آفت های مهار نشده تیشه به ریشه جنگل های زاگرس می زند

به گزارش خبرنگار ایرنا، جنگل‌های زاگرس با گستردگی در 12 استان كشور با 6 میلیون هكتار مساحت، 40 درصد جنگل‌های ایران را تشكیل می‌دهد و حدود 70 درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌ شوند.
جنگل های زاگرس كه به سه بخش شمالی، میانی و جنوبی تقسیم می شوند، در طول بیش از 50 هزار سال گذشته تشكیل شده و به لحاظ محافظت از منابع آب و خاك، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیكی، مصارف درمانی، توانایی های اكوتوریستی و ارزش های زندگی، دارای اهمیت زیادی هستند.
در كنار تخریب ها از جمله آتش سوزی، تصرف و تخریب جنگل، چند سالی است كه پدیده ریزگردها در بیشتر ایام سال بر آسمان استان های جنگلی بویژه در غرب كشور سیطره انداخته و لایه هایی از گرد و خاك را روی برگ های تازه جوانه زده بلوط پهن می كند كه ضمن مسدود كردن منفذهای اكسیژن رسانی به درخت، زیبایی را از رخسار درختان جنگلی برچیده است.
این پدیده دارای منشاء خارجی بوده و جنگل های زاگرس با مكش خود باعث جلوگیری از ورود بیشتر گرد و خاك به استان های مركزی و شرقی می شود.
خشكسالی پدیده دیگری است كه از چند سال قبل در این منطقه شروع شده است و پس از یك دوره كوتاه سه تا چهار ساله بارش مناسب دوباره تكرار می شود و تا حدودی به مشكلات جنگل های زاگرس افزوده است.
در كنار این 2 پدیده، آفت های مختلف از جمله بیماری درختی قارچ زغالی، آفت سوسك چوب خوار، كرم جوانه خوار بلوط كه با سرعت در حال گسترش است و آتش سوزی هایی كه در فصل گرم رخ می دهد از دیگر مشكلات این جنگل ها محسوب می شود.
مدیركل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در این رابطه گفت: بیماری درختی قارچ زغالی و آفت سوسك چوب خوار در یك میلیون و 130 هزار هكتار از جنگل های زاگرس میانی شیوع پیدا كرده است.
بهمن افراسیابی افزود: این بیماری به دلیل كاهش بارندگی در چند سال گذشته تشدید شده و هم اكنون به بیش از 10 درصد از این مقدار جنگل آفت زده خسارات جدی وارد كرده است.
وی اظهار كرد: سازمان جنگل ها با شناسایی آفت، تهیه نقشه مناطق بحرانی و تهیه دستورالعمل هایی، آموزش جنگل بانان و جوامع محلی را در دستور كار قرار دارد.
وی اضافه كرد: تغییر اقلیم، تخریب منابع طبیعی (جنگل و مرتع)، استفاده نادرست از منابع و تغییر كاربری های غیرمجاز از عوامل گسترش این آفت ها است.
** بیماری زغالی بلوط
عامل این بیماری قارچ biscogniaxia mediteranea است، این قارچ یك آسكومیست بوده و این بیماری در سال 90-89 برای نخستین بار در ایران در جنگل‌های گلستان بر روی شاه بلوط‌ های گونه Quercus castaneifolia گزارش شده است.
این بیماری به ‌صورت پژمردگی شاخ و برگ‌ها و خروج شیرابه‌های سیاه رنگ از داخل تنه نمایان می شود و به مرور زمان شیرابه افزایش یافته و حالت زغالی شكل در روی تنه و سیاه شدن در زیر پوست قابل رؤیت است و در نهایت منجر به مرگ كامل درخت می‌شود.
** آفت كرم جوانه خوار بلوط
آفت كرم جوانه خوار بلوط نیز بیشتر در جنگل های زاگرس شمالی شیوع پیدا كرده و اكنون در بیش از 188 هزار هكتار در استان های كردستان، آذربایجان غربی، ایلام، چهارمحال و بختیاری و كرمانشاه شاهد این آفت هستیم.
سال گذشته مبارزه با این آفت در آذربایجان غربی و در شهرستان های سردشت و پیرانشهر از طریق هوایی انجام شد و توانست تا حدود زیادی این افت را در جنگل های این منطقه كنترل كند.
اما از امسال رشد این آفت در جنگل های كردستان بیشتر شده و به گفته مسئولان به مرحله طغیان رسیده است.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری كردستان گفت: امسال آفت جوانه خوار بلوط در 40 هزار هكتار از جنگل های استان و در شهرستان های مریوان و سروآباد فعالیت خود را شروع و به بیش از پنج هزار هكتار آسیب جدی وارد كرده است.
پیمان باباپیری افزود: لاروهای پروانه خوار بلوط در اوایل فصل بهار، وارد جوانه های تازه باز شده بلوط می شود و تغذیه خود را شروع می كنند.
وی ادامه داد: در همین حال لاروها نیز تغذیه خود را با خوردن برگ های باز شده، كامل می كنند كه ادامه این روند درختان را در اواخر بهار كاملاً عاری از برگ می كند.
وی اظهار كرد: از بین رفتن برگ های درخت در فصل رویش باعث می شود تا درخت ابزار و وسیله تولید را از دست داده، میزان فتوسنتز تقلیل یافته و در نتیجه از میزان رویش قطری و ارتفاع آن كاسته شود.
وی افزود: ادامه این وضعیت در چند سال متوالی می تواند به كاهش تولید چوب منتهی شده و جنگل را به سمت نابودی سوق دهد.
وی با اشاره به اینكه بیش از 374 هزار هكتار از مساحت استان را جنگل تشكیل می دهد اضافه كرد: مبارزه بیولوژیكی با آفت جوانه خوار بلوط در یك هزار هكتار و مبارزه مكانیكی در 400 هكتار از جنگل های استان و در شهرستان های مریوان و سروآباد انجام شده است.
وی اظهار كرد: عملیات مبارزه بیولوژیك برای نخستین بار با استفاده از دستگاه سمپاش توربولاینر در دستگاه گوارش آفت در حال انجام است.
باباپیری گفت: مبارزه مكانیكی(قطع سرشاخه ها) و استفاده از تله های فرمونی در برخی مناطق انجام شده است اما به دلیل وسعت و شدت آفت نتوانسته آن را كنترل كند.
** لارو پروانه جوانه ‌خوار بلوط
این آفت با نام علمی Tortrix viridana از خانواده Tortricidae ها یكی از مهمترین آفات برگ خوار بلوط در جنگل های زاگرس محسوب می شود.
حضور این حشره تاكنون در جنگل های بلوط زاگرس در استان های كردستان، لرستان، كهگیلویه و بویراحمد، فارس، چهارمحال و بختیاری و در شمال كشور گزارش شده است.
این حشره با تغذیه از جوانه های رویش و زایشی و غنچه ها و برگ های جوان درختان بلوط در اوایل فصل رویش باعث لخت و بی برگ شدن و حالت خزان گرفتن آنها در جنگل­ می شود.
در دنیای امروز شاید كسی نباشد از اهمیت جنگل و نقش آن در تصفیه هوا بی خبر باشد، اما هنوز زنگ خطر تخریب جنگل های زاگرس به دلیل آفت های پی در پی نواخته نشده است.
لازم است در این برهه حساس كه آفت جنگل های زاگرس به شرایط بحرانی نرسیده و تا حدودی مبارزه میدانی با این پدیده می تواند صورت بگیرد، مسئولان عزم خود را برای این امر به كار گیرند.
بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل های زاگرس 2 هزار و 372 گونه گیاهی، 61 گونه پستاندار، 27 گونه ماهی، 167 گونه پرنده و 37 گونه خزنده شناسایی شده و این امر نیز بر اهمیت محافظت از این جنگل های افزوده است.
3020/ 6108/1772
**خبرنگار: عبدالله رحمانی **انتشاردهنده: مجید ملازاده