرنگ سفر می كنند.
بهمن عسگری سوادجانی تصریح كرد: جاذبه دشت لاله های واژگون می تواند زمینه جذب گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را فراهم كند.
درحالی كه لاله های واژگون می تواند در توسعه صنعت گردشگری و جذب گردشگر به استان سهم بسزایی ایفا كند، اما این ظرفیت پس از سالها همچنان مغفول مانده و ضروری است از یكسو گردشگران در هنگام دیدن این گلها دقت لازم را داشته باشند و اقدام به كندن آنها نكنند و از سوی دیگر مسئولان با ایجاد زیر ساخت های لازم در ساماندهی گردشگران و حراست از این منطقه گام های جدی تری برای رونق و توسعه اقتصادی و گردشگری استان بردارند.
گزارشگر: خاطره حسین زاده**انتشار: جهانبخش صفری
7363/6021