ابهام كارشناسان در باره آینده پل صدر

به گزارش ایرنا، پل طبقاتی صدر به طول 11 كیلومتر و به عنوان طولانی ترین رینگ بزرگراهی شمال تهران كه شرق تهران را به غرب آن و تونل نیایش متصل می كند آذر 92 به بهره‌برداری رسید.
پروژه طبقاتی پل صدر با هدف بهبود تردد و كاهش بار ترافیك منطقه شمال و شمال شرق تهران احداث شد، این درحالی است كه اگر روزانه به ویژه در زمان اوج ترافیك گذری به محدوده اتوبان و پل صدر داشته باشید، با حجم بالای خودرو و ترافیك سنگین در این دو مسیر(پل طبقاتی) مواجه خواهید شد كه نشانه ناكارآمدی پروژه در تحقق هدف اصلی آن كه همانا كاهش بار ترافیكی و تسهیل تردد خودروها در این مسیر بوده است.
دكتر علی خاكساری عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و متخصص حوزه حمل و نقل شهری در خصوص اجرای این پروژه با بیان
اینكه در مجموع اگر بخواهیم پل صدر را ارزیابی كنیم می شود گفت این پل یك پروژه گران قیمت است اظهار كرد: انتظاری كه از این پروژه با صرف این هزینه می رفت تا این پل كاركرد اصلی خود كه همان بهبود وضعیت ترافیكی شمال تهران است را داشته باشد برآورده نشد و این مسأله به لحاظ علمی قابل پیش بینی بود.
دكتر خاكساری به عنوان یكی از متخصصان و افراد صاحبنظر در حوزه حمل و نقل شهری معتقد است كه پروژه طبقاتی پل صدر 5 تا 10 سال آینده به دلیل نداشتن توجیه علمی و ناكارآمدی در بهبود ترافیك منطقه، تخریب خواهد شد كه تخریب این مجموعه هزینه بسیار گزافی را به شهروندان و مدیریت شهری تهران تحمیل می كند.
به گفته وی، مطالعات علمی و تجربیات جهانی ثابت كرده كه رفع معضل ترافیك در حوزه شهری با ساخت پل ، تونل و بزرگراه به عنوان راهكار سخت افزاری حل نمی شود و راهكار اصلی برای رفع این قبیل مشكلات، اقدامات نرم افزاری است.
به اعتقاد بسیاری از كارشناسان، هزینه به كار رفته برای ساخت پروژه صدر از ابتدا محل بحث و انتقاد بوده؛ هزینه اجرای این طرح در ابتدا بیش از 600 میلیارد تومان اعلام شد اما در نهایت رقمی بالغ بر 1300 میلیارد تومان برای آن(پروژه پل طبقاتی صدر) هزینه شد.
البته هزینه صرف شده برای ساخت پروژه طبقاتی صدر و تونل نیایش در مجموع حدود 4 هزار میلیارد تومان شده است.
تسهیل و كاهش بار ترافیكی هفت بزرگراه پایتخت شامل همت، حكیم، مدرس، رسالت، زین‌الدین، یادگار امام (ره) و چمران از مزیت های احداث این پل عنوان شده؛ نكته ای كه صاحبنظران و متخصصان نقطه نظراتی علمی در رد این مزیت های عنوان شده دارند.
این پل كه مازیار حسینی معاون فعلی حمل و نقل و ترافیك شهردار تهران مسئول ارشد طراحی آن از صفر تا صد بوده، طی 26 ماه به صورت تك پایه احداث و با چند رمپ و لوپ به تونل نیایش متصل شد.
شهردار تهران نیز در اظهارنظرهایی در این خصوص گفته این پل با بالاترین استانداردها ساخته شده است.
احداث پروژه پل طبقاتی صدر كه رد پای بابك زنجانی نیز در آن دیده می‌شود منتقدان زیادی داشته و دارد كه هر یك از متخصصان و صاحبنظران از جنبه های مختلف به موضوع می پردازند.
«محسن سرخو» رییس كمیته حمل و نقل شورای اسلامی شهر در خصوص اجرای پروژه پل صدر می گوید كه در ساخت پل صدر، نیاز به وجود قطعاتی(حوزه نگهدارنده‌ها و جرثقیل‌ها) بود كه باید از خارج كشور وارد می‌شد و این قطعات با تامین اعتبار مالی از طریق «بابك زنجانی» خریداری (سال های 90 تا 92) و وارد شد.
وی افزود: اتفاقا طی اجرای پروژه در حوزه خرید نئوپرن‌ها (ضربه‌گیر پل) كه به اسم قطعه ایتالیایی وارد كرده بود دچار مشكل شد، به گونه ای كه وقتی این نئوپرن‌ها زیر بار رفت از هم گسیخته و بهره‌برداری از پل صدر چهار ماه به تعویق افتاد.
عده ای از منتقدان مكرر گفته اند مطالعات دقیق و علمی در احداث پروژه صدر صورت نگرفته كه البته شهردار تهران و مسئول ارشد اجرای پروژه(مازیار حسینی) در پاسخ به این اظهارات گفته‌اند: اگر این موضوع وجود داشته باشد پس این از كرامات ماست كه توانسته‌ایم بدون مطالعه پل و تونلی بسازیم كه جوایز بین‌المللی زیادی ببرد.
برخی صاحبنظران اجتماعی نیز معتقدند ممكن است پروژه صدر مطالعات فنی داشته باشد اما پیوست و مطالعات اجتماعی در خصوص آن انجام نشده است.
چرایی احداث پل طبقاتی صدر را «علیرضا جاوید» معاون فنی و عمرانی شهردار تهران اینگونه بیان می كند كه ما برای تعریض بزرگراه صدر سه راه داشتیم؛ ادامه تونل نیایش، تعریض سطح بزرگراه صدر و احداث پل طبقاتی از گزینه‌های پیش روی ما بود.
به گفته وی، ادامه تونل نیایش با توجه به طول زیاد تونل از نظر پدافند غیرعامل و تهویه گزینه درستی نبود و این در حالی بود كه باید دسترسی‌هایی در خیابان‌های قیطریه، بلوار كاوه و ... ایجاد می‌كردیم اما چالش‌های فنی زیاد و حجم تملك زیاد در این مناطق باعث شد كه گزینه امتداد تونل از دستور خارج شود و این در حالی بود كه هزینه احداث تونل 2.5 برابر بیشتر از احداث پل طبقاتی بود.
معاون شهردار تهران با بیان اینكه گزینه تعریض سطح بزرگراه صدر نیز به دلیل همجواری این بزرگراه با املاك گران‌قیمت الهیه، دروس، قیطریه و كامرانیه موجب شد كه در انتخاب این گزینه دقت بیشتری داشته باشیم گفت: تعریض دو طرفه بزرگراه صدر هزینه را تا پنج برابر و زمان احداث پروژه را نیز تا سه برابر افزایش می‌داد و سرانجام به دلیل اهمیت زمان احداث و چالش‌های بافت مسكونی این گزینه نیز در مهندسی ارزش تایید نشد.
درهمین حال، سرخو عضو شورای اسلامی شهر تهران اعتقاد دارد كه با هزینه ساخت پل صدر خطوط مترو توسعه قابل توجهی می‌یافت و شهرداری می توانست با این اعتبار 2 خط مترو جدید را در شهر تهران احداث كند.
وی افزود: جای سئوال است كه حالا پل صدر و تونل نیایش چه تاثیری دارند و ساخت خط 6 و 7 مترو چه تاثیری می‌تواند در كاهش ترافیك داشته باشد و باید مردم در این خصوص قضاوت كنند.
رییس كمیته حمل و نقل شورای شهر با بیان اینكه قبول داریم پل صدر از نظر سازه‌ای از تكنولوژی بالایی برخوردار است اما این سازه به لحاظ ترافیكی مزیتی ندارد.
معاون فنی و عمران شهردار تهران در پاسخ به این انتقاد می گوید: تونل نیایش و پل طبقاتی صدر یك پروژه و مكمل یكدیگر هستند و احداث پل طبقاتی صدر برای تكمیل پروژه تونل نیایش ضروری بود.
البته مازیار حسینی معاون حمل و نقل و ترافیك شهرداری تهران پاسخ دیگری را برای این انتقاد مطرح كرده و می گوید: اگر هر خط مترو را 20 كیلومتر در نظر بگیریم، برای ساخت هر كیلومتر بین 220 تا 250 میلیارد تومان هزینه می‌شود و این درحالیست كه پروژه پل صدر با 640 میلیارد تومان ساخته شده كه با تعدیل هزینه‌ها، اعتبار صرف شده برای پروژه حدود 1300 میلیارد تومان است.
این صحبت های معاونین شهرداری تهران در حالی مطرح می شود كه به گفته اعضای شورای اسلامی شهر تهران، هنوز گزارش و اسناد ذقیق مربوط به هزینه كرد پروژه صدر(شامل تملك اراضی و ...) به شورا ارائه نشده است.
هر چند مدیران شهری هزینه احداث پل صدر و تونل نیایش كه از آن به عنوان «دو مگا پروژه شهری» و افتخار مهندسی تهران و كشور یاد می كنند را به ترتیب حدودا 1300 و 2700 میلیارد تومان اعلام كرده اند اما رئیس كمیته حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران می گوید شهرداری هنوز مدارك و گزارش دقیقی از صورت‌ وضعیت مالی ساخت این پل به شورا ارائه نكرده اما براساس آنچه تا سال 93 در صورت‌های مالی شهرداری آمده، برای ساخت پل صدر و تونل نیایش بالغ بر 4 هزار میلیارد تومان هزینه شده است.
سرخو در عین حال تصریح كرد: هنوز مقدار تملك‌ها كه برای ساخت این پل صورت گرفته مشخص نیست و املاكی كه شهرداری برای پل صدر خریداری كرده از جنس هزینه بوده و به لحاظ هزینه- فایده بهتر بود 2 خط مترو به جای پل صدر ساخته می‌شد.
اما درعین حال، معاون حمل‌ونقل و ترافیك شهردار تهران، احداث پل طبقاتی صدر را یكی از كارهای بزرگ مدیریت شهری تهران در شرایط اوج تحریم های بین المللی می داند.

* پل صدر، پروژه ای گران، ناكارآمد و فاقد توجیه علمی
دكتر علی خاكساری عضو هیأت علمی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان یكی از صاحبنظران در حوزه حمل و نقل در خصوص پروژه صدر می گوید: از ابتدا با اجرای این پروژه به دلایل مختلف علمی، فنی و اقتصادی مخالف بودم.
وی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: پروژه پل طبقاتی صدر را می توان از شش جنبه فنی مهندسی، تكنولوژی و فناوری، معماری و زیباشناختی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بررسی كرد.
دكتر خاكساری با بیان اینكه در مجموع اگر بخواهیم پل صدر را ارزیابی كنیم می شود گفت این پل یك پروژه گران قیمت است تصریح كرد: آن انتظاری كه با صرف این هزینه می رفت تا این پل كاركرد اصلی خود كه همان بهبود وضعیت ترافیكی شمال تهران است را داشته باشد برآورده نشد و این مسأله به لحاظ علمی قابل پیش بینی بود.
وی با تأكید بر اینكه تجربیات جهانی ثابت كرده با توسعه شبكه های شهری بویژه پل و تونل معمولا جریان ترافیك در یك منطقه و اطراف آن بهبود پیدا نمی كند تصریح كرد: این راهكارهای سخت افزاری، گران قیمت و زمان بر نمی تواند تأثیر مثبتی در ترافیك شهرها داشته باشد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: كشورهای توسعه یافته و كشورهایی كه مبتنی بر نتایج علمی و واقعیت ها اقدام می كنند از راهكارهای نرم افزاری شامل مدیریت، كنترل و نظارت برای بهبود وضعیت ترافیكی استفاده می كنند.
وی با اشاره به اینكه این راهكارها زودبازده و كم هزینه هستند گفت: مدل هایی همچون «قیمت گذاری شبكه» و «اختصاص خطوط ویژه به خودروهای پرسرنشین» و «سیاست های اقتصادی تشویق كننده برای استفاده مردم از خودروهای عمومی كه مستلزم توسعه شبكه حمل و نقل شهری است» در جهان امروز به عنوان راهكارهای نرم افزاری برای بهبود ترافیك مورد توجه قرار دارد.
این استاد دانشگاه در خصوص مطلب مطرح شده از سوی مدیران شهری پایتخت مبنی بر اینكه «اگر یك روز پل صدر بسته شود؛ ترافیك به دو اتوبان همت و حكیم پس می زند» گفت: این اتفاق ممكن است بیافتد، چرا كه مردم زمان خود را تنظیم كرده اند، اما اگر پل صدری ساخته نمی شد، این موضوع هم به طور كلی متنفی بود.
وی افزود: بنابراین با این نگرش ساخت پل صدر هیچ توجیه علمی ندارد و در حال حاضر همانگونه كه كارشناسان زیادی اذعان می كنند واقعیت این است كه پل صدر تأثیر مثبتی در ترافیك تهران نداشته است.
دكتر خاكساری افزود: عده ای از كارشناسان زمانی این حرف را می زنند كه پول صرف شده و برگشتی وجود ندارد اما تعدادی از كارشناسان و متخصصان حوزه شهری از همان ابتدا با اجرای این پروژه مخالف بودند و بارها این موضوع را در همان زمان اعلام كردند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی بیان كرد: بهتر بود این سرمایه كلان به جای صرف در این پروژه به توسعه شبكه مترو یا سیستم های حمل و نقل تندرو(بی آر تی) اختصاص داده می شد.

* منتظر تخریب پروژه پل صدر در 10 سال آینده باشید
وی با اشاره به اینكه متاسفانه پول كلانی بابت ساخت 10 كیلومتر پل در طبقه دوم اتوبان صدر هزینه شده تصریح كرد: تخریب طبقه دوم پنج تا 10 سال آینده اتفاق می افتد چرا كه هیچگونه توجیهی نداشته و نتوانسته ترافیك را بهبود بخشد.
این متخصص حوزه حمل و نقل با بیان اینكه ترافیك اتوبان مدرس در مسیر شمال و جنوب همچنان وجود دارد اظهار كرد: ترافیك اتوبان صدر و اتوبان های منتهی به آن بهبود پیدا نكرده و اگر كسی خلاف این را اعلام می كند، آمار اشتباه دارد.
وی تأكید كرد: اگر علمی و با توجه به تجربیات جهانی این پروژه را بررسی می كردیم این امر قابل پیش بینی بود.
دكتر خاكساری در پاسخ به این مسأله كه مدیران شهری مكررا اعلام می كنند پروژه پل صدر مطالعات علمی و فنی دقیقی داشته است گفت: یك پروژه حتما پیوست های مطالعاتی به صورت مكتوب دارد اما با اعداد و ارقام غیرواقعی كه آن را توجیه می كند.
وی اظهار كرد: باید برای یك پروژه پیوست مطالعاتی وجود داشته باشد و چون این موضوع یك اجبار قانونی است پیوست ها با اعداد و ارقام غلط تنظیم می شوند و وقتی یك پروژه به بهره برداری می رسد اثرات واقعی پیش بینی شده خود را نشان می دهد و در عمل می بینیم یك پروژه ناكارآمد و بی تأثیر است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: باید پیوست ها براساس اعدام و ارقام درست، پیش بینی های جدید ترافیكی، حجم خودرو و به صورت علمی و دقیق نوشته شود.
وی افزود: زمانی كه پل صدر ساخته شد اعلام كردم در راستای سیاست هایی كه امروز در جهان پیاده می شود طبقه دوم پل صدر می تواند به حمل و نقل همگانی مانند بی آرتی یا خودروهایی كه حداقل دو سرنشین دارند اختصاص داده شود و از ورود خودروهای تك سرنشین جلوگیری كرد؛ اما متأسفانه این كار نیز انجام نشد.
دكتر خاكساری خاطرنشان كرد: باید سیستم های قیمت گذاری شبكه را اجرا كنیم و خودروها با پرداخت هزینه ای وارد طبقه دوم شوند تا زمینه اجرای تفكرات نرم افزاری نیز فراهم شود.
تهرام 9353**1625