مناظره و سه گانه سیاسی

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، مناظره روز گذشته نخستین گام از سه گانه گفت و گوهای رقابتی میان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بود. بررسی محتوای سخنان، رویكرد و موضع گیری های هریك از نامزدهای حاضر در مناظره، از شكل گیری مثلثی رقابتی میان این شش نفر در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری حكایت دارد. مثلثی كه در یك ضلع آن سید «مصطفی میرسلیم»، سید «مصطفی هاشمی طبا» و سید «ابراهیم رییسی» حضور دارند. ضلع دیگر آن «حسن روحانی» و «اسحاق جهانگیری» یا همان تیم اعتدال هستند و با توجه به موضع گیری ها و رویكرد مناظره ای «محمدباقر قالیباف» می توان ضلع سوم این مثلث را شهردار تهران ارزیابی كرد.

**سه گانه آرام: میرسلیم-هاشمی طبا-رییسی
میرسلیم نخستین نامی بود كه در فهرست نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و از سوی یكی از ریشه دارترین احزاب اصولگرا یعنی حزب موتلفه اسلامی قرار گرفت. میرسلیم كه در كارنامه اجرایی خود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دوم هاشمی سازندگی را دارد، در مناظره روز گذشته تلاش كرد در چارچوب برنامه های خود پاسخگوی سوالات دیگر نامزدها باشد.
سوالات میرسلیم از رقبا كلی بود و او با دیگر نامزدها وارد چالش های جزیی و سیاسی نشد.موضع سرسختانه ای نسبت به وضع موجود نداشت اما در بحث حاشیه نشینی و كشاورزی انتقاداتی را متوجه دولت یازدهم دانست. رویكرد و گفتمان میرسلیم در مناظره متكی بر برنامه های خود بود و از پرداختن به حاشیه ها اجتناب كرد. اگرچه انتظار می رفت او موضع حمایتی از نامزدهای نزدیك به جریان خود داشته باشد اما بررسی مواضع او در مناظره نشانی از حمایت ازاصولگرایانِ رقبا نداشت كه این موضوع گمانه ها درباره انصراف او به نفع یكی از نامزدها را كم رنگ می كند.
دیگر نامزد ضلع آرام مناظره هاشمی طبا بود. رییس پیشین سازمان تربیت بدنی، مباحث تحصصی را محور سخنان خود قرار داد. رویكرد هاشمی طبا همانطور كه پیش بینی می شد، به نوعی حمایت از دولت بود. او در مناظره از اینكه تمام انتقادها و مسوولیت ها را متوجه دولت می دانند، انتقاد كرد و گفت: اینكه فهرستی از كارها را جمع كنیم و بگوییم دولت باید انجام دهد، پیشرفتی برای كشور در پی نخواه داشت. گرچه مواضع و سخنان هاشمی طبا درباره بیكاری و حاشیه نشینی مانند میرسلیم كلی و ابهام آمیز بود اما نقش پررنگ تخصص گرایی در برنامه او را نمی توان نادیده گرفت.
رییسی نفر سوم از ضلع آرام مناظره بود. گرچه بسیاری از ناظران سیاسی او را مهمترین گزینه اصولگرایان در رقابت های انتخاباتی می دانند اما در گفت و گوی رقابتی دیروز چندان پرفروغ ظاهر نشد. كلی گویی در سخنان و شعاری بودن برنامه های ارائه شده از سوی رییسی، او را كمتر از حد انتظار نشان داد.
رییسی در این مناظره از شیوه نقادی صِرف از دولت كناره گرفت و قدرت مانور خود را بر وعده های یارانه ای و برنامه های زودبازده در حل بحران متمركز ساخت. انتظار می رفت او با همكاری دیگر اصولگرایان تیمی علیه دولت تشكیل دهند و به انتقاد از وضیعت موجود بپردازند اما او برخلاف دیگر نامزد اصولگرایان جز چند مورد نقد غیرمستقیم، وارد بازی های حاشیه ای وحمله علیه دولت نشد.
هرچند هنوز مشخص نیست این كم فروغی و تكروی رییسی نوعی تاكتیك انتخاباتی است برای اقبال عمومی یا مهمترین گزینه اصولگرایان در رقابت های انتخاباتی نتوانسته است برنامه ای راهبردی برای پیروزی در انتخابات تدارك ببیند و شیوه همفكر اصلی خود را نیز قبول ندارد.
انتظارهای برآورده نشده ناظران سیاسی از كار تیمی اصولگرایان حاضر در مناظره و فاصله ایجاد شده میان سه نفر از منتسبان این جریان گمانه های ادامه حضور هر سه در رقابت ها را تقویت كرده و به شایعه های رسانه ای درباره اختلاف نظر اساسی در پایگاه اصولگرایان دامن زده است.

**دوگانه طوفانی: روحانی-جهانگیری
روزی كه جهانگیری معاون اول حسن روحانی در مقام نامزد انتخابات در وزارت كشور حاضر شد و نام نویسی كرد، فضای سیاسی و رسانه ای كشور او را همان نامزد پوششی رییس جمهور مستقر دانستند كه قرار است بار دفاع از عملكرد دولت یازدهم را بر دوش گیرد. سخنان طوفانی و انتقادی جهانگیری علیه نامزد منتقد دولت در مناظره ناظران سیاسی را به یقین رساند كه جهانگیری در كنار روحانی مدافع دولت یازدهم خواهد بود.
سخنان طوفانی او از دید رسانه ها و چهره های سیاسی مهمترین چالش مناظره و جهانگیری را به چهره برجسته این گفت و گوی رقابتی تبدیل كرد. انتقاد رقیب ازعملكرد دولت و تخریب دستاوردهای دستگاه اجرایی صبر معاون اول را لبریز كرد و او با انتقاد تند از برهم زنندگان آرامش در جامعه، نشانی این گونه افراد را در ستادهای برخی نامزدها جست.
گرچه منتقدان و یكی از رقبا حضور او در انتخابات تنها به دلیل دفاع از دولت را بی سابقه می دانند اما او به صورت صریح اعلام كرد نامزدی در انتخابات برای دفاع از جریان اصلاح طلبی بوده و او درحمایت از دولت تدبیر و امید در انتخابات حضور یافته است. تسلط جهانگیری بر ارقام و آمار، حفظ آرامش و تندی در مواقع ضرورت او را به موفق ترین شخص مناظره بدل كرد.
جهانگیری آگاه ترین فرد كابینه یازدهم از امور اجرایی است و همین آگاهی موجب شد او در پاسخ به انتقادهای رقبا كه در ساعت هایی رنگ تخریب هم می گرفت، دست بالا را داشته باشد. این میان اما او در كسوت نامزد ریاست جمهوری باید برنامه هایی را برای آینده ارائه می داد كه این برنامه ها تنها به دفاع از دولت یازدهم اختصاص یافت.
روحانی دشواری چندانی در مناظره ها تجربه نكرد. موضع گیری و سخنان جهانگیری به نوعی كار او را تسهیل كرد و رسالت دفاع از عملكرد دولت میان رییس جمهوری و معاونش تقسیم شد. اگرچه در بخش هایی از این گفت و گوی رقابتی، روحانی نامزد رقیب را مورد عتاب قرار داد و او را دروغگو خواند ، اما در بسیاری از زمان های مناظره آرامشی نسبی در كلام و رفتار او دیده می شد و بیشتر اظهارات او پیرامون تشریح عملكرد دولت در حوزه های اشتغال و ازدواج و حاشیه نشینی رقم خورد.
«امید» همچنان شاه بیت سخنان روحانی در مناظره ها بود. وی در پاسخ به انتقاد رقیب درباره وعده ایجاد 4 میلیون شغل، آن را كذب محض دانست و از رقیب خواست صادقانه رقابت كند. به نظر می رسد دوگانه روحانی و جهانگیری بتوانند در مناظره های آینده برای دفاع از دولت یازدهم و بازخوانی بحران های حل شده طی چهار سال گذشته موفق عمل كند. هرچند برخی از جریان های منتقد با موضع گیری جهانگیری درباره نمایندگی جریان اصلاح طلب، او را نه یار روحانی برای پیروزی بلكه رقیب او در این انتخابات ارزیابی می كنند.

**یگانه قالیباف و تكرار تجربه های ناموفق
موضوع مناظره گرچه در حوزه فرهنگ و جامعه بود اما سیاست بخش جدایی ناپذیر این گونه گفت و گوی های رقابتی است. چالشی ترین بحث ها از سوی قالیباف شهردار تهران مطرح شد. او از ابتدای مناظره رویكردی انتقادی نسبت به دولت داشت. نقدهای تند او از دستگاه اجرایی مستقر با پاسخ های جهانگیری روبرو شد و در عمل این دو را به دوقطب اصلی مناظره تبدیل كرد.
كنش های تخریبی قالیباف علیه دولت در حوزه های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی بود اما واكنش های جهانگیری تنها به این حوزه ها محدود نبود و حوزه سیاسی به اصلی ترین عرصه چالش این دو نامزد تبدیل شد. قالیباف در مناظره چندان از برنامه های خود سخن نگفت بلكه تلاش كرد با دست افزار قرار دادن برخی سخنان چهار سال گذشته روحانی در حوزه اشتغال، رقیب خود را متهم به كم كاری كند. قالیباف در این مناظره تیمی یك نفره بود كه رییسی و میرسلیم همراهی اش نكردند. او تلاش كرد به همان شیوه سال 92 انتقادهای اثبات نشده ای را متوجه دولت كند. عدم ارائه برنامه اجرایی مشخص و به دور از ابهام و كلی گویی گرچه نقطه ضعف همه نامزدهای مناظره بود اما این موضوع با توجه به رویكرد انتقادی قالیباف از دولت بیشتر مورد توجه است.
**پژوهشم**9402**1601**خبرنگار : لیلا واحدی**انتشاردهنده: شهناز حسنی