نقش فضای مجازی در تبلیغات انتخاباتی و ضروت رعایت اخلاق حرفه ای در آن

به گفته این كارشناسان علوم ارتباطات و رسانه، وظیفه ذاتی رسانه های گروهی از جمله شبكه های اجتماعی كمك به افكار عمومی در گزینش درست می باشد. این گزینش بی شك با روشنگری، انتقاد سازنده و انعكاس واقعی اخبار و اطلاعات میسر است چیزی كه شاید هنوز در دنیای مجازی ما جایگاه خود را بازنیافته است.
محمد نادری كارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی و امور رسانه ؛ تیمور حسین نژاد مدیر مسئول نشریه شمالغرب و كارشناس رسانه ؛ شهرام محمدی دانشجوی دكتری علوم سیاسی و فعال رسانه ای ؛ عارف شیرزاد كارشناس ارشد ارتباطات اجتماعی و فعال رسانه ای و غلامحسین غاربی دانشجوی دكتری فقه و حقوق و كارشناس رسانه در میزگرد ایرنا اردبیل به تاثیر فضای مجازی در انتخابات و لزوم رعایت اخلاق در این فضا پرداخته اند.

فضای مجازی ، دنیای غبارآلود و ضرورت هوشیاری مخاطبان
.................................................................................
** ایرنا: تاثیر فضای مجازی بر افكار عمومی و نقشی كه این پدیده تقریبا نوظهور در تحولات سیاسی و اجتماعی دارد شاید بركسی پوشیده نباشد، اما در یك جامعه اسلامی انتظار بر این است كه اخلاق و منش اسلامی و حرفه ای برآن حاكم باشد ، دیدگاه شما در باره وضعیت فضای مجازی در آستانه انتخابات چگونه است؟

* محمد نادری كارشناس ارشد ارتباطات اجتماعی و امور رسانه و مدیر مسئول نشریه همدلی اردبیل:
وضعیت رسانه های اجتماعی تابعی از جامعه است، شبكه های اجتماعی در اختیار مردم است و كاربران آن هم ما هستیم، بنابراین شبكه اجتماعی مبتنی بر نظریه شهروند خبرنگار ایجاد شده ، اما مشكلی كه این فضا دارد آن است كه با یكسری اطلاعات با منشاء نامعلوم مواجه هستیم.
در فضای مجازی به نظر می رسد كه باید ها ونباید ها می بایست رعایت شود، اخلاقیات رعایت شود و تخریب و توهین هم نباشد.
واقعیت این است كه همانگونه كه در جامعه شایعه، دروغ وتهمت است در دنیای دیجیتال هم همینگونه است، اگر در دنیای حقیقی این امور مذموم است در دنیای مجازی نیز ناپسند است.
البته باید این واقعیت را نیز در نظر داشته باشیم كه در مقابل اعجاز رسانه، مخاطب منفعل است و برای رهایی از این وضعیت باید مخاطب ما آگاهی یافته و به تكنیك و فنون تحلیلی مجهز باشد، به گفتاری دیگر مجهز به سواد رسانه ای باشد.

**ایرنا: پس با این وجود به نظر شما تاثیر این فضا در انتخابات پیش رو چگونه خواهد بود؟
* نادری : در این دوره از انتخابات بویژه در انتخابات ریاست جمهوری شاید به گزاف نباشد كه بگوییم كه فضای مجازی تاثیری سرنوشت ساز دارد؛ اخبار، تحلیل ها ، تصاویر و در نهایت پیام های ویدئویی خاص قطعا تاثیرگذار خواهد بود همچنان كه در انتخابات مجلس هم چنین اتفاقی در اردبیل رخ داد و تاثیر خود را هم گذاشت.
نقش فضای مجازی به آن حدی است كه در این دوره از انتخابات عمده هزینه های تبلیغاتی بر عهده مردم است و مردم به جای نامزدهای انتخاباتی از طریق فضای مجازی با گوشی های هوشمند انتخابات را رصد می كنند.
به نظر من با وجود فضای مجازی شاهد یك انتخابات پر شور خواهیم بود، اگر در گذشته كاندیداها دنبال ستاد بودند الان خانه های مردم به ستاد تبدیل شده و این جز مزیت های شبكه های اجتماعی است در كنار برخی از معایبی كه حتما دارند.
اگر تعریف شبكه اجتماعی را نگاه كنیم می بینیم كه رسانه های اجتماعی رسانه هایی هستند تعاملی؛ یعنی ارتباط تعاملی دارند با مخاطبین ودر اینجا مخاطب منفعل نیست، همین تعاملی بودن رسانه های اجتماعی كافی است كه تبادل نظر بشود، در این فضا موافقان ومخالفان اعمال نظر می كنند.
مردم الان وقت و حوصله كافی برای مطالعه مقاله های تحلیلی بدلیل سبك زندگی و پراكندگی افكار مخاطب ندارند و به خاطر همین بیشتر از فضای مجازی استقبال می كنند.
كلید واژه ها تعیین كننده شبكه های اجتماعی هستند، حرفه گرایی دررسانه های اجتماعی بسیار موثرتر از رسانه های مكتوب است.

** فضای مجازی موجب سردرگمی مخاطبان و حتی تولید كنندگان محتوا شده است
...................................................................................................

** ایرنا : آقای حسین نژاد دیدگاه شما در مورد تاثیر فضای مجازی، نقش آن در انتخابات آتی و نیز فضای اخلاقی موجود در آن چیست؟
*تیمور حسین نژاد مدیرمسئول نشریه شمالغرب اردبیل :
واقعیت این است كه در حال حاضر تعداد كانال ها و گروهها در فضای مجازی آنقدر زیاد شده كه نوعی سردرگمی در مخاطب ایجاد كرده است ، به اندازه ای كه مخاطب در فضای مجازی سردرگم است تولید كننده هم سردرگم است و فضای ناسالم برآن حاكم است.
متاسفانه در فضای مجازی اخلاقیات رعایت نمی شود و می بینیم فضای مجازی مملو از دروغ ، تهمت وافترا است چیزی كه در مطبوعات با توجه به كاركرد و اعتبار كمتر شاهد آن هستیم.
در فضای مجازی شخص ذائقه ذهنی خود را به مردم منتقل می كند وهمین باعث می شود درگیریها در این فضا بیشتر شود چرا كه ارتباطات در اینجا چهره به چهره نیست.
در فضای مجازی هركس حرف خودش را می زند و به نوعی می خواهد نظر خود را غالب كند بنابراین به سختی می توان گفت كه فضای مجازی در انتخاب اصلح مردم كمك می كند.
در فضای مجازی آزادی جریان اطلاعات بیشتر از مطبوعات است اما ایراداتی هم دارد كه این فضا برای حركت های پوپولیستی خوب است اما نمی توان گفت فضای مجازی حركت به سمت توسعه است و دركل معتقدم فضای مجازی جامعه را به قهقرایی برده است.
اگر فضای مجازی را با فضای رسانه های رسمی مقایسه كنیم می بینیم كه در فضای مجازی انتقال پیام سریع است، اخبار به صورت آنی به مخاطب می رسد، در فضای مجازی با توجه به اینكه كاربران از یك نهاد وارگان مجوز نگرفته به راحتی می توانند مطالب خود را انعكاس دهند، البته اعتباری كه در مطبوعات و رسانه های رسمی است در فضای مجازی نیست یعنی فضاتی مجازی فاقد سند و اعتبار است و تولید محتوا هم معمولا به صورت غیر حرفه ای صورت می گیرد.
یكی از مزیت های اصلی مطبوعات و رسانه ها در این است كه در آنها نهاد نظارتی وجود دارد و سریع هم كنترل می شود اما در فضای مجازی تشویش اذهان عمومی زیاد است.
در موضوع انتخابات فضای مجازی شاید تاثیر آنی داشته باشد اما معتقدم كه با توجه به محتوای غنی كه در مطبوعات و رسانه های حرفه ای تولید می شود و بازنشری كه مطالب آنها در فضای مجازی دارند تاثیرگذارییش بیشتر و ماندگار تر می باشد چون دارای اعتبار است.

تاثیر 50 درصدی فضای مجازی در انتخاب مردم
..........................................................

** ایرنا: آقای شیرزاد دوستان به نوعی معتقد به تاثیر فضای مجازی در انتخابات بودند و در باره فضای حاكم بر آن نیز نظریاتی داشتند ، نظر شما دراین باره چیست ؟
*عارف شیرزاد كارشناس ارشد ارتباطات اجتماعی و مدیرمسئول نشریه فروغ آذربایجان :
فضای مجازی یك فضای گفتمان رسانه ای و فرهنگی است، فضای مجازی به خانه ها وارد شده و دیدیم كه در انتخابات مجلس هم تاثیرخود را نشان داد، فضای مجازی حداقل 50درصد می تواند در انتخابات تاثیرگذار باشد.
رسانه های اجتماعی گفتمان دو سویه بین مردم ونخبگان است كه می توانند به تمام مخاطبان خدمات دهند چرا كه همه اقشار جامعه در آن فضا عضو هستند.
متاسفانه با این تاثیر و نقش مهم ، باید گفت اخلاق در فضای مجازی رعایت نمی شود و مطالبی در فضای مجازی منتشر می شود كه حاوی تهمت وافترا می باشد.
تاثیر شبكه های اجتماعی آنی وزودگذرمی باشد حالا ممكن است درحافظه ها حك شود و برای مرحله بعدی اثر بگذارد ، ممكن است اثرش ازبین رود وممكن است ماندگار هم بشود.
اگر جامعه را به سه قسمت تقسیم كنیم یك قسمت نخبگان است، یك قسمت دیگر همگان وبعدی هم توده مردم است، در فضای مجازی عمدتا بحث روی رای خاكستری در توده مردم است و تلاش می شود با حركت های پوپولیتسی رای توده جلب شود و دراین میان باید ببینیم توده تحت تاثیر كدام تبلیغات قرار می گیرند.

** فضای مجازی تاثیرگذار اما ناسالم است
..............................................................

** ایرنا : آقای محمدی بعنوان یك فعال سیاسی و رسانه ای نظر شما در باره فضای حاكم بر شبكه های اجتماعی و تاثیر آن بر انتخابات چیست ؟

*شهرام محمدی، دانشجوی دكترای علوم سیاسی و فعال سیاسی و رسانه ای :
فضای مجازی در انتخابات بی شك تاثیرگذار است و در این دوره از انتخابات فضای مجازی و تلویزیون نقش آفرینی می كنند. اما باید گفت كه فضا در شبكه های اجتماعی فضای سالمی نیست چرا كه تخریب، توهین ، شایعات و جنگ روانی در فضای مجازی در ایام انتخابات بیشتر شده و باید احزاب وفعالان سیاسی ورود پیدا كنند تا فضای موجود تلطیف شود.
رسانه های مكتوب هم به نظر من نباید خود را در غربت نگه دارند چرا كه تاثیرگذاری مطبوعات هم به نوبه خود بیشتر است وفعالین این حوزه هم می توانند در سالم سازی فضای انتخابات كمك كنند .

** ایرنا : و نظر شما آقای غاربی بعنوان بعنوان حسن ختام این بحث ؟
* غلامحسین غاربی ، دكتری فقه و حقوق اسلامی و فعال سیاسی و رسانه ای:
اگر بررسی كنیم امروز می بینیم كه مردم بیشتر به فعالیت درفضای مجازی روی آورده اند، بنابراین مردم اخبار خود را از فضای مجازی دنبال می كنند اما یكسری ایراداتی هم این فضا دارد وآن هم ناسالم بودن آن است.
عدم تبیین قوانین در فضای مجازی باعث شده شاهد ضعف های عمده در فعالیت آن باشیم كه باید این ضعف ها با كنترل و رصد بیتشر برطرف شود.
نقش فضای مجازی در انتخابت پررنگ است و رسانه های مكتوب هم همچنانكه درگذشته اثرگذار بودند باید انفعالی برخورد نكنند و بی شك می توانند تاثیر بیشتری در تنویر افكار عمومی داشته باشند.

**ایرنا : با تشكر از دوستان كه وقت خود را در اختیار ما قرار دادند.
مصاحبه : یعقوب شاددل / سیفعلی موسی زاده ** انتشار دهنده : سیفعلی موسی زاده
6016/7110