بهبود شاخص های ایران درصنعت گردشگری / سهم7.6 تریلیون دلاری صنعت سفراز اقتصاد جهانی

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، در طول تاریخ، «سفر» به عنوان یك كالای لوكس در جهان شناخته شده است به این مفهوم كه تنها قشر مرفه سفر می كردند، اما امروز به لطف كاهش موانع سفر و هزینه های آن، میلیون ها نفر در سراسر جهان سفر می كنند.
علاوه بر كاهش هزینه های سفر، رشد درآمد مردم جهان، افزایش جمعیت طبقه متوسط در بسیاری از بازارهای نوظهور و تغییر نگرش مردم به سفر به شكوفایی صنعت سفر و گردشگری در دنیا كمك كرده است.
مجمع جهانی اقتصاد پیش بینی كرده است در طول سال های 2011 تا 2031 به جمعیت طبقه متوسط جهان سه میلیارد نفر اضافه می شود كه بخش عمده این پدیده در كشورهای نوظهور و در راس آنها چین و هند اتفاق می افتاد.
بر اساس گزارش 2017 مجمع جهانی اقتصاد، بازار سفر جهان كه در دهه های گذشته در انحصار شمال آمریكا و اروپا بود، اكنون دگرگون شده است.
اگر چه مجمع جهانی اقتصاد پیش بینی می كند، رشد بازار سفر در اروپا و آمریكا در دهه های آینده همچنان ادامه خواهد داشت، اما شتاب رشد آن قابل مقایسه با مناطق دیگر جهان نیست.
بازار كشورهای در حال توسعه و نوظهور نه تنها از نظر جذب گردشگر بزرگ تر می شود، بلكه با ارائه رو به افزایش خدمات گردشگری از سوی این كشورها، به جذابیت آنها به عنوان یك مقصد گردشگری نیز مرتب اضافه می شود.

**چرا كشورها باید به قدرت رقابت خود در صنعت سفر و گردشگری بیفزایند؟
پاسخ مجمع جهانی اقتصاد به این پرسش این است كه كیك گردشگری مرتب بزرگ و بزرگ تر می شود. هر سال مردم بیشتری سفر می كنند، به طوری كه انتظار می رود تعداد گردشگران جهان تا سال 2030 به 1.8 میلیارد نفر برسد.
بر اساس این گزارش ، رشد صنعت سفر و گردشگری در سال 2016 برای ششمین سال پیاپی بر اقتصاد جهان تاثیر مثبت گذاشته و انعطاف پذیری خود را در مواجهه با بی ثباتی ژئوپلیتیكی و ناپایداری های اقتصادی نشان داده است.
بر همین اساس، سهم صنعت سفر و گردشگری در سال 2016 از اقتصاد جهانی معادل 7.6 تریلیون دلار بود كه 10.2 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشكیل داد و 292 میلیون شغل ایجاد كرد.
همچنین در سال گذشته میلادی از هر 10 شغل ایجاد شده در جهان، یك شغل را صنعت سفر و گردشگری ایجاد كرده است.
براساس این گزارش، تعداد گردشگران جهان در سال 2016 به 1.2 میلیارد نفر رسید كه 46 میلیون نفر نسبت به سال 2015 افزایش داشته است.
همچنین، از دهه 1980 تا كنون تردد هوایی هر 15 سال دو برابر شده است، روندی كه انتظار می رود ادامه پیدا كند. در سال 2016 تقریبا چهار میلیارد نفر در جهان با هواپیما سفر كردند عددی كه انتظار می رود تا سال 2035 به 7.2 میلیارد نفر برسد.
بر اساس تحقیقات مجمع جهانی اقتصاد، به ازای هر 30 گردشگر جدیدی كه وارد یك كشور می شود، یك شغل جدید ایجاد می شود و تا به امروز تعداد زنان شاغل در بخش سفر و گردشگری جهان تقریبا دو برابر سایر بخش ها بوده است.
بنا به پیش بینی مجمع جهانی اقتصاد، انتظار می رود رقم های یاد شده در 10 سال آینده نیز افزایش یابد.

**جایگاه صنعت گردشگری در ایران
صنعت گردشگری در ایران پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) و لغو تحریم های هسته ای رشد مثبتی را تجربه كرد.
بر اساس شاخص «در اولویت قرار داشتن صنعت گردشگری» مجمع جهانی اقتصاد، رتبه ایران در میان 136 كشور، از 130 در سال 2015 به 117 در سال 2017 ارتقا پیدا كرده است. یعنی در مقایسه با 2 سال گذشته، اكنون ایران برای گردشگری اهمیت بیشتری قائل است.
«زهرا احمدی‌پور» معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور اواخر اردیبهشت امسال در مصاحبه با یك پایگاه خبری داخلی گفت: پس از روی كار آمدن دولت روحانی و امضای برجام رشد صنعت گردشگری ایران سرعت گرفت و اكنون ایران یكی از ۱۰ مقصد نخست دنیا برای گردشگرهاست.
به گفته وی، گردشگران خارجی دیگر نگران ورود به ایران نیستند و این مهم هم از طریق تعاملاتی كه در سیاست خارجی ایران انجام شد و هم از طریق تلا‌ش‌هایی كه خود رئیس جمهوری داشتند، محقق شد.
احمدی پور اضافه كرد: دولت تمام تلاش خود را برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری به كار گرفته است. تا سال ۹۲ در كل كشور ۱۲۵ هتل چهار و پنج ستاره داشتیم كه در طول ۳ سال گذشته ۳۰ هتل به این تعداد اضافه شده است و ۲۵ هتل دیگر نیز تا پایان سال ۹۶ به این تعداد اضافه می‌شود.
به گفته وی، بحث بازسازی ناوگان هوایی و بوم گردی نیز به كمك توسعه صنعت گردشگری آمده است.
وی افزود: در سال گذشته ۲۳۷ میلیون دلار صادرات صنایع دستی به غیر از فرش و زیورآلات داشتیم كه اگر تجارت چمدانی و خریدی كه توسط گردشگران خارجی انجام می‌شود را به آن اضافه كنیم این مبلغ سه یا چهار برابر افزایش خواهد داشت.
براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، شاخص كلی قابلیت رقابت در صنعت سفر و گردشگری برای ایران از 97 در سال 2015 به 93 در سال 2017 بهبود یافته است.
شاخص اخیر خود از 14 زیرشاخص محیط كسب و كار، امنیت، بهداشت، منابع انسانی و بازار كار، آمادگی به لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات، در اولویت قرارداشتن سفر و گردشگری، آزادی های بین المللی، رقابت پذیری به لحاظ قیمت، پایداری محیطی، زیرساخت های هوایی، زیرساخت های زمینی و بندری، زیرساخت خدمات گردشگری، منابع طبیعی و منابع فرهنگی تشكیل شده است.
علاوه بر بهبود زیر شاخص در اولویت قرارداشتن سفر و گردشگری در ایران، وضعیت كشورمان در زیرشاخص محیط كسب و كار در میان 136 كشور از 119 در سال 2015 به 79 در سال 2017 ارتقا یافته است.
همچنین وضعیت ایران در زیر شاخص های امنیت از 96 به 87 ، منابع انسانی و بازار كار از 114 به 105، آمادگی به لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات از 98 به 94، آزادی های بین المللی از 116 به 109، زیرساخت های هوایی از 93 به 89، زیرساخت های زمینی و بندری از 76 به 75 و زیرساخت های خدمات جهانگردی از 119 به 116 بهبود پیدا كرده است.
در زیر شاخص رقابت پذیری به لحاظ قیمت، ایران در سال های 2015 و 2017 رتبه نخست را در میان 136 كشور به دست آورده و ارزانترین مقصد گردشگری شناخته شده كه خود یك مزیت نسبی است.
در زیرشاخص بهداشت وضعیت كشورمان در طول 2 سال گذشته تغییری نكرده و جایگاه نود و سومی را حفظ كرده است.
متاسفانه در برخی زیرشاخص ها نیز وضعیت ایران بهبود نداشته است. این وضعیت در زیرشاخص پایداری محیطی با پسرفت شاخص از 115 به 119، منابع طبیعی از 98 به 100 و منابع فرهنگی از 37 به 38 قابل مشاهده است.

**تلاش كشورها برای سهم گیری از بازار جهانی سفر و گردشگری
امروزه دولت ها در سراسر جهان درك كرده اند كه مانع تراشی برای سفر، مملكت را امن تر نمی كند، بلكه مانع رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و كاهش سطح تحمل مردم می شود.
مجمع جهانی اقتصاد در گزارش اخیر خود به كشورها توصیه كرده است، «پل بسازید، دیوار نكشید»
بر اساس این گزارش دوسالانه ، 15 كشور كه اغلب آنها جزو كشورهای نوظهور و در حال توسعه هستند، موفق شده اند در 2 سال گذشته، شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری خود را بین پنج تا 13 پله بالا ببرند و صنعت گردشگری خود را با سرعت بیشتری نسبت به سایر كشورها بهبود بخشند.
این كشورها شامل ژاپن با پنج پله، آذربایجان با 13 پله، تاجیكستان با 12 پله، ویتنام با هشت پله، رژیم صهیونیستی با 11 پله، الجزایر با پنج پله، بوتان با 9 پله، گابن با پنج پله، كره جنوبی با 10 پله، مصر با 9 پله، پرو با هفت پله، هند با 12 پله، مكزیك با هشت پله، چاد با 6 پله و آلبانی با هشت پله ارتقای شاخص است.
این امر نشان می دهد كشورهای در حال توسعه و نوظهور با بهبود قدرت رقابت خود به سرعت در حال افزایش قابلیت هایشان در صنعت سفر و گردشگری هستند تا برای جذب و پذیرایی از میلیون ها گردشگر جدیدی كه در دهه های آینده برای نخستین بار به كشورشان می آیند، آمادگی داشته باشند.

**ضرورت توجه ویژه به صنعت گردشگری
مجمع جهانی اقتصاد در گزارش امسال خود تاكید كرده است، در دوره ای كه نرخ بیكاری در بسیاری از كشورهای جهان رو به افزایش است، صنعت سفر و گردشگری می تواند محرك رشد باشد و این پتانسیل را دارد كه نقش كلیدی در ایجاد فرصت های شغلی با كیفیت بازی كند.
مجمع جهانی اقتصاد همچنین با توجه به اینكه معمولا 30 درصد صادرات خدمات جهان و گسترده ترین طیف محصولات صادراتی در بسیاری از كشورهای نوظهور مربوط به صنعت گردشگری است، این صنعت را یك موتور اشتغال آفرین بی نظیر دانسته است.
توجه به صنعت سفر و گردشگری و تقویت زیرساخت های آن می تواند برای ایران كه از مشكل بیكاری به ویژه بیكاری جوانان رنج می برد، بسیار مفید باشد.
صندوق بین المللی پول، نرخ بیكاری ایران در سال 2015 و 2016 را به ترتیب 10.8 و 11.3 درصد اعلام و برآورد كرده است این رقم امسال به 11.2 درصد برسد.
برخی كشورهای همسایه ظرف 2 سال گذشته توانسته اند وضعیت صنعت گردشگری خود را به طور چشمگیری بهبود بخشند و سهم آن در تولید ناخالص داخلی را افزایش دهند.
كشور آذربایجان یكی از كشورهایی است كه شاخص كلی رقابت پذیری سفر و گردشگری آن در مقایسه با 2 سال پیش، 13 پله بالاتر رفته و از 84 به 61 رسیده است.
آذربایجان توانسته است تنها ظرف 2 سال زیرساخت های حمل و نقل هوایی، زمینی و بندری و نیز زیرساخت های خدمات گردشگری خود را به طور چشمگیری بهبود بخشد به طوری كه رتبه آن در زیرساخت های حمل و نقل هوایی از 84 به 77 ، زیرساخت های حمل و نقل زمینی و بندری از 65 به 49 و در زیرساخت های خدمات گردشگری از 93 به 89 بهبود پیدا كرده است.
همچنین این كشور با بهبود جایگاه خود در زیرشاخص های بهداشت از 44 به 37، پایداری محیطی از 94 به 81 و آزادی های بین المللی از 107 به 77 رشد چشمگیری را در 2 سال گذشته تجربه كرده است.

**بررسی تطبیقی
در حالی كه بر اساس شاخص كلی قابلیت رقابت پذیری در صنعت سفر و گردشگری، ایران نود و سومین كشور در میان 136 كشور جهان است، برخی كشورهای منطقه خاورمیانه وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند.
امارات متحده عربی با رتبه 29، قطر با رتبه 47، بحرین با رتبه 60، رژیم صهیونیستی با رتبه 61، عربستان سعودی با رتبه 63 و عمان با رتبه 66 در جایگاه بهتری نسبت به ایران قرار دارند.
امارات متحده عربی كه سرآمد كشورهای منطقه به لحاظ شاخص قابلیت رقابت پذیری در صنعت سفر و گردشگری است، در تمامی زیرشاخص ها به جز رقابت پذیری به لحاظ قیمتی و منابع فرهنگی وضعیت به مراتب بهتری از ایران دارد.
در حالی كه ایران در زیرشاخص در اولویت قرار داشتن سفر و گردشگری نمره 3.6 را به دست آورده است، نمره امارات در این زیرشاخص 5.1 بوده و در ردیف كشورهایی است كه اهمیت بالایی به توسعه صنعت گردشگری می دهند.
همچنین در زیرشاخصهای حمل و نقل هوایی و خدمات گردشگری نیز امارات به ترتیب با به دست آوردن نمره های 5.8 و 5.4 وضعیت بسیار بهتری نسبت به ایران دارد.
به گزارش ایرنا، جمهوری اسلامی ایران نیز می تواند با توجه به لغو تحریم ها و پیوستن آن به بازار جهانی، با اولویت بخشی به گسترش صنعت گردشگری، توسعه آن در سالهای آینده هدفگذاری كند.
در قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی كشور، نرخ بیكاری در سال 1396 معادل 12 درصد برآورد شده و برنامه ریزی شده است در سال 1400 به 6.8 درصد برسد.
بر اساس این برنامه، قرار است ارزش تولید ناخالص داخلی از 2 هزار و 95 هزار میلیارد ریال در سال 1395 به سه هزار و 78 هزار میلیارد ریال در سال 1400 برسد.
میانگین نرخ رشد بخش حمل و نقل در طول سال های برنامه توسعه ششم (1400-1396) 3.8 درصد و میانگین نرخ رشد بخش ارتباطات 4.19 درصد پیش بینی شده است.
اكنون باید منتظر شد و دید، صنعت سفر و گردشگری در پایان برنامه یاد شده كه مقارن با پایان كار دولت یازدهم است، چه سهمی از تولید ناخالص داخلی كشور را به خود اختصاص خواهد داد.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام**1063**1561**گزارشگر:رفعت كرمی مهر**انتشار:مژگان توانا