آيت الله دهكردي؛دانشمند حوزه علوم ديني

آيت الله دهكردي را آنها كه اهل مطالعه علوم ديني و فقهي هستند در زمره دانشمندان و محققان حوزه علوم ديني مي شناسند چرا كه شاگردان او افرادي مجاهد و مبارز بودند.
هنوز هم چهارمحال و بختياري مشاهيري در حوزه هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي دارد كه ناشناخته اند به گونه اي كه امام جمعه شهركرد نيز معقتد است هنوز سيره علمي و علمي آيت الله دهكردي براي مردم اين استان ناشناخته است.
از جمله اين مشاهير در حوزه فقه و فقاهت و اصول و عرفان و حكمت اسلامي، بزرگاني نظير آيت الله جهانگيرخان قشقايي استاد آيت الله مدرس و آيت الله بروجردي، آيت الله ابوالقاسم دهكردي، آيت الله ارباب دهكردي، آيت الله نجفي اصفهاني و آيت الله آقا جلال بت شكن شهيد راه مبارزه با ستمگري ها رضاشاه در اين استان زيست فكري و اجتماعي داشتند.
زماني كه چهارمحال و بختياري هنوز به استان تبديل نشده بود و بخش شرقي آن به عنوان فرمانداري كل ،تابع استان اصفهان بود، بسياري از مشاهير و نخبگان اين استان نيز به دليل نزديك بودن به شهرهاي پر جمعيت عازم شهر اصفهان مي شدند.
در اين بين ،بزرگاني همچون عمان ساماني، دهقان ساماني، ميرزا حبيب دستان بني، آيت الله دهكردي، آيت الله نجفي و بزرگان ديگر از چهارمحال و بختياري در اصفهان زندگي مي كردند و پايگاه اجتماعي در بين مردم داشتند.
در دهكرد قديم (شهركرد امروز)، سادات حسيني همواره مورد تكريم مردم بودند كه بسياري از مردم كوچه و بازار به اصطلاح خود بر روي آنان قسم مي خوردند و از آنان به نيكي ياد مي كردند.
از جمله اين سادات ˈ آقا سيد ابوالقاسم ˈ فرزند سيد محمد ابراهيم دهكردي در ماه رجب سال 1272هجري در شهركرد قديم ديده به جهان گشود و پدرش در بين مردم شهركرد به فردي با تقوا و با خدا و سيد ابراهيمي، نماز و روزه اي مشهور بود.
سيد ابوالقاسم در دوران نوجواني و جواني از محضر بزرگاني همچون آخوند ملا محمد حسن اصفهاني مشهور به كوهي كه برادر مادر خويش نيز بود، بهره گرفت و در دامن علماي آن روز كه از سوي مراجع تقليد به اين استان سفر مي كردند، درسهاي بزرگي آموخت.
سيد ابوالقاسم از دوران نوجواني با مشقت و سختي راه به حوزه علوم آل محمد (ص) اصفهان مي رفت و براي ادامه تحصيل در مدرسه صدر اصفهان ثبت نام كرد و فقه و اصول و ادبيات عرب را در اين مدرسه فراگرفت.
سيد ابوالقاسم جوان و تشنه علم و فضيلت بود و جوياي معارف ديني و در حوزه علوم ديني آل محمد به دنبال كسب علم و معرفت مي گشت و دورس سطح را نزد ابوالمعالي كرباسي، حاج شيخ محمد باقر مسجد شاهي و آقا ميرزا محمدحسن نجفي فراگرفت.
در اين بين ابوالمعالي كرباسي (1247 - 1315ه) فرزند فقيه پرآوازه محمد ابراهيم كرباسي بود و در تقوا، تهذيب نفس و طهارت درون، بسيار استوار بود و سيره اخلاقي بزرگي داشت و شاگرداني چون آيت الله ابوالقاسم دهكردي را پرورش داد.
ميرزا ابوالمعالي شاگرداني فراواني داشت و در اين بين شاگرداني چون آيت الله سيد محمد باقر درچه اي و آية الله العظمي حاج آقا سيدحسين بروجردي و آيت الله نائيني نيز در مكتب اين دانشمند بزرگ اصفهان شرف حضور يافته بودند.
از ديگر استادان آيت الله دهكردي مي توان به ميرزا محمدحسن نجفي اشاره كرد كه از علما و فقها ناموري به شمار مي رفت كه در يازدهم ربيع الاول 1317 هجري رحلت كرد.
حاج شيخ محمدباقر نجفي مسجد شاهي معلم ديگر سيد ابوالقاسم دهكردي از علماي بزرگ، عالم به احكام شرعي، كامل در علوم اسلامي و مردي الهي و رباني و يكي از مبارزان بزرگ در دوران گذشته بود.
آيت الله دهكردي به واسطه علامه ميرزا محمد هاشم اصفهاني به شيخ انصاري معرفي شد و امام خميني (ره) در كتاب اربعين، در خصوص سيدابوالقاسم دهكردي و ديگران تحرير كرده اند كه ˈطريق اين چهار نفر به شيخ انصاري مي رسد و ما طرق ديگري هم داريم كه به شيخ انصاري منتهي نمي شود و در اين جا آن طرق را ذكر نكرديمˈ.
علمايي كه در اصفهان حضور داشتند در فلسفه نيز زماني سرآمد بودند و حتي از آن به عنوان علماي مكتب اصفهان ياد كرده اند كه مير ابوالقاسم مدرس خاتون آبادي (1202)، آقا محمد بيدآبادي (1198) و آقا ملاعلي نوري اصفهاني (1246) از اين جمله بودند كه همگي از بزرگان درس فلسفه حكمت صدرا بودند و آيت الله دهكردي از محضر شاگردان اين بزرگان همچون حاج ملااسماعيل در فلسفه نيز آموخته هايي داشت.
آيت الله دهكردي پس از تحصيل نزد بزرگان و علماي اصفهان به نجف و سامرا عزيمت كرد تا با بزرگان ديني اين دو شهر نيز مراوده و همفكري داشته باشد و در سامرا به حوزه درسي ميرزاي شيرازي راه يافت و در حلقه شاگردان اين فقيه بزرگ درآمد.
سيد ابوالقاسم دهكردي سال هاي زيادي از علم، اخلاق و رفتار ميرزاي شيرازي بهره گرفت تا به مقام اجتهاد رسيد كه پس دريافت اجتهاد، راهي نجف اشرف شد و در اين شهر نيز در محضر بزرگان ديني به شاگردي پرداخت.
سيد ابوالقاسم دهكردي در محضر بزرگان ديگر چون چون آيت الله محدث نوري و شيخ زين العابدين حائري مازندراني عالم رباني كسب كرد و بر دانش خود افزود.
آيت الله سيد ابوالقاسم دهكردي پس عزيمت از نجف و سامرا در مدرسه صدر اصفهان مشغول تدريس به شاگران خود شد و به تدريس و تحقيق و نيز تربيت طلاب پرداخت.
پس از حضور آيت الله دهكردي از نجف به اصفهان آيت الله حاج آقا رحيم ارباب دهكردي (1297) همشهري آيت الله دهكردي،آيت الله سيدمحمد رضوي كاشاني و آيت الله سيد محمدرضا خراساني و آيت الله حاج شيخ مرتضي مظاهري فرزند مرحوم محمدحسن بن محمد ابراهيم كروني نزد اين استاد بزرگ به شاگردي و كسب علم و معرفت ديني پرداختند.
آيت الله سيد ابوالقاسم دهكردي همزمان با تدريس و تحقيق در مدرسه صدر اصفهان، در مسجد سفره چي اصفهان نماز جماعت برپا مي داشت و اين مسجد مركزي براي پاسخگويي به سوالات شرعي مردم شده بود.
شهيد آيت الله سيدحسن مدرس كه از شاگردان آيت الله جهانگيرخان قشقايي و علماي برجسته آن دوران بود، پس هنگام عزيمت از نجف به اصفهان در شهركرد (دهكرد) در سال 1318 هجري در زمان آيت الله دهكردي به اين قريه سفر كرد و توسط آيت الله دهكردي به مراجع و علماي اصفهان معرفي شد.
آيت الله مدرس پس از بازگشت از شهركرد در خانه اي استيجاري در اصفهان سكونت كرد و در اين شهر عليه فساد پهلوي افشاگري كرد.
آيت الله سيد ابوالقاسم دهكردي به دعوت حاج آقا نورالله نجفي اصفهاني به هيات علمي رسيدگي امور ديني و طلاب و نظارت در اجراي صحيح احكام و مقررات اسلام اصفهان درآمد و در اين راه مجاهدت هاي بزرگي را انجام داد.
آيت الله دهكردي مردم منطقه مركزي ايران را براي مقابله با استعمار انگيس و ديگر كشورهاي استمعارگر از جمله روسيه، بيدار و هوشيار مي كرد و در اين زمينه در نمازهاي جماعت به مردم در خصوص چپاول ثروت ملي ايران توسط اشغالگران استعمارگر همواره هشدار مي داد.
در سال 1346 قمري كه علماي اصفهان در اعتراض به رژيم رضاخان پهلوي به قم مهاجرت كردند، آيت الله نورالله اصفهاني و آيت الله سيد ابوالقاسم دهكردي در راس اين حركت ضد استبدادي قرار داشتند و با حركت اين دو بزرگوار مردم ايران از نيات شوم رضاخان نيز آگاه شدند.
آيت الله سيد ابوالقاسم دهكردي ديدگاه ها، افكار عرفاني و تجربه هاي سلوكي در كتاب گران بهاي ˈمنبرالوسيله ˈ جمع آوري كرد و اين كتاب مركب عروج آيت الله به سوي پروردگار است و سعادت دنيا، بهروزي آخرت و سلامت دين را در عمل بدان انجام داد.
سيدابوالقاسم دهكردي آثار ارزشمندي در علوم اسلامي داشت كه منبر الوسيله، حاشيه تفسير صافي، حاشيه وافي، رساله اي در قبض، بشارات السالكين، واردات عينيه، جنت الماوي در اخلاق، حاشيه بر جامع عباسي، ذخيره اي در ادعيه و ختومات، رساله در طهارت، رساله عمليه جهت مقلدين، شرح بر شرايع، شرح من لايحضره الفقيه، الفوائد در متفرقات، اللمعات في شرح دعاء سمات، رساله در مباحث الفاظ، حاشيه بر نخبه حاجي محمدابراهيم كرباسي و نورالابصار في فضيلة الانتظار را تاليف كرد.
آيت الله سيد ابوالقاسم دهكردي در شب ششم شوال سال 1352 هجري در شهر اصفهان به ديدار حق شتافت و پيكر اين عالم رباني و مجتهد زمانه با حضور مردم اصفهان و شهركرد به خاك سپرده شد.
اين مجتهد و مدرس حوزه هاي علميه شاگردان بزرگي را در راه جهاد و فقيه و مباني ديني تربيت كرد كه برخي از شادگران اين عالم نستوه بعدها به عنوان مبارزان بزرگ در مقابله با رژيم ستم شاهي شدند.
به گزارش ايرنا، همايش بزرگداشت آيت الله دهكردي در پانزدهم تيرماه 96 فرصتي براي معرفي شخصيت اين دانشمند ديني به مردم است كه كمتر مورد توجه قرار گرفته است.
مراجعات پي آورده ها:
1- تاريخ حكماء و عرفا و متاخرين صدرالمتالهين،
2- بدرالتمام، حاج شيخ عباس قمي
3- نقباء البشر، سيدمصلح الدين مهدوي،
4- تذكرة القبور يا دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص 141 .
5- مهدي قرقاني، زندگاني حكيم جهانگيرخان قشقايي، ص 107و 181 .
6- رجال اصفهان، سيدمحمدباقر كتابي
گزارش از محمود رييسي
2097