اقیانوس های ما، آینده ما

به گزارش ایرنا، اقیانوس ها و دریاها از اهمیت ویژه ای در حیات انسان برخوردار هستند، 90 درصد حمل و نقل كالاها از طریق آنها انجام می شود و حجم زیاد از مردم كره زمین از طریق این پهنه های آبی امرار معاش می كنند، از سوی دیگر نقش بسزایی در تلطیف هوا و تعدیل دما دارند كه بر این اساس، نمی توان نقش آنها را در ادامه حیات بر روی كره زمین نادیده گرفت.
اما با توسعه زندگی شهر نشینی و به طور كلی پیشرفت جوامع بشری دریاها و اقیانوس ها هم مانند هر اكوسیستم دیگری در معرض تهدید قرار گرفته اند كه ورود حجم زیاد پلاستیك به این پهنه های آبی به عنوان یكی از معضلات و تهدیدات بسیار نگران كننده است.
بر این اساس سازمان ملل متحد شعار امسال روز جهانی اقیانوس ها را 'اقیانوس های ما ، آینده ما' با محوریت جلوگیری از ورود زباله ها و آلاینده های پلاستیكی به این پهنه های آبی در نظر گرفته است كه نشان از نگرانی جامعه بشری در این خصوص دارد.
«استركیش لاروش» مدیر دفتر منطقه ای یونسكو سال گذشته در مراسم روز جهانی اقیانوس ها در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفته بود: سالانه هشت میلیون تن پلاستیك وارد اقیانوس ها می شود و اگر اقدامی در این زمینه صورت نگیرد تا سال 2030 در هر دو دقیقه یك كامیون پلاستیك به آبهای اقیانوس ها اضافه می شود.
لاروش گفت: بر اساس دقیق ترین تحقیقات انجام شده، در حال حاضر 150 میلیون تن پلاستیك وارد اقیانوس ها شده است، ضمن آن كه به ازای هر 30 تن ماهی، یك تن پلاستیك وجود دارد، تا سال 2050 اقیانوس ها حاوی پلاستیك بیشتری خواهند بود و تا 34 سال آینده وزن پلاستیك های موجود در اقیانوس ها بیشتر از وزن ماهی ها خواهد شد.
با توجه به اهمیت موضوع، دنیا بر آن شد تا روزی را به توجه دادن به اهمیت حفاظت از اقیانوس ها اختصاص دهد، بر همین اساس برای نخستین بار و در سال 1992، پیشنهاد اختصاص روزی به این نام توسط هیات كانادایی شركت كننده در 'اجلاس زمین' در ریو دو ژانیرو برزیل مطرح شد. در سال 1998، كمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی یونسكو از برگزاری مراسم بین المللی رسمی در این زمینه حمایت كرد.
در سال 2002، دو سازمان حفاظت از محیط زیست به نام‌ های 'شبكه جهانی اقیانوس' و 'پروژه اقیانوس' این روز را با استفاده از شبكه باغ وحش‌ ها، آكواریوم ‌ها و گروه ‌های زیست محیطی خود در سراسر جهان جشن گرفتند. در نهایت، مجمع عمومی سازمان ملل نیز به صورت رسمی روز جهانی اقیانوس‌ها را در سال 2008 تعیین كرده و در هشتم ژوئن 2009 نخستین مراسم آن برگزار شد.
از آن روز به بعد هر ساله در هشتم ژوئن مراسمی با هدف آشنایی مردم و مسوولان با اهمیت اقیانوس ها برگزار می شود كه در ایران نیز شاهد برگزاری برخی مراسم در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، شهرهای ساحلی و ارگان های دریایی هستیم كه به گفته ناصر حاجی زاده ذاكر رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، آیین این روز امسال به علت قرار گرفتن روز جهانی اقیانوس ها در ماه مبارك رمضان به بعد از ماه رمضان موكول شده است.
حاجی زاده ذاكر روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: دریاها و اقیانوس ها نقش اساسی در حیات كره زمین و بهره برداری انسان از جهات مختلف ایفا می كنند، اگر دریاها و اقیانوس ها روی كره زمین نبودند زندگی به این صورتی كه اكنون وجود دارد، نبود چون آب و هوا را بدون وجود دریاها و اقیانوس ها به این صورت نمی دیدیم و تعدیل گرمایی در سطح جهان نیز نتیجه وجود دریاها و اقیانوس ها است.
وی اظهاركرد: دریاها و اقیانوس ها چه به لحاظ حمل و نقل و چه بهره برداری از منابع زنده و تامین پروتئین مورد نیاز انسان و چه به لحاظ بهره برداری از منابع غیر زنده و معادن مانند نفت و چه به لحاظ گردشگری و زیبا شناسی نقش اساسی در زندگی میلیون ها انسان ایفا می كنند.
حاجی زاده ذاكر ادامه داد: از طرف دیگر اتفاقی كه در سطح جهانی در حال رخ دادن است و هر روز هم با توسعه صنعتی بیشتر می شود، این است كه فعالیت های انسان به صورت های مختلف موجب آسیب به محیط زیست دریایی و همچنین تخریب این محیط زیست ارزشمند شده است.
وی به ورود انواع آلاینده ها از طریق فاضلاب های شهری، كشاورزی و صنعتی به دریاها و اقیانوس ها اشاره كرد و گفت: همچنین شاهد ریختن زباله داخل دریا در مقیاس های بسیار كلان هستیم كه با توسعه فعالیت های انسانی این مقیاس در حال بزرگ و بزرگ تر شدن است.
رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی افزود: گاهی می بینیم در یك منطقه از محیط دریایی در سطح هزار كیلومتر عاری از اكسیژن محلول در آب می شود و مقدار زیادی موجودات دریایی از بین می روند كه در این حالت شاهد قرار گرفتن هزاران ماهی بر روی سطح دریا هستیم كه همه تلف شده اند.
وی به بهره برداری ناپایدار به عنوان معضل دیگر دریاها و اقیانوس ها اشاره كرد و گفت: بهره برداری های ناپایدار و مخرب از دیگر عوامل تخریب دریاها و اقیانوس ها است، به عنوان مثال در یك منطقه به حدی ماهیگیری صورت می گیرد كه صدمات بسیار اساسی به اكوسیستم آن منطقه وارد می شود به همین دلیل هم روز جهانی دریا و اقیانوس از طریق سازمان ملل متحد معرفی شد تا در این روز با فعالیت هایی كه انجام می شود مردم و مسوولان بیشتر با اهمیت دریا آشنا شوند.
حاجی زاده ذاكر تاكیدكرد: هدف از گرامیداشت روز جهانی اقیانوس ها این است كه مردم و مسوولان بیشتر با اثرات تخریبی فعالیت های انسانی بر دریاها آشنا شوند و همچنین یافتن راهكارهایی برای كاهش اثرات تخریبی و استفاده بهینه از این اكوسیستم ارزشمند از دیگر اهداف نامگذاری روز جهانی اقیانوس ها است.
وی ادامه داد: یكی دیگر از اهداف این روز مهم بیشتر شدن همكاری مردم در كشورهای مختلف در جهت حفاظت از محیط زیست دریا و اقیانوس ها است چون این پهنه های آبی در میان ساكنان زمین مشترك است، به عنوان مثال اگر بخواهیم محیط زیست خلیج فارس حفظ شود باید همكاری كشورهای اطراف این پهنه آبی را نیز داشته باشیم تا شاهد كاهش آلودگی در آن باشیم.
رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: از دیگر اهداف برگزاری این روز این است كه یك حركت جهانی برای توجه به اقیانوس ها و دریاها ایجاد شود و جشن و اظهار شادمانی از زیبایی و ثروتی كه اقیانوس ها برای مردم جهان فراهم كرده اند، برگزار شود.

*** ایران كشوری دریا محور است
وی گفت: ایران با قرار گرفتن در كنار سه توده آبی ارزشمند خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر و دارا بودن هزاران كیلومتر خط ساحلی یك كشور دریایی محسوب می شود؛ استفاده از دریاها و حفاظت از محیط این دریاها یكی از وظایف ما انسان ها است و بهره برداری از این دریاها قطعا نقش اساسی در توسعه كشور از ابعاد مختلف دارد.
حاجی زاده ذاكر تاكیدكرد: در واقع اینكه توسعه آینده ایران توسعه دریا محور است به رسمیت شناخته شده است به همین علت هم هر ساله به مناسب این روز مراسمی در پژوهشگاه اقیانوس شناسی و شهرهای ساحلی برگزار می شود كه امسال به علت همزمانی با ماه مبارك رمضان به بعد از این ماه موكول شد.

*** نگرانی از تاثیر اقلیم روی دریاها و اقیانوس ها
وی گفت: اكنون یكی از مسائلی كه به شدت نگران كننده شده اثرات تغییر اقلیم روی محیط زیست دریایی است، در محیط های دریایی تغییرات در درجه حرارت می تواند بسیار آسیب رسان باشد، اكوسیستم های دریایی، اِلِمان ها، گیاهان و جانورانی كه در محیط های دریایی هستند در محدوده بسیار مشخص و درجه حرارت مشخصی می توانند به حیات خود ادامه دهند و اگر تغییرات مختصری در درجه حرارت رخ دهد، زندگی موجودات دچار اختلال می شود، مثلا حتی اگر یك درجه گرم تر شود می تواند اثرات بسیار مخربی بر روی اكوسیستم های حساس دریایی مانند آبسنگ های مرجانی به جای بگذارد.
وی افزود: به همین علت است كه می بینم در سال 1997 و 1998 میلادی كه پدیده ال نینیو باعث شد در محیط دریایی خلیج فارس یك درجه افزایش حرارت رخ دهد، صدمات زیادی به اكوسیستم های دریایی به ویژه مرجان ها وارد شد.
رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی تاكیدكرد: در واقع محیط های دریایی و اقیانوس ها نسبت به تغییرات اقلیمی بسیار حساس هستند به همین علت است كه مطالعات گسترده ای در این زمینه در نقاط مختلف جهان آغاز شده تا این اثرات را مورد بررسی و مطالعه قرار دهند.

*** كشتی اقیانوس پیما راهی جدید برای تحقیقات دریایی
وی گفت: وظایف گسترده ای از ابعاد مختلف برعهده پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی به عنوان یك پژوهشگاه ملی و اصلی ترین مركز پژوهشی دریایی وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری گذاشته شده و با مجهز شدن به انواع تجهیزات اندازه گیری میدانی در زمینه های مختلف فیزیك دریا، شیمی دریا، زمین شناسی دریا و زیست دریا فعالیت های متنوعی در كشور در دست انجام دارد و یا انجام داده است.
حاجی زاده ذاكر افزود: اخیرا با فعال شدن كشتی تحقیقاتی كاوشگر خلیج فارس كه اولین كشتی تحقیقاتی اقیانوسی كشور است، امكانات بسیار وسیع تری برای تحقیق در زمینه های مختلف دریاهای كشور، شناخت این اكوسیستم ها ارائه راهكارهای حفاظت از آنها در قالب پروژه ها و طرح های مختلفی انجام شده و یا در دست انجام است.

*** مسمومیت پرندگان و آبزیان با پلاستیك
محمد درویش مدیر كل دفتر مشاركت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست هم در این زمینه به خبرنگار علمی ایرنا گفت: مصرف بیش از اندازه پلاستیك در جهان جای نگرانی دارد زیرا سالانه شاهد ورود حجم زیادی از آنها به دریاها و اقیانوس ها هستیم.
وی افزود: پرندگان و آبزیان به گمان این كه زباله های پلاستیكی غذا هستند آنها را می خورند كه موجب مسمومیت و یا خفگی این موجودات می شود.
درویش ادامه داد: پلاستیك ها 200 تا 500 سال در طبیعت ماندگاری دارند و از طریق رودخانه ها و سیلاب ها وارد دریاها می شوند كه در این شرایط مشكلات زیادی را برای محیط زیست دریایی ایجاد می كنند.
وی به شكل گیری یك قاره از انباشت زباله ها در اقیانوس آرام اشاره كرد و گفت: این لكه بزرگ كه حدود 3.5 میلیون كیلومتر مربع وسعت دارد در اقیانوس آرام و بالادست جزیره هاوایی در غرب امریكا واقع شده كه به عنوان قاره هفتم یا قاره كقیف از آن یاد می شود.
علمی 9014**1021
خبرنگار: كیمیا عبدالله پور* انتشار: حسین نوروزیان
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me