به گزارش ايرنا، در سال هاي اخير به دليل تغيير سبك زندگي، شيوه هاي تغذيه و كم تحركي، آمار چاقي و اضافه وزن در ميان افراد جامعه به خصوص دانش آموزان افزايش يافته و به مشكلي تبديل شده است.
براساس نظر كارشناسان علوم تغذيه، چاقي در دوران كودكي و نوجواني زمينه ساز ابتلا به ديابت نوع 2، بيماري هاي قلبي-عروقي، سرطان و عوارض جسمي و اجتماعي را در بزرگسالي افزايش مي دهد.
چاقي كودكان و نوجوانان، از لحاظ روحي و رواني عواقب نامطلوبي همچون كم خوابي، نداشتن اعتماد به نفس، اضطراب و افسردگي را در پي دارد كه اين مسائل بر روابط اجتماعي و تحصيلي دانش آموزان موثر است.
مهرزاد حميدي معاون تربيت بدني و سلامت وزير آموزش و پرورش درباره تعداد دانش آموزان چاق گفته است: از 13 ميليون و 500 هزار دانش آموز، 21 درصد آنان دچار چاقي و آسيب هاي ناشي از آن هستند و بايد براي كاهش وزن اين دانش آموزان چاره اي انديشيده شود تا در آينده با مشكلاتي روبه رو نشوند.
وي افزود: وزارت آموزش و پرورش براي كنترل روند چاقي در ميان دانش آموزان ساعات درس تربيت بدني را در مدارس افزايش داده تا ضمن افزايش فعاليت بدني دانش آموزان، روند چاقي آنان كنترل شود و همچنين تخصصي كردن ورزش دانش آموزي از ديگر اقدامات آموزش و پرورش براي كنترل روند چاقي در ميان دانش آموزان است.
*اقدام پژوهي درباره دانش آموزان چاق
فاطمه رنجبر كارشناس و پژوهشگر برگزيده استان تهران در سال 88، اقدام پژوهي درباره موضوع چاقي دانش آموزان انجام داده، وي در اين پژوهش به دنبال پاسخ به اين سوال بود كه چگونه و از چه راه هايي مي توان دانش آموزان چاق را به فعاليت، يادگيري و تحرك بيشتر علاقه مند كرد.
رنجبر به خبرنگار ايرنا گفت: اين اقدام پژوهي درباره دانش آموزان چاق و كم تحركي بود كه با توجه به هوش و توانايي بالا، انگيزه، انرژي و پشتكار لازم براي فعاليت و مشاركت در برنامه هاي مدرسه نداشتند كه اين امر افت تحصيلي آنان را در پي داشت.
وي افزود: با ايجاد انگيزه و تحرك در آنان و ورزش هاي سبك از جمله طناب زني، لي لي، پرش را طراحي كردم كه اين دانش آموزان در بخشي از ساعات حضور در مدرسه و زنگ هاي تفريح برخلاف ساير دانش آموزان كه به آنان اجازه ورزش داده نمي شد، چنين ورزش هايي را انجام دهند.
اين پژوهشگر گفت: همچنين با راهنمايي متخصصان تغذيه برنامه غذايي را براي دانش آموزان چاق طراحي كردم كه غذاهاي مفيد با كالري پايين در اين برنامه گنجانده و فست فودها و مواد فاقد ارزش غذايي حذف شدند.
وي افزود: پس از گذشت پنج ماه، تغييراتي در دانش آموزان چاق ايجاد و تغذيه و تحرك آنان متناسب شد و حتي در بعضي از مواقع خود آنان براي انجام ورزش صبحگاهي و مشاركت در برنامه هاي مدرسه داوطلب مي شدند.
رنجبر در بخش ديگري از سخنان خود، تغيير سبك زندگي، شيوه تغذيه، استفاده از فست فودها و غذاهاي آماده و عدم تحرك را از جمله علل افزايش وزن و چاقي دانش آموزان عنوان كرد و افزود: امروزه متاسفانه بيشتر وقت دانش آموزان در مدارس مي گذرد، علاوه بر نبود شرايط و فضاي مناسب در خانه، مدارس هم فضاي كافي براي تحرك و انجام فعاليت هاي ورزشي ندارد و دانش آموزان به صورت گلخانه اي رشد مي كنند كه عدم تحرك و نداشتن تغذيه مناسب حاوي كليسم به خصوص در دانش آموزان دختر، باعث شكستگي دست و پاي آنان مي شوند.
اين كارشناس آموزش و پرورش با بيان اينكه عدم تحرك، ورزش نكردن و بازي هاي رايانه اي براي دانش آموزان به خصوص دانش آموزان دوره ابتدايي بزرگترين معضل است، اظهار كرد: استفاده از تلفن همراه، آي پد و بازي هاي رايانه اي كه متناسب با سن دانش آموزان نيست، علاوه بر بي تحرك كردن، مشكلات بسياري از جمله تغيير خلقيات و روحيات، ضعيف كردن حافظه، عدم تمركز و اضطرب و پرخاشگري را براي آنان در پي دارد كه ذهن دانش آموزان را در يك نقطه خاص متمركز كرده و قدرت فكركردن را از آنان سلب مي كند.
وي با اشاره به كمبود امكانات ورزشي در مدارس گفت: متاسفانه آموزش و پرورش امكانات ورزشي كافي براي مدارس درنظر نمي گيرد، بسياري از مدارس سالن ورزشي نداشته و براي فراهم كردن مكان مناسب براي ورزش دانش آموزان بايد سالن هاي ورزشي را با بودجه كلان اجاره كنند كه مدارس هم چنين توان مالي ندارند.
رنجبر همچنين آلودگي هوا در شهر تهران را از دلايل عدم تحرك دانش آموزان دانست و افزود: با توجه به روند آلودگي هوا (از مهرماه تا پايان اسفندماه 95) شرايط مناسبي براي ورزش كردن دانش آموزان در محيط باز مدرسه فراهم نبود.
وي گفت: در يك سال آموزش و پرورش زنگ هاي ورزش را از 2 ساعت به سه ساعت افزايش داد كه اين مدت زمان شرايط خوبي را براي ورزش دانش آموزان فراهم مي كرد اما اين افزايش ساعت نيز تحت تاثير آلودگي هوا قرار گرفته و دانش آموزان نمي توانستند ورزش كنند كه با توجه به آلودگي هوا بودن يا نبودن امكانات و سالن ورزشي مساوي صفر است.
اين پژوهشگر گفت: آموزش و پرورش براي كاهش معضل چاقي در دانش آموزان علاوه بر فراهم كردن امكانات ورزشي در مدارس، دادن قرص ويتامين دي به تمامي دانش آموزان و قرص آهن به دانش آموزان دختر، مي تواند در نوع تغذيه و ميان وعده آنان اقدامات اساسي انجام دهد.
رنجبر با اشاره به برگزاري دوره هاي آموزشي ويژه براي مربيان بهداشت، معلمان و معاونان براي آگاهي بيشتر آنان درباره تغذيه دانش آموزان افزود: تغذيه دانش آموزان در طول روز نيازمند هزينه اي است كه پيشنهاد مي شود در اين حوزه اقداماتي با كمك اوليا انجام شود.
*علل چاقي در دانش آموزان
«دكتر پيام فرحبخش» پزشك و متخصص تغذيه و رژيم درماني درباره معضل چاقي به خبرنگار ايرنا گفت: چاقي اين روزها در همه كشورهاي در حال توسعه و پيشرفته تبديل به معضل شده كه ايران هم از اين امر مستثني نيست و شاهد بروز آن در كودكان و نوجوانان و بزرگسالانان هستيم.
وي با بيان اينكه بيش از يك سوم ايراني ها اضافه وزن داشته يا چاق هستند، اظهار كرد: بالارفتن قند خون، ابتلا به بيماري ديابت، بالارفتن فشار خون، چربي خون، عوارض عضلاني مانند ديسك كمر، آرتروز زانو، دردهاي مچ پا و پاشنه پا و بسياري از سرطان ها عوارض چاقي هستند.
دكتر فرحبخش، تغيير سبك زندگي و فرهنگ غذايي را از مهمترين علل چاقي در ميان افراد جامعه به خصوص دانش آموزان عنوان كرد و گفت: در گذشته زندگي پرتحرك تر بود و خانواده ها غذاهايي بسيار ساده مانند آبگوشت، پلو مرغ و خورشت ها و در ميان وعده ها از نخود و كشمش و آجيل، مغز استفاده مي كردند اما امروزه سبك زندگي تغيير كرده، زندگي كم تحرك تر شده و غذاها چرب تر، نامناسب تر و به فست فودهايي كه ارزش غذايي مناسبي ندارند، تبديل شده است.
وي عدم تحرك و ورزش نكردن را از ديگر علل چاقي و اضافه وزن دانش آموزان برشمرد و اظهار كرد: در گذشته سرويس مدرسه رايج نبود و دانش آموزان راه مدرسه را پياده طي مي كردند و سرگرمي ها و بازي آنان هم، بازي با همسالان خود در حد محلات بود اما امروزه دانش آموزان از سرويس مدرسه استفاده مي كنند و در خانه هم معمولا مشغول درس خواندن، خوردن تنقلات، و يا سرگرم شدن با بازي هاي كامپيوتري هستند.
دكتر فرحبخش گفت: امروزه، غذاخوردن و رستوران رفتن به عنوان يكي از لذت هاي مدرن و تفريح هاي عمده خانواده ها تبديل شده كه در رستوران غذاهاي فست فودي، چرب و شور استفاده كرده و اين غذاها باعث تغيير فرهنگ و ذائقه غذايي افراد مي شود و به تبع استفاده از اين غذاها،افراد در خانه هم دوست دارند غذاها را يك مقدار چرب تر يا اينكه غذا را بيشتر سرخ كنند تا خوشمزه تر بشود كه اينها باعث مي شود تا ما شاهد چاقي در بزرگسالان و كودكان و نوجوانان باشيم.
*راهكارهاي كاهش وزن
اين پزشك و متخصص تغذيه و رژيم درماني استفاده از رژيم غذايي متعادل و متناسب براساس الگوهاي درست خوردن مثل «ماي پليت» (يا بشقاب من) را از جمله راه هاي درمان چاقي و كاهش اضافه وزن عنوان كرد و افزود: براساس اين الگو بايد هر روز از هر پنج گروه اصلي غذا شامل نان و غلات، شير و لبنيات، سبزي ها و ميوه ها و گوشت و پروتئين ها با رعايت نسبت درصد اين گروه هاي غذايي استفاده كنيم تا بتوانيم وزن خود را كاهش دهيم.
وي با بيان اينكه كاهش وزن بسيار تخصصي، علمي و دقيقي است، اظهار كرد: متاسفانه بسياري از مكان ها از جمله باشگاه هاي ورزشي و بسياري از افرادي كه صلاحيت، تخصص و تحصيلاتي در رابطه با علوم تغذيه ندارند و افرادي كه در گذشته براساس الگويي وزن خود را كاهش دادند، در اين امر مداخله مي كنند كه اين روش هاي كاهش وزن، روش هاي غلط است.
دكتر فرحبخش با اشاره به استفاده از رژيم هاي غلط همچون رژيم هاي 15روزه كانادايي، رژيم هاي پروتئيني، رژيم هاي تك خوري، (رژيم هايي كه مثلا يك روز سيب، يك روز شير يا دو روز سوپ مي خورند)، اظهار كرد: در اين روش ها، آب بدن از دست رفته و فرد گمان مي كند كه وزنش كاهش پيدا كرده، در صورتي كه ممكن است چربي هايي كه انتظار داشتيم از بين برود در روند كاهش وزن، از بين نرفته باشد و شخص با مشكلات ديگري علاوه بر اضافه وزن مواجه شود.
اين پزشك و متخصص تغذيه و رژيم درماني گفت: استفاده از رژيم هاي غيراصولي و نامناسب ممكن است سلامتي بسياري از ارگان ها و اعضاي بدن فرد را از بين ببرد و او بعدها مبتلا به بيماري هايي از جمله اختلالات كبد، كبدچرب، سنگ كيسه صفرا و اختلالات كليوي شود كه براي كاهش وزن بايد از متخصص تغذيه كمك گرفت و رژيم ارائه شده از سوي پزشك متخصص به صورت دقيق رعايت شود تا وزن به صورت اصولي و درست كاهش پيدا كند.
وي گفت: در اجراي رژيم براي كاهش وزن دانش آموزان چاق، بسياري از والدين نگران هستند كه با كاهش وزن فرزندشان، قد آنان نيز كوتاه مي ماند كه اين طور نيست، هورمون هايي كه از بافت چربي ترشح مي شوند، منجر به كاهش عملكرد تهيه هورمون رشد مي شوند، بنابراين در جامعه عموما افراد چاق كوتاه قدتر و افراد لاغر بلند قدتر هستند، پس اگر در كودكان هم روند كاهش وزن در پيش بگيريم، قطعا منجر به كوتاهي قد آنان نخواهد شد و حتي باعث مي شود، هورمون رشد بهتر عمل كند و قد فرد بلندتر هم بشود.
دكتر فرحبخش افزود: در بسياري از مواقع، به علت دلسوزي والدين به خصوص پدربزرگ، مادربزرگ روند كاهش وزن دانش آموزان چاق با اختلال مواجه مي شود كه گمان مي كنند اين اضافه وزن آنان در جريان تحرك و بازي سوزانده شده و نيازي به رژيم ندارند كه اين باور كاملا غلط است، دانش آموزي كه اضافه وزن يا چاقي مفرط دارد در هر سني هست بايد تحت نظر متخصص تغذيه قرار بگيرد و راهكار مناسب براي كاهش وزن او، متناسب با سن، وزن و قد او اتخاذ شود تا در آينده فرد سالمي در جامعه داشته باشيم.
*اقدامات آموزش و پرورش در كاهش معضل چاقي در ميان دانش آموزان
حسن محمدي معاون تربيت بدني و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به معضل چاقي و اضافه وزن در بين دانش آموزان اظهار كرد: باتوجه به بررسي ها و پژوهش هاي انجام شده، 20 تا 21درصد از دانش آموزان كشور دچار اضافه وزن و عارضه چاقي هستند.
وي علت چاقي و اضافه وزن در بين افراد جامعه به خصوص دانش آموزان را تغيير سبك زندگي عنوان كرد و گفت: اين موضوع در همه كشورهاي دنيا به عنوان معضل جدي و حتي به عنوان يك بحران كه مي تواند در آينده جامعه بشري را تهديد كند، شناخته مي شود.
معاون تربيت بدني و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران افزود: با تغيير سبك و نوع فضاي زندگي به خصوص در شهرهاي بزرگ، خانه هاي با فضاي باز و داراي محيط آزاد براي فعاليت و حركت دائم كودكان و نوجوانان به خانه هاي آپارتماني تبديل شده و فضاي مناسب براي حركت و پويايي مورد نياز آنان وجود ندارد و فضاي ورزشي بيرون از خانه هم به اندازه كافي، در حد جمعيت ساكن و در دسترس نيست.
محمدي با اشاره به استفاده از وسايل الكترونيكي براي انجام امور روزمره، تغيير سليقه افراد جامعه به استفاده از بازي ها و سرگرمي هاي بي تحرك اظهار كرد: تغيير رفتار تغذيه اي و استفاده از غذاهاي آماده و فست فود كه از نظر ميزان چربي، نمك و روغني كه براي تهيه اين غذاها مورد استفاده قرار مي گيرد، مورد تاييد مراجع رسمي سلامت و بهداشت نيست، از ديگر عوامل ايجاد معضل اضافه وزن و چاقي در بين افراد جامعه به خصوص دانش آموزان است.
وي با اشاره به اقدامات آموزش و پرورش تهران براي رفع و كاهش معضل چاقي و اضافه وزن در بين دانش آموزان گفت: در برنامه رسمي آموزش و پرورش، در هفته 2 ساعت درس تربيت بدني براي تمامي پايه هاي تحصيلي در نظر گرفته شده اما تحقيقات و پژوهش ها نشان داده كه اين مدت زمان براي حفظ آمادگي جسماني و وضعيت سلامت جسمي دانش آموزان در حد مطلوب كافي نيست.
معاون تربيت بدني و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به كمبود فضاي ورزشي در شهر تهران اظهار كرد: اماكن ورزشي آموزش و پرورش نيز به اندازه كافي در اختيار دانش آموزان نيست.
محمدي گفت: براين اساس فعاليت هاي فوق برنامه خارج از برنامه درسي از جمله برگزاري المپيادهاي ورزشي درون مدرسه اي، اجراي طرح حياط پويا براي دوره ابتدايي، راه اندازي و تشكيل كانون هاي ورزشي درون و برون مدرسه اي و مسابقات ورزشي برون مدرسه اي به عنوان مكمل درس تربيت بدني براي جبران فعاليت حركتي و پويايي دانش آموزان در نظر گرفته شده است.
وي افزود: اين برنامه ها با مشاركت خانواده ها و علاقه مندي دانش آموزان در پايه هاي مختلف تحصيلي در سطح مدارس برگزار مي شود.
براساس اين گزارش، با توجه به تغيير سبك و شيوه زندگي و به تبع تغيير نوع تغذيه افراد جامعه به خصوص دانش آموزان شايسته است كه مسئولان آموزش و پرورش و والدين آگاهي خود را درباره تغذيه دانش آموزان ارتقا داده و شرايط و امكاناتي را براي تحرك و ورزش آنان فراهم كنند تا كمتر شاهد دانش آموزاني چاق، كم تحرك و بي انگيزه كه منجر به افت تحصيلي و عدم مشاركت آنان در مدرسه مي شود، باشيم.
*براي اطلاع از اخبار متنوع انتشار يافته در شبانه روز با كانال ايرنا استان تهران در تلگرام به نشاني IRNATEHRAN@ همراه شويد.
خبرنگار: معصومه جوان معبودي - انتشار: محمد آجورلو
تهرام/7245//1348
تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۳۹۶ - ۱۷:۰۲
تهران- ايرنا- افزايش آمار اضافه وزن و چاقي دانش آموزان از مشكلات جوامع امروز است كه اين معضل باعث بي انگيزگي در فعاليت هاي مدرسه و افت تحصيلي آنان مي شود.