اصلاح نژاد دام سنگين؛ برنامه اي در مسير خودكفايي

به گزارش خبرنگار اقتصادي ايرنا، با تبعيت از اهداف سند چشم انداز 1404 و با توجه به افزايش جمعيت انساني از 76 ميليون نفر در سال 1392 به بيش از 89 ميليون نفر در سال 1404، مصرف سرانه اين جمعيت انساني افزايش مي يابد كه بايد براي تامين پروتئين حيواني مورد نياز آن كوشيد.
از اين رو، معاونت امور توليدات دامي وزارت جهاد كشاورزي با سياستگذاري، برنامه ريزي و اجراي طرح هاي مصوب مرتبط با اهداف اين سند و برنامه اقتصاد مقاومتي، افزايش توليد در سامانه هاي مختلف دامي را در دستور كار قرار داد.
ثابت نگه داشتن كل جمعيت گاو كشور با رويكرد افزايش بهره وري از طريق تغيير تركيب نژادي ميسر است.
از سياست هاي كلي تامين محصولات پروتئيني در دولت يازدهم مي توان به افزايش توليد شيرخام از هفت ميليون و 951 تن سال 1391 به 11 ميليون و 899 تن سال 1399، رشد توليد گوشت قرمز از 746 هزار و 400 تن سال 1391 به 904 هزار تن سال 1399، بهبود سرانه توليد شير از 104 كيلوگرم سال 1391 به 160 كيلوگرم سال 1404 و سرانه توليد گوشت قرمز از 9 كيلو و 800 گرم سال 1391 به 12 كيلوگرم سال 1404 اشاره كرد.
افزايش صادرات شير خام از 443هزارتن در سال 1391 به يك ميليون و 500 هزار تن در سال 1404، قطع وابستگي به واردات گوشت قرمز و صادرات سه ميليون راس دام زنده در سال 1404 و اصلاح ساختار كسب و كار صنعت دامپروري در قالب زنجيره هاي توليد شير و گوشت قرمز از ديگر سياست ها بوده است.
سياست هاي دامپروري در سه بخش گاو اصيل، گاو آميخته و گاو بومي دسته بندي مي شود.
در سامانه گاوهاي اصيل افزايش جمعيت گاوهاي غيرهلشتاين(گاوهاي جرزي، نژادهاي دومنظوره و...) از كمتر از يك درصد در سال 1392 به 13 درصد در سال 1404، افزايش ميانگين توليد گوشت ساليانه گاوهاي اصيل كشور از 7450 كيلوگرم در سال 1391 به 9465 كيلوگرم در سال 1404، بهبود كيفيت تركيبات شير گاوهاي اصيل (از 3.1 درصد پروتئين به 3.3 درصد پروتئين و از 3.2درصد چربي به 3.4 درصد چربي) در برنامه ششم توسعه، افزايش بهره وري در توليد گوشت قرمز از طريق ترمينال كراس در 10 درصد از جمعيت مولد اصيل (تلقيح مصنوعي گاوهاي اصيل فاقد توليد مناسب با نژادهاي گوشتي يا دو منظوره) برنامه ريزي شده است.
در بخش سامانه گاوهاي آميخته نيز مواردي مانند تغيير تركيب نژادي (جايگزيني گاوهاي نژاد دومنظوره به جاي هلشتاين تا 20 درصد جمعيت كنوني)، افزايش سرانه توليد شير هر راس دام مولد در سامانه آميخته از 2.3 تن در سال 1391 به چهار تن در سال 1404، تلاش براي سنتز نژاد و تثبيت صفات مطلوب در جمعيت گاوهاي آميخته و افزايش توليد گوشت در جمعيت گاوهاي آميخته از طريق انتخاب براي افزايش وزن لاشه با كاربرد نژادهاي دومنظوره به چشم مي خورد.
در بخش سامانه گاوهاي بومي حفظ جمعيت موجود نژادهاي شاخص بومي براي حفظ ذخائر ژنتيكي كشور، افزايش بهره وري و توليد در جمعيت گاو بومي از طريق به گزيني داخل نژادي، تغيير بخشي از جمعيت گاوهاي بومي غير شاخص نژادي به گاوهاي آميخته كشور و كاهش جمعيت كم بازده و غيراقتصادي وجود دارد.
در بخش گاوميش، افزايش توليد گوشت به سبب رشد ساليانه جمعيت و افزايش وزن لاشه، افزايش توليد سرانه شير هر راس گاوميش مولد از 1400 كيلوگرم در سال به 2500 كيلوگرم در سال 1404، حمايت از واحدهاي پرورش گاوميش موجود، كمك به توسعه واحدهاي نيمه صنعتي و صنعتي متناسب با شرايط مناطق، كمك به راه اندازي و ساخت واحدهاي جمع آوري و فرآوري توليدات گاوميش و بازاريابي محصولات خاص گاوميش و توسعه عمليات تلقيح مصنوعي، انتقال جنين و ارتقاي كيفي و كمي توليد اسپرم منجمد از اقدام هاي موثر در اين زمينه به شمار مي رود.
در بخش شتر افزايش توليد گوشت در پي رشد جمعيت و افزايش وزن لاشه به سبب حمايت از واحدهاي پرورش و پرواربندي شتر و توسعه آميخته گري با نژادهاي دوكوهانه، افزايش توليد شير از محل حمايت از توسعه پرورش و نگهداري شترهاي شيري پربازده، آموزش و ترويج تلقيح مصنوعي شتر در گله هاي مردمي به منظور جبران كمبود لوك مناسب، توسعه آميخته گري شترهاي دوكوهانه با يك كوهانه براي توليد تركيب هاي جديد با هدف بهبود بازده توليد گوشت برنامه ريزي شده است.
در اين مدت در بخش تك سميان نيز احياي منابع ژنتيكي اسب هاي بومي (تركمن، عرب، كرد، دره شوري و اسبچه خزر) با راهبرد اقتصادي، شناسايي و تفكيك پايه هاي ژنتيكي نژادهاي اسب كشور (ميكروساتلايت ها و ژنوميك)، شناسايي و تعيين هويت همه نژادهاي اسب ايراني (هويت گذاري ملي و بين المللي)، پشتيباني و ايجاد مراكز كشش، انتخاب و توزيع سيلمي براي بهبود ركورد و صدور كارت سيلمي براي نريان ها از ديگر اقدام ها در اين زمينه به شمار مي رود.

** ساير برنامه ها
بهبود ساختار توليد، تكنيك هاي نوين در اصلاح نژاد دام و تحقيقات و مطالعات از ديگر محورهاي برنامه ارتقاي دام سنگين در دولت يازدهم است.
در بخش بهبود ساختار توليد دام سنگين راهبردهاي اصلاح ساختار كسب و كار در صنعت دامپروري (ايجاد و توسعه زنجيره هاي توليد)، الگوسازي و ترويج روش هاي علمي مديريت در زمينه توليدمثل، بهداشت، تغذيه و جايگاه دام، تبديل واحدهاي سنتي با بهره وري پايين به واحدهاي نيمه صنعتي و صنعتي با هدف افزايش بهره وري توليد، بهبود مديريت بهداشتي از طريق كنترل و پيشگيري از بيماري ها، تاكيد بر عمليات شناسايي و صدور شناسنامه و ركوردبرداري براي هويت گذاري دام كشور و بهبود مديريت شيردوشي و مكانيزه كردن آن ديده مي شود.
در زمينه تكنيك هاي نوين اصلاح نژاد دام نيز انتخاب و ارزيابي ژنوميكي دام، توليد و توسعه تركيب هاي نژادي گاو، توسعه كاربرد تلقيح مصنوعي سنگين و توسعه كاربرد انتقال جنين و لقاح خارج رحمي در دام سنگين از راهبردهاي اساسي است.
در تحقيقات و مطالعات نيز راهبردهاي تعيين برآورد ژنتيكي شاخص هاي اقتصادي مانند طول عمر اقتصادي، شاخص شايستگي خالص، برآورد ضرايب اقتصادي در گونه هاي مختلف دامي، تعيين استاندارد براي محصولات دامي، شناسايي راهكارهاي كاهش هزينه هاي توليد، توليد پايدار و تثبيت بازار با نگرش به توسعه بازار فروش محصولات دامي، شناسايي فناوري هاي پيشرفته براي ارتقاي بهره وري، شناسايي مناطق مستعد توليد شير و گوشت و ارائه الگوهاي مناسب منطقه اي مديريت پرورش، شناسايي عوامل موثر بر نظام هاي توليدي و اثرات متقابل بر يكديگر و كل نظام توليد مورد توجه قرار مي گيرد.
در واقع با اقدام هاي صورت گرفته در زمينه پرورش و بهبود وضع دام سبك و سنگين كشور توليد گوشت قرمز كشور پارسال به 840 هزار تن رسيد كه 90 درصد گوشت مورد نياز داخل را تامين مي كند.
كمتر از 10 درصد گوشت قرمز كشور از محل واردات تامين مي شود كه البته در سه سال گذشته اقدام هايي براي صادرات دام زنده به كشورهاي متقاضي نيز صورت گرفت.
به نظر مي رسد با ادامه اصلاح نژاد دام و تقويت دام هاي بومي بتوانيم بزودي در توليد گوشت قرمز كشور نيز به خودكفايي برسيم.

براي آگاهي از آخرين اخبار اقتصادي ايران و جهان با كانال اقتصادي ايرنا در تلگرام همراه شويد:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام*9186*1961* گزارش: هما همت خواه* انتشار: مريم مسعود