مجتمع سنگ آهن سنگان تبلور اراده دولت برای پایان دادن به خام فروشی

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، سنگان به عنوان بزرگ ترین معدن روباز ایران، ظرفیت تولید سالانه 15 میلیون تن گندله و 17.5 میلیون تن كنسانتره آهن را داراست. مجموعه كانسارهای سنگ آهن سنگان واقع در مرز افغانستان در محدوده مستطیل شكلی به طول تقریبی 22 كیلومتر و عرض 10 كیلومتر قرار دارد.

** ویژگی های معدن سنگ آهن سنگان
علاوه بر روباز بودن معدن سنگ آهن سنگان كه هزینه استخراج آن را كاهش می دهد، وجود ذخایرعظیم سنگ آهن در یك محدوده جغرافیایی كوچك، میزان بهره برداری ماده معدنی در واحد مقیاس را افزایش داده و ضریب اقتصادی استخراج معدن را بالا می برد.
از سوی دیگر، به دلیل نبود فسفر در ذخایر معدن سنگ آهن سنگان، هزینه استحصال و فرآوری آن به نسبت پایین است.
همچنین، به لحاظ درصد گوگرد موجود در ذخایر این معدن، دو نوع كان سنگ قابل شناسایی است كه یكی كمتر از 0.5 درصد و دیگری تنها حدود 2درصد گوگرد دارد و این امر نیز با كاهش هزینه استحصال و فرآوری، توان رقابتی ایران را در محصولات گندله و كنسانتره افزایش می دهد.
تأیید وجود عناصر نادر خاكی در معدن سنگ آهن سنگان نیز ارزش واقعی این معدن را دو چندان می سازد.

** پایان خام فروشی
سابقه اكتشافات سنگ آهن در سنگان نخستین بار به سال 1354 توسط بخش خصوصی و پس از آن به سال 1362توسط شركت ملی فولاد ایران بازمی گردد.
زنجیره تولید آهن اسفنجی و فولاد با ایجاد هزاران فرصت شغلی و ایجاد ارزش افزوده، می تواند نقش مهمی در اقتصاد كشور ایفا كند و وجود این زنجیره ها در همه جای دنیا از فاكتورهای مهم توسعه به شمار می آید، اما تاكنون ماده معدنی برداشتی از این محل به شكل خام فروخته می شد.
دولت یازدهم از زمان روی كار آمدن، تولید فولاد را نیازمند تامین جدی مواد اولیه آن دانست و این در حالی بود كه سنگ آهن همچنان به صورت خام صادر می شد. بنابراین، دولت عزم خود را جزم كرد تا به خام فروشی سنگ آهن پایان دهد.
این تصمیم در حالی گرفته شد كه به گفته «مهدی كرباسیان» رئیس هیأت عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، این سازمان با بحران جدی مالی روبرو بود.
وی در جریان بازدید خبرنگاران از پروژه گندله سازی سنگان توضیح داد: 210 هزار میلیارد ریال اموال و دارایی این سازمان كه باید از آنها برای سرمایه گذاری های جدید استفاده شود، در قالب خصوصی سازی توسط دولت پیشین، رد دیون و واگذار شده بود و جیب ایمیدرو خالی ماند.
كرباسیان اضافه كرد: ایمیدرو ناامید نشد و با واگذاری 10 پروژه احداث كارخانه های گندله و كنسانتره در سنگان به پیمانكاران خصوصی به این تصمیم جامه عمل پوشاند.
اینك كارخانه های كنسانتره فولاد خراسان، فولاد شرق كاوه، صنعتی و معدنی توسعه ملی، صنعتی و معدنی اپال 2.4 و صنعتی و معدنی اپال 2.6 و نیز چهار كارخانه گندله فولاد شرق كاوه، صنعتی و معدنی توسعه ملی، صنعتی و معدنی اپال پارسیان و فولاد مباركه در قالب مجتمع سنگ آهن سنگان در حال احداث هستند.
كرباسیان همچنین گفت: با وجود همه مشكلات، اینك شاهدیم این پروژه ها با همكاری پیمانكاران داخلی، یكی پس از دیگری به بهره برداری می رسند.
رئیس هیأت عامل ایمیدرو خاطرنشان كرد: تولید گندله كشور كه در سال 1392 ظرفیت 22 میلیون تنی داشت، در پایان سال 1395 بدون احتساب تولیدات كارخانه گندله سازی كرمان به 32 میلیون تن رسید و در سال 1396 نیز با توجه به بهره برداری از دو واحد گندله سازی پنج میلیون تنی فولاد مباركه و اوپال پارسیان سنگان به یكباره رشد خوبی در تولید گندله را مشاهده خواهیم كرد.
كرباسیان تصریح كرد: هفت طرح فولادی در سطح كشور در حال اجرا است كه با بهره برداری از آنها نیاز كشور به واردات گندله برطرف خواهد شد.
وی افزود: زمانی دستیابی به ظرفیت 55 میلیون تنی فولاد خام در سال 1404 بلندپروازانه به نظر می رسید، اما اینك با همت و تلاش ایرانی، این هدف دست یافتنی است.
به گفته كرباسیان، ظرفیت تولید فولاد كشور كه حدود 22 میلیون تن بود، اكنون به 30میلیون تن افزایش یافته است.
به گزارش ایرنا، چهارشنبه گذشته (31 خرداد) تولید آزمایشی كارخانه گندله سازی فولاد مباركه و تست سرد كارخانه گندله سازی اپال پارسیان آغاز شد.
«عباس گل محمدی» معاون برنامه ریزی، توسعه و اكتشاف مجتمع سنگ آهن سنگان نیز در جریان بازدید خبرنگاران گفت: اكنون كارخانه های كنسانتره فولاد خراسان 16.24 درصد، فولاد شرق كاوه 42.2 درصد، صنعتی و معدنی توسعه ملی 90.4 درصد، صنعتی و معدنی اپال2.6 معادل 100 درصد، صنعتی و معدنی اپال 2.4 تازه شروع شده و فولاد مباركه 47.4 درصد پیشرفت فیزیكی دارند.
وی افزود: علاوه بر كارخانه های گندله سازی فولاد مباركه كه بهره برداری آزمایشی آن آغاز شده، كارخانه های گندله سازی صنعتی و معدنی توسعه ملی 73.5 درصد و اوپال پارسیان 95.4 درصد پیشرفت فیزیكی داشته اند و كار احداث كارخانه گندله سازی فولاد شرق كاوه نیز تازه آغاز شده است.

** اشتغال و توسعه زیرساخت ها
نخستین آثار مثبت اجرای این پروژه های عظیم به ایجاد اشتغال مربوط می شود به طوری كه بخش اعظم نیروی انسانی این پروژه ها از نیروی كار بومی منطقه تامین شده است.
كرباسیان در این باره گفت: فراوری سنگ آهن، جلوگیری از خام فروشی و ایجاد ارزش افزوده یك بعد قضیه است و بعد دیگر آن، از بین رفتن محرومیت در منطقه و حركت به سوی توسعه است.
وی اضافه كرد: این پروژه ها ظرفیت ایجاد چهار هزار شغل مستقیم و 10 هزار شغل غیر مستقیم را دارند.
كرباسیان تأكید كرد: براساس سیاست اشتغال در منطقه، اولویت با نیروهای بومی است و سرمایه گذاران نیز علاقه مند بكارگیری نیروهای محلی هستند.
رییس هیأت عامل ایمیدرو در این ارتباط از برنامه ریزی برای آموزش نیروهای بومی از طریق بورسیه و بكارگیری آنها در این پروژه ها خبر داد. علاوه بر توسعه منطقه ای، ایجاد اشتغال، تولید و ارزش افزوده، این پروژه ها به صورت غیرمستقیم نیز به توسعه كمك می كنند.
به گفته كرباسیان، به عنوان مثال، شركت سازه های صنعتی آذران كه سرمایه گذار یكی از كارخانه گندله سازی سنگان است، موفق به بومی سازی این پروژه در ایران شده و پتانسیل صدور این فناوری را به منطقه دارد و چه بسا بتواند با شركت اتو تك (AutoTech) آلمان رقابت كند.
وی افزود: همچنین 70 درصد ماشین آلات بكار رفته در احداث این كارخانه ها ایرانی هستند؛ در حالی كه پیش تر، حداكثر 10 تا 15 درصد ماشین الات مورد استفاده در پروژه های كشور، ساخت داخل بودند.
به گفته رییس هیات عامل ایمیدرو، مشكل گاز و برق همه پروژه ها از آبان ماه مرتفع می شود.
كرباسیان همچنین خاطرنشان كرد، با همكاری وزارت راه و شهرسازی، قول جاده 60 كیلومتری دو بانده خواف-سلامی را داده ایم كه به موازات راه آهن پیگیری می شود.
وی ادامه داد: زیرسازی این جاده كه تا 40 روز دیگر به مرحله بهره برداری می رسد، انجام شده و آماده آسفالت توسط وزارت راه و شهرسازی است.
این مقام مسئول گفت: درباره فرودگاه نیز با بخش خصوصی مذاكره شده اما تا حصول نتیجه، به صورت كوتاه مدت با فعال سازی فرودگاه تایباد، از آن برای برقراری هفته ای سه پرواز به منطقه استفاده می شود.
گل محمدی معاون برنامه ریزی، توسعه و اكتشاف مجتمع سنگ آهن سنگان نیز در توضیح نیازهای زیرساختی مجتمع سنگان گفت: نیاز آب مجتمع سالیانه 25 میلیون متر مكعب، گاز سالیانه 375 میلیون متر مكعب و برق سالیانه 285 مگاوات است.
وی انشعابات راه آهن و ایستگاه بارگیری، مخابرات و شبكه فیبر نوری، مدیریت آب و باطله، شهرك مسكونی سه هزار واحدی و حمل و نقل ریلی، جاده ای و هوایی را از دیگر زیرساخت های موردنیاز مجتمع ذكر كرد كه بتدریج در حال تأمین هستند.
«باطله» یا گانگ (Gangue) به كانی های مزاحم و همراه كانسنگ می گویند كه ضمن استخراج كانی باید از آن جدا شود.
«جمشید محمدی» راننده مجتمع سنگان، جوان 30 ساله ای است كه در این مجتمع فعالیت می كند، در بازدید نمایندگان رسانه های جمعی از پروژه سنگان به خبرنگار ایرنا گفت: همزمان با شروع به كار این مجتمع، نه تنها بتدریج جوانان این منطقه از بیكاری نجات یافتند، بلكه از سایر استان های كشور نیز برای كار به این محل مهاجرت كردندد.

** آب، چالش اساسی
كرباسیان در ادامه گفت و گو با خبرنگاران از پروژه گندله سازی سنگان تأمین آب مورد نیاز مجتمع را از چالش های اساسی دانست و گفت: اكنون با استفاده از دستگاه های آب شیرین كن از آب های نمكزار و آب های نیمه شور برای تامین آب مجتمع استفاده می شود.
وی با اشاره به اهمیت توسعه پایدار تأكید كرد: تامین آب مجتمع باید بدون خسارت زدن به محیط زیست انجام شود و به همین دلیل است كه تا كنون از آب های ژرف برای این منظور استفاده نشده است.
رییس هیات عامل ایمیدرو ضمن اشاره به پروژه تأمین آب از دریای عمان به عنوان یك راهكار مهم، گفت: آگهی مناقصه این پروژه 30 ماهه منتشر شده است كه با بهره برداری از آن، مشكل آب كشاورزی، صنعتی و شرب استان های خراسان جنوبی و مركزی و سیستان و بلوچستان به طور كامل برطرف می شود.
وی ادامه داد، حتی در سفری كه چند ماه پیش به كابل داشتیم با مشاور رییس جمهوری افغانستان و مالی این كشور مذاكره شد و با توجه به اینكه سنگان افغانستان نیز از معدن سنگ آهن برخوردار است و مشكل آب نیز ندارند، اعلام آمادگی كردیم كه با سرمایه گذاری ایران، كنسانتره و گندله در آنجا تولید و كار تبدیل آن به فولاد در ایران انجام شود؛ زیرا ایران در تامین گاز مشكلی ندارد. آنها هم از این طرح استقبال كرده اند و قرار است تیمی از كارشناسان افغانی ظرف یك ماه آینده به ایران بیاید تا راهكارهای عملیانی كردن این پروژه مورد بررسی دوطرف قرار گیرد.
كرباسیان از اقدام های مهم دولت پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترك(برجام) ، مذاكره با صندوق های توسعه صادرات كشورهای مختلف عنوان كرد و افزود: وزیران اقتصاد كره جنوبی و ژاپن و كشورهای اروپایی خبرهای خوشی داده اند و انشاالله این مذاكرات كه هدف آن جذب سرمایه گذاری خارجی است به نتیجه خواهد رسید.
برای توسعه بخش معدن، تا سال 1404 سالیانه 30 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی مد نظر است و به همین دلیل دولت روحانی تعامل با جهان را در دستور كار خود قرار داده است.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام**1063**1561**گزارشگر:رفعت كرمی مهر**انتشار:مژگان توانا