بيماري هاي كليوي؛ پيشگيري به روش هاي ساده

در ادامه اين گزارش مي خوانيم: اين در حالي است كه عادات نادرست غذايي، بي تحركي، نبود خود مراقبتي، توجه نداشتن به سلامت قبل از ايجاد دردهاي ناشي از بيماري و وجود بيماري هاي زمينه اي مانند ديابت و فشار خون بالا از مهم ترين علل افزايش ابتلا به بيماري هاي كليوي است. كارشناسان معتقدند، آمار بيماران كليوي در جامعه مانند كوه يخي است كه فقط قله آن بيرون از آب است و حجم عظيم آن زير آب قرار دارد، چرا كه متاسفانه بسياري از افراد از ابتلاي خود به بيماري هاي كليوي بي اطلاع هستند و زماني متوجه آن مي شوند كه بيماري پيشرفت كرده و كليه ها از كار افتاده است.

آنان مي گويند، توجه به خود مراقبتي، تغذيه مناسب، انجام فعاليت هاي ورزشي، رعايت نكات بهداشتي و اهميت دادن به پيشگيري مي تواند ازابتلا به بيماري هاي كليوي پيشگيري كند.

**داروهاي بيماران كليوي
دكتر بهروز برومند ـ متخصص بيماري هاي كليه در مورد مشكلات بيماران كليوي به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي گويد: بهبود بيماران كليوي در گروي تامين امكانات درماني است و پزشك هم جزيي از پروسه درمان است. موضوع مهمي كه در حال حاضر با آن روبرو هستيم، كمبود داروهاي مورد نياز بيماران كليوي است.گاهي داروي اين بيماران در داروخانه ها وجود دارد و زماني هم نيست. همچنين بيشتر داروهايي كه وارد كشور مي شود استاندارد نيست و بيماران نه فقط درمان نمي شوند، بلكه مشكلات زيادي هم برايشان به وجود مي آيد.

وي با بيان اين مطلب كه بيمار فقط پزشك معالج‌اش را مسئول مداواي خود مي‌داند، مي‌افزايد: بيمار انتظار دارد نسخه پزشك را به راحتي بتواند تهيه كند و زماني كه داروهايش موجود نيست، به پزشك اعتراض مي‌كند، حال آن كه پزشكان در جريان واردات دارو‌ها قرار ندارند و نمي‌دانند دارو تا چه زماني در داروخانه‌ها موجود است. متاسفانه گاهي داروهاي كه امروز هست، فردا نيست و كمبود آن‌ها بيماران را آزار مي‌دهد.

اين متخصص نفرولوژي ياد‌آوري مي‌كند: شرايط نامناسب تامين و توزيع دارو در كشور باعث سردرگمي بيماران شده است، تا آن‌جا كه برخي بيماران با ما تماس مي‌گيرند و عنوان مي‌كنند كه داروهاي ساخت سوئيس،هلند،تركيه و چين در داروخانه‌ها عرضه مي‌شود و ما بايد كداميك را تهيه كنيم و كدام بهتر است؟ اگر بخواهيم با صداقت جواب بيماران را بدهيم، به راستي مشخص نيست كدام دارو بهتر است، زيرا پاسخ دادن به اين پرسش‌ها نيازمند بررسي‌هاي علمي است. مصرف دارو براي بيماران كليوي مادام‌العمر است، حالا ببينيد بيماري كه از روستا‌هاي دور افتاده براي درمان به تهران آمده است، با چه مسائل و مشكلاتي براي دريافت دارو روبرو مي‌شود؟ گاهي هم بيماران بايد دارو را از محل اقامت خودشان تهيه كنند كه در اين مورد هم كه با سختي‌هاي زيادي روبرو مي‌شوند.گاهي بيماران بايد 4 برابر قيمت دارو را هزينه رفت و آمد كنند، تا بتوانند دارويي را با بيمه بخرند. حال سختگيري‌هاي بيمه و در صف ماندن‌هاي طولاني، خود حديث مفصل ديگري است.

بسياري از بيماران كليوي در شرايط حاد و اورژانس نياز به دارو پيدا مي‌كنند و اين در حالي است كه فقط در ساعات اداري مي‌توان اين دارو‌ها را تهيه كرد. از اين رو جان بيماران به خطر مي‌افتد و كسي هم نيست كه پاسخگوي آن باشد.

وي با اشاره به اين مطلب كه سيستم بهداشت و درمان كشور مشكلات زيادي را براي بيماران كليوي به وجود آورده است، مي‌گويد: پزشكان به دليل عدم اطلاع‌رساني، در جريان قيمت داروها نيستند و قيمت آن‌ها هم بي ضابطه بالا مي‌رود. به عنوان مثال،دارويي كه سال گذشته 100 هزار تومان قيمت داشت امسال به 1 ميليون و 200 هزار تومان افزايش يافته است و در اين مورد هم ما بايد پاسخگوي بيماران باشيم، در حالي كه پزشكان در افزايش قيمت داروها دخالتي ندارند.

**سر در گمي بيماران
دكتر برومند مي‌افزايد: يكي از بدترين مسائلي كه بيماران كليوي با آن روبرو هستند، اين است كه نمي‌دانند داروي ساخت داخل را مصرف كنند يا داروي خارجي را تهيه كنند و از اين رو در اين مورد دچار سردر گمي مي‌شوند. به عنوان مثال قيمت داروي ايراني كه براي پيشگيري از پوكي استخوان و سيستم ايمني بدن براي بيماران كليوي تجويز مي‌شود، حدود 500 هزار تومان و مشابه خارجي آن 2 ميليون تومان است وهمين دوگانگي قيمت‌ها شرايط روحي و رواني بيماران را بهم مي‌ريزد، زيرا فكر مي‌كند چون داروي ايراني تهيه كرده است، روند درمانش مختل مي‌شود و اين در شرايطي است كه باور و اعتقاد بيماران به اثر بخشي داروها، در روند درمان‌شان بسيار موثر است.

متاسفانه دربسياري از موارد هم برخي دارو سازان خود سرانه و بدون تجويز پزشك، اقدام به درمان و دادن دارو به بيماران مي‌كنند كه عملا سلامت آنان را به خطر مي‌اندازند كه در اين ميان سيستمي هم براي كنترل فروش داروهاي بدون نسخه پزشكان وجود ندارد.

وي در مورد وسايل و تجهيزات دياليز بيماران كليوي در كشور هم ياد آوري مي‌كند: مشكل ديگر وسايل مورد نيازدياليز است، گاهي براي آن كه هزينه كمتري صرف خريد اين لوازم و تجهيزات شود، آنها را از كشورهايي مانند هند و چين تهيه مي‌كنند كه نه فقط ارزانتر تمام نمي‌شود، بلكه از نظر كيفيت هم استاندارد نيستند زيرا به عنوان مثال به جاي استفاده از يك صافي با كيفيت دياليزبراي هر بيمار، بايد از 2 صافي استفاده كرد كه در نهايت باعث بستري شدن بيمارمي شود، در حالي كه اين وسايل و تجهيزات چون با جان بيماران در ارتباط است، بايد از استاندارد‌هاي لازم برخوردار باشند.

**مشكلات پيوند كليه
دكتر برومند در پاسخ به اين پرسش كه آيا پيوند كليه از شخص سالم او را از نظر بدني ناقص مي‌كند، مي‌گويد: اين موضوع امروزه در دنيا ثابت شده است كه برداشتن كليه از شخص سالم اورا ناقص مي‌كند، درست مثل اينكه شما به جاي 2 چشم يك چشم داشته باشيد كه اين مساله باعث مختل شدن ديد مي‌شود. ممكن است افراد در درازمدت دچار حوادثي شوند و از اين رو داشتن دو كليه براي آنان ضروري
است.

وي با بيان اين مطلب كه خريد و فروش كليه كار درستي نيست، مي‌افزايد: متاسفانه امروزه خريد و فروش كليه انجام مي‌شود كه كار درستي نيست، زيرا كسي كه از روي احتياج مالي اين كار را انجام مي‌دهد، بيماريش را مخفي مي‌كند. از اين رو نه كسي كه كليه مي‌فروشد سود مي‌برد و نه كسي كه كليه مي‌خرد، زيرا كسي كه كليه مي‌فروشد يك كليه بيشتر ندارد و ممكن است كليه ديگرش از كار بيفتد و مجبور شود بعدها كليه بخرد.

اين متخصص بيماري‌هاي كليه با اشاره به اين مطلب كه متاسفانه در سال‌هاي اخير خريد و فروش كليه تبديل به تجارت شده است و عده‌اي دلال هم اين تجارت را مي‌چرخانند، ياد آوري مي‌كند: خوشبختانه امروزه پيوند اعضاي بدن افراد غير ايراني ممنوع شده است و مدل ايراني پيوند كليه (استفاده از كليه شخص سالم)در دنيا اعتبارش را از دست داده است. البته كشور‌هايي مانند اسرائيل و ژاپن چون به دليل مسائل اعتقادي نمي‌توانند از اعضاي بدن اشخاصي كه دچار مرگ مغزي شده‌اند استفاده كنند، مي‌خواهند خريد و فروش كليه را در كشورهاي شان رونق دهند. در حال حاضر خريد و فروش كليه در 72 كشور جهان به هرصورتي ممنوع است و حتي در كشور هند كه فروش كليه آزاد بود، هر پزشكي كه مبادرت به اين كار كند، پروانه طبابت‌اش باطل مي‌شود.

وي با بيان اين مطلب كه بايد فرهنگ استفاده از اعضاي بدن بيماران مبتلا به مرگ مغزي را در كشورمان جا بيندازيم، مي‌گويد: متاسفانه در حال حاضر اندام‌هاي زيادي به علت مرگ مغزي از ميان مي‌روند و از اين رو بايد امكانات استفاده از اعضاي بيماران يادشده افزايش يابد. امروزه انجمن فرآوري عضو تمامي تلاش‌اش را مي‌كند تا به كمك خيرين بتواند به وسيله هلي كوپتر بتواند اعضا را از هر جاي كشور به مراكز پيوند برساند، زيرا در همه‌جا نمي‌توان مراكز پيوند را ايجاد كرد.

دكتر برومند درمورد خود درماني بعضي از بيماران كليوي مي‌افزايد: در سال‌هاي اخير شايعه‌اي در جامعه پخش شده است كه بيماران كليوي حداقل بايد روزي 8 ليوان آب بنوشند، حال آن كه بيماري كه با دياليز زندگي مي‌كند، دفع آب ندارد. بيماران دياليزي درصورتي كه آب بدن‌شان زياد شود دچار مشكلاتي خواهند شد. چنين مواردي به دليل آموزش‌هاي نادرست است. دياليز وسيله‌اي است كه اگر درست از آن استفاده شود، سودمند و درغير اين صورت كشنده است.

وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا كيفيت دياليز در مراكز خصوصي و دولتي متفاوت است، ياد آوري مي‌كند: اين مراكز در حال حاضر فرق ندارند، چون هزينه‌هاي دياليز را بيمه‌ها مي‌پردازند هزينه هر جلسه دياليز حدود 300 هزار تومان است وبيماران بايد 3 روز درهفته دياليز شوند كه هزينه‌اش را بيمه‌ها مي‌پردازند. خوشبختانه توليدات داخلي لوازم دياليز از كيفيت خوبي برخوردار است.وسايل و تجهيزات مورد استفاده در دستگاه‌هاي دياليزهزينه دياليز را بالا مي‌برد، ولي خود بيمارهزينه‌اي را پرداخت نمي‌كند، بلكه هزينه‌هارا بيمه‌ها تقبل مي‌كنند. البته بيماراني كه دياليز‌هاي حاد دارند و براي كساني كه بيمه‌هاي ثانويه و بستري نداشته باشند، هزينه‌هاي درمان بالا است.

اين متخصص نفرولوژي با اشاره به اين مطلب كه بررسي‌هاي علمي نشان داده است مهم‌ترين عامل آسيب ديدن كليه‌ها مصرف بيرويه قرص مسكن ودر وهله دوم استعمال دخانيات است، مي‌گويد: در حال حاضر برخي افراد به قليان كشيدن روي آورده‌اند و فكر مي‌كنند چون توتون آن از آب رد مي‌شود، خطر كمتري دارد، در حالي كه قليان از سيگار بدتر است. امروزه ثابت شده است به ويژه در بيماراني كه ديابت و پر فشاري خون دارند، سيگار مهم‌ترين علت از كار افتادن كليه‌ها است. از اين رو اين افراد بايد خيلي مواظب باشند، زيرا در معرض نارسايي كليه قرار دارند. مصرف بيرويه قرص‌هاي مسكن مانند ديكلوفناك،ژلوفن و بروفن هم كه دايم براي مداواي سردرد و كمر درد مصرف مي‌شوند، قاتل كليه‌ها به حساب مي‌آيند.
‌
**عوامل ابتلا به نارسايي‌هاي كليه
دكتررضا داوري ـ متخصص بيماري‌هاي داخلي در مورد عوامل ايجاد‌كننده نارسايي‌هاي كليوي به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: از عوامل مهم ايجاد‌كننده نارسايي كليه مي‌توان به مصرف بي‌رويه دارو‌هاي مسكن و ضد التهاب، ديابت، گلومرولونفريت (نوعي بيماري كليوي ومعمولا هردو كليه باهم است كه مشخصه آن التهاب گلومرول‌ها، يا رگ‌هاي خوني كوچك در كليه‌ها است)، عفونت‌‌هاي دستگاه ادراري، سنگ‌‌هاي كليوي، كليه‌‌هاي پلي كيستيك و گلودرد‌هاي چركي درمان نشده به ويژه در كودكان اشاره كرد.

وي با بيان اين مطلب كه انجام تست‌‌هاي پيشگيرانه براي افراد در معرض خطر ضروري است، مي‌افزايد: كساني كه مبتلا به ديابت و فشارخون بالا هستند، افراد چاقي كه دخانيات استعمال مي‌كنند و افراد بالاي 50 سال با سابقه فاميلي ابتلا به بيماري‌‌هاي كليوي، بايد تست پيشگيري را انجام دهند.

اين متخصص بيماري‌هاي كليوي ياد آوري مي‌كند: آگاهي و پيشگيري از عوامل خطرآفرين و زمينه ساز بيماري‌هاي كليه مانند ديابت، فشارخون بالا، عفونت‌ها، سنگ كليه، چاقي، مصرف دخانيات، كم تحركي و خودداري از مصرف غذا‌هاي كنسروي، فانتزي و غذا‌هاي پرچرب، پر نمك و قندي مي‌تواند از پيشرفت نارسايي كليه‌ها پيشگيري كند.

وي با اشاره به اين مطلب كه يكي از شايع‌ترين و در عين حال خطرناك‌ترين بيماري‌هاي كليه و مجاري ادراري «گلومرولونفريت» است، ياد‌آوري مي‌كند: اين بيماري در حالت مزمن به گونه‌اي مخفي در كليه‌ها باقي مي‌ماند و باعث التهاب و نارسايي آن مي‌شود، در نتيجه كليه‌ها در تنظيم ميزان تعادل آب و مواد مصرفي بدن دچار اختلال مي‌شوند و توان بيرون راندن مواد زائد سمي حاصل از سوخت و ساز از خون را به طور مؤثر از دست مي‌دهند، در صورتي كه اين عفونت ادراري به موقع درمان نشود، باعث افزايش فشارخون و بروز بيماري‌‌هاي قلب و ضعيف شدن استخوان‌ها و ساير علائم و عوارض جانبي در سيستم داخلي بدن مي‌شود و به از كارافتادگي كليه‌ها و نهايتاً به دياليز و پيوند كليه مي‌انجامد.

**عفونت‌هاي ادراري
دكتر داوري مي‌گويد: عفونت‌‌هاي ادراري يكي از شايع‌ترين علل نارسايي كليه‌ها است كه بر اثر وجود ميكروارگانيسم‌‌هاي بيماري‌زا در مجاري ادراري با دفع قابل توجهي باكتري در ادرار همراه با علائم باليني يا بدون علامت خارجي ايجاد مي‌شود. عفونت ممكن است در هر قسمتي از مجاري ادراري باعث ابتلاي ساير اعضاي بدن شود كه معمولاً از چند ماه تا چند سال طول مي‌كشد، بدون آن كه علامتي ايجاد كند و اين در حالي است كه تشخيص و درمان به موقع بيماري اهميت زيادي دارد.

وي با اشاره به اين مطلب كه نارسايي‌هاي كليه مي‌تواند حاد يا مزمن باشد، ياد آوري مي‌كند: نارسايي حاد كليه به طور سريع ايجاد مي‌شود، بسيار جدي و خطر‌ساز است و عواقب طولاني‌تري دارد و با درمان‌هاي مناسب، علت‌‌هاي زمينه‌ساز بيماري بهبود مي‌يابد.

اين متخصص بيماري‌هاي داخلي در مورد پيشگيري از ابتلا به بيماري‌‌هاي كليوي و مداواي آن مي‌افزايد: بيماران با مشاهده نخستين علامت بايد به پزشك مراجعه كنند و درمان بيماري‌هاي زمينه‌اي كليه همم ضروري است، براي افرادي هم كه مبتلا به فشارخون بالا و ديابت هستند، نخستين اقدام كنترل اين بيماراي‌ها است كه اندازه‌گيري قند خون، رعايت رژيم غذايي، مصرف داروها، تمرين‌هاي ورزشي و محدوديت مصرف نمك و مواد پروتئيني توصيه مي‌شود.

وي با بيان اين مطلب كه نارسايي‌هاي كليوي عمدتاً از بروز عوارض برخي از بيماري‌ها مانند ديابت، فشارخون بالا، آنژين‌‌هاي چركي درمان نشده و اثرات سمي بعضي از داروها و تركيبات سمي ديگر به وجود مي‌آيد، ياد‌آوري مي‌كند: در صورت اقدام نكردن براي تشخيص و درمان بيماري‌هاي كليوي، كاركرد طبيعي كليه‌ها مختل مي‌شود كه مي‌تواند به ميزان قابل ملاحظه‌اي در زندگي روزمره اجتماعي و خانوادگي بيماران، اختلال ايجاد كند.

*منبع: روزنامه اطلاعات؛ 1396،3،3
** گروه اطلاع رساني**1699**2002**انتشار دهنده: فاطمه قناد قرصي