میزگرد ایرنا/ اوقات فراغت فرصتی برای خلاقیت و شكوفایی استعدادها

به گزارش خبرنگار ایرنا، موضوع چگونگی گذراندن این ایام بیشتر مورد توجه خانواده ها و نهادها و دستگاههای مرتبط است و با توجه به اهمیت این موضوع و آنچه كه كارشناسان مرتبط با اوقات فراغت از آن بعنوان غنی سازی اوقات فراغت بجای صرفا از سر گذراندن و پر كردن بی هدف این اوقات یاد می كنند این موضوع در میزگردی تخصصی در ایرنای مركز لرستان ، مورد بررسی قرار گرفت.
آنچه كه همه متولیان مرتبط با اوقات فراغت و پزوهشگران مسائل تربیتی و اجتماعی بر آن اتفاق نظر دارند موازی كاری، كلیشه ای بودن و ناهماهنگی برنامه هایی است كه در این زمینه در پیش گرفته می شود در حالی كه با استفاده از ظرفیت مراكز استعداد یابی می توان كودكان و نوجوانان را بنا بر ظرفیت هایی كه دارند در تعیین مسیر زندگی آینده و ایجاد خلاقیت در آنها هدایت كرد.
موضوع دیگری كه كارشناسان مرتبط با اوقات فراغت بر آن تاكید می كنند محدودیت اثربخشی كلاس های آموزشی مختلف و مقطعی بودن آنها در زمان های محدود تابستان است در صورتی كه می توان با تداوم و استمرار برنامه های در پیش گرفته به ایجاد مهارت در كودكان و نوجوانان كمك كرد.
یكی دیگر از موارد آسیب شناسی مورد تاكید كارشناسان ، اصرار والدین به فرستادن كودكان در كلاس های متعدد و فشرده از كلاس زبان، موسیقی، شنا ، نقاشی و غیره است كه نه تنها منجر به فراغت كودك نمی شود بلكه حاصل آن خستگی و كم تحركی و افسردگی آنهاست.
آشتی دادن و آشنا كردن كودكان و دانش آموزان با كتاب های مفید ، شركت دادن آنها در كارگاه های كتابخوانی و حتی آشنایی آنها با تماشای فیلم خوب می تواند همزمان با در نظر گرفتن آموزش و تفریح در كنارهمدیگر به غنی شدن اقات فراغت آنها كمك كند.

**نگاه به اوقات فراغت كودكان نباید كلیشه ای باشد
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در این میزگرد گفت: با وجود دنیای پرقدرتی همچون دنیای مجازی ، كودكان امروز دیگر آن كودكان 10 سال قبل نیستند و اوقات فراغت آنها نیازمند نگاه پویاتری است و برنامه ها و كلاس های كلیشه ای معمول برای آنها كافی نیست.
مجتبی تركارانی افزود: دنیای مجازی ، سلیقه و ذائقه كودكان و نوجوانان را تغییر داده است لذا باید متناسب با دنیایی كه آنها در آن به سر می برند برنامه هایی برای غنی سازی اوقات فراغت در پیش گرفته شود.
این پژوهشگر مسال اجتماعی اضافه كرد: یكی از مواردی كه در بحث آسیب شناسی اوقات فراغت می توان به آن پرداخت این است كه در مورد اوقات فراغت تاكنون كمتر به جنبه پرورشی آن توجه شده و بیشتر نگاه آموزشی بر این فضا حاكم است در حالیكه دانش آموز 9 ماه سال تحصیلی را صرف آموزش می كند و لازم است در ایام فراغت از تحصیل به جنبه پرورشی اولویت بیشتری داده شود.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه یادآور شد: نگاه پرورشی باعث می شود به جنبه هایی همچون توانمندی ها و مهارت آموزی دانش آموزان توجه بیشتری شود تا او بتواند با آمادگی بیشتری برای ورود جدی تر به جامعه آماده شود.
تركارانی با اشاره به اینكه از دیگر موارد مرتبط با آسیب شناسی نحوه گذران اوقات فراغت توزیع ناعادلانه امكانات ورزشی و تفریحی است ، گفت: همین مقدار كم امكانات و ابزارهای تفریحی و ورزشی بصورت نامتوازن تقسیم شده بعنوان مثال در فضای جغرافیایی استان لرستان ، امكانات تفریحی بصورت متوازن كه قابل دسترسی برای همگان باشد تویع نشده است.
وی با انتقاد از اینكه اوقات فراغت طبقاتی شده است اظهار كرد: افرادی كه امكان مالی بهتری دارند دسترسی راحت تر و آسانتری به مراكز و یا كلاس های باكیفیت دارند.

**نقش انكارناپذیر خانواده در جهت دهی به اوقات فراغت كودكان
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان افزود: افرادی با امكانات مالی مناسب به دلیل كیفیت پایین آموزش در مراكز دولتی به سمت مراكز حصوصی می روند و عملا افراد طبقه متوسط و یا پایین جامعه كه توان دسترسی به این امكانات را ندارند به سوی مراكز دولتی می روند.
تركارانی یادآور شد: بسیاری از دستگاه های اجرایی مختلفی كه دست اندركار ، اوقات فراغت هستند در بسیاری موارد فراگیر عمل نمی كنند و همدیگر را همپوشانی نمی كنند و در مواردی هم همدیگر را خنثی می كنند در حالیكه با یك هماهنگی و برنامه ریزی بین دستگاهی می توان به هدف مورد نظر كه همان غنی سازی اوقات فراغت است دست یافت.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان با تاكید بر نقش خانواده ها در تصمیم سازی اوقات فراغت كودكان و نوجوانان، افزود: در بسیاری موارد خانواده بر اثر ناآگاهی نمی توانند بدرستی در خصوص اوقات فراغت كودكان خود تصمیم گیری كنند و در عمل سعی دارند كودك را به سمتی هدایت كنند كه خود از رسیدن به آن رشته ویا فعالیت هنری ناكام مانده اند.
به گفته وی مدیریت اوقات فراغت نقش تعیین كنند ای در كیفی سازی این ایام دارد در حالیكه امروزه بسیاری از خانواده ها با دراختیار گذاشتن یك تبلت و یا سرگرم كردن طولانی مدت بچه ها با برنامه های تلویزیونی صرفا و در عمل به پر كردن اوقات فراغت كودكان می پردازند.
این جامعه شناس و تحلیل گر مسائل اجتماعی گفت: می توان با همان توان اقتصادی محدود ، اوقات فراغت را بدرستی مدیریت كرد ، فیلم خوب دیدن و كتاب خوب خواندن به فراموشی سپرده شده در حالیكه اگر خانواده بتواند به نقش مدیریتی خود در این زمینه عمل كند می تواند كودكان را به سمت كتاب و فیلم راهنمایی و تشویق كند.
این استاد دانشگاه همچنین گفت: در مواردی نیز خانواده ممكن است به دلیل احساس عدم امنیتی كه نسبت به محیط خارج از خانه دارد و تصور اینكه تنها جای امن بعد از خانه مدرسه است ترجیح می دهند فرزند خود را با تبلتی در خانه سرگرم كنند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان تصریح كرد: از سوی دیگر جامعه عادت كرده تا به موضع اوقات فراغت بعنوان موضوع بی دردسری نگاه كند كه این موضوع عامل بی تحركی، چاقی و كم ارتباطی در كودكان و نوجوانان را در پی دارد عاملی كه گفته می شود نوعی بیماری روانی تحت عنوان اوتیسم هم رو به افزایش بگذارد.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی اظهار كرد: آمایش و شناسایی مراكز و اماكن مرتبط با اوقات فراغت و همكاری بین آنها و تخصصی كردن اوقات فراغت بنا بر كاركرد و مسئولیت هر دستگاه اجرایی باید مورد توجه قرار گیرد و هر نهادی بخشی از كار را كه به خود مرتبط است را بر عهده بگیرد تا از فعالیت های بی هدف و موازی و كلیشه ای ممانعت شود.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان با تاكیدبر تخصصی بودجه فرهنگی بر مبنای عملكرد و تخصص هر دستگاه گفت: این اقدام باعث می شود تا از اختصاص بودجه های زیاد به دستگاهها و نهادهایی كه به وظایف خود عمل نمی كنند ، ممانعت شود.

**برنامه ریزی اوقات فراغت نباید مقطعی باشد
معاون فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان لرستان نیز در این میزگرد گفت: مخاطب اصلی موضوع اوقات فراغت ، دانش آموزان و دانشجویان در
ایام تابستان هستند كه این اداره فعالیت هایی در بخش های مختلف هنری، فرهنگی، عكاسی، طراحی، فیلم و گرافیك طراحی كرده تا این قشر بتواند از این امكانات بهره مند شود.
شیرزاد بسطامی افزود: انجمن های شعر با برگزاری كلاس های كارگاهی و جلسات كانون نویسندگی ، طراحی، و انجمن های آئین های سنتی مثل شاهنامه خوانی از جمله برنامه های فرهنگی متعددی هستند كه در مجموعه فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور جذب دانش آموزان و دانشجویان صورت می گیرد.
معاون فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان با تاكید بر ضرورت و اهمیت چنین فعالیت هایی گفت: گاه مسیر زندگی یك هنرجو با شركت در كلاس ها و در مسیر آموزش های رشته مورد علاقه خود در قالب كلاس های اوقات فراغت تعیین می شود و بر حسب علاقه، خلاقیت و استعدادی كه دارد می تواند سرنوشت و مسیر زندگی را تعیین كند.
به گفته وی فصل اوقات فراغت بسیار حائز اهمیت است اما باید برنامه ریزی های این ایام مقطعی نباشد و با خلاصه شدن در 2 ماه فصل تابستان نمی توان به اثربخشی مورد انتظار از این كلاس ها و برنامه های تدارك دیده شده در ایامی محدودی امیدوار بود.
بسطامی با تاكید بر لزوم برنامه ریزی و اطلاع رسانی و تبلیغات در زمینه اوقات فرغت گفت: خانواده متشكل از پدر، مادر و فرزند ، تاثیرگذار ترین نهاد است كه كودك از همان اوایل كودكی و شكل گیری شخصیت اولین الگوهای رفتاری خود را از خانواده برمی دارد.
وی گفت: در همین راستا خانواده در مشحص كردن مسیر اوقات فراغت ، مهمترین نقش مدیریتی را دارد كه با تصمیم گیری صحیح مشخص می كند كودك در محیطی فرهنگی ، هنری و ورزشی اوقاتش سپری شود و یا اینكه تبدیل به كودك كار شود و به دستفروشی در ایام فراغت روی آورد.
وی با تاكید بر اتاق فكرهای تخصصی به منظور جهش در حوزه های مختلف فرهنگی گفت: از اتاق های فكر ، زمینه الگوسازی متناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی برای كودكان و نوجوانان و جوانان فراهم می شود.
معاون فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان همچنین گفت: فعالیت های صورت گرفته در حوزه اوقات فراغت در سه بخش كانون های فرهنگی و هنری مساجد، حوزه دفاتر قرآن و عترت و مجتمع های فرهنگی و انجمن ها، تشكل ها و كانون های فرهنگی و هنری دنبال می شود.
وی گفت: هم اكنون 387 كانون فرهنگی و هنری مساجد در لرستان فعالیت دارد كه 60 درصد انها در روستاها و 40 درصد آنها هم مختص كانون های فرهنگی و هنری مساجد در شهرها است.
بسطامی گفت: در حوزه دفاتر قرآن و عترت نیز بیش از 48 موسسه قرآنی در استان فعال است كه در بخش های مختلف مرتبط با موضوعات قرآن اعم از قرائت و روخوانی و تجوید و حفظ قرآن و بخش های مناسبی و محافل انس با قرآن فعالیت می كنند.

** غنی سازی اوقات فراغت اولویت نخست برنامه های كانون است
مدیر روابط عمومی كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان لرستان نیز گفت: در حال حاضر با توجه به اینكه نهادهای غیر مرتبط اقدام به برگزاری كلاس ها و كارگاه های غیر تخصصی می كنند ، پركردن اوقات فراغت كودكان و نوجوانان به معضلی تبدیل شده است.
كمال گل مرادی اظهار كرد: یكی از آسیب های مهم پركردن اوقات فراغت موازی كاری برخی دستگاه ها در سطح استان است كه منجر به كلاس های غیر تخصصی می شود در حالیكه كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان اقدام به برگزاری كارگاه های آموزشی و تربیت غیرمستقیم خلاقیت و اندیشه می كند.
وی با تاكید بر اینكه موازی كاری یكی از آسیب های اوقات فراغت است، بیان كرد: كارگاه های و كلاس های برگزار شده در راستای غنی سازی اوقات فراغت نوجوانان و جوانان باید بر اساس برنامه ریزی و هدفمند باشدو از ارائه موارد تكراری و برنامه های كلیشه خودداری شود.
وی با اشاره به برگزاری كارگاه های عادت به مطالعه و ارائه روش های نوین كتابخوانی در كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان استان افزود: در اینگونه كارگاهها در راستای فرهنگ سازی و نهادینه شدن عادت های صحیح و مهارت آموزی به اعضای كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان استان تلاش می شود.

** نقش خانواده ها در مدیریت غنی سازی سازی اوقات فراغت تاثیر گذار است
مدیر روابط عمومی كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان لرستان همچنین گفت: نقش خانواده ها در غنی سازی اوقات فراغت غیرقابل انكار است و مدیریت این اوقات توسط خانواده امری ضروری است چرا كه فرزندان به تنهایی قادر به مدیریت و غنی سازی اوقات فراغت نیستند.
گل مرادی بیان كرد: در این راستا مربیان كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان استان با حضور در مدارس و هم اندیشی با اولیای اعضای كانون و دانش آموزان كارگاه های اوقات فراغت را معرفی می كنند.
وی به تاثیرگذاری فضای مجازی در اوقات فراغت كودكان و نوجوانان و نحوه مدیریت خانواده ها در این راستا اشاره كرد و گفت: راه اندازی كانال ها و گروه های فضای مجازی تخصصی و رسمی در اطلاع رسانی و مباحث غنی سازی اوقات فراغت لازم است.
گل مرادی راه اندازی پورتال كودك و برگزاری كارگاه های عادت به مطالعه را از اقدامات مهم كانون پرورش فكری كودكان ونوجوان در جهت غنی سازی اوقات فراغت برشمرد.

**بیش از 80 كارگاه تخصصی جهت غنی سازی اوقات فراغت در كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان لرستان فعال است
مدیر روابط عمومی كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان لرستان همچنین گفت: درسال جاری كارگاه های تابستانی با شعار تابستان به یاد ماندنی برای كودكان ونوجوانان برگزار شده است.
گل مرادی ادامه داد: در این كارگاه ها رشته های قرآن، نقاشی، طراحی، سفالگری با دست و چرخ،خوشنویسی، عكاسی، كارگاه های نجوم، انیمیشن سازی، كارگاه دعوت به مطالعه، رباتیك، داستان نویسی، موسقی كودك و نوجوانان ارائه می شود.
گل مرادی همچنین گفت: در ایام تابستان فیلم های تخصصی و تولید كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان در هشت سالن در سطح استان برای مخاطبان پخش می شود.
به گفته وی یك هزار و 700 كودك ونوجوان عضو ثابت كانون پرورش فكری كودكان ونوجوانان استان هستند.

**پربار شدن اوقات فراغت مدنظر مجریان باشد
كارشناس اداره كل ورزش و جوانان لرستان نیز در این میزگرد گفت: اوقات فراغت زمانی فارغ از سایر امور روزمره و شخصی است كه غنی كردن اوقات فراغت بیش از پركردن این زمان مدنظر است و نباید برنامه ای كلیشه ای ، تكراری بی ثمر ، تزریقی و از پیش تعیین شده را به فرزندان تحمیل نمود.
همایون مرآت اظهار كرد: اردوها و برنامه های اوقات فراغت نباید از قالب تخصصی و كارشناسی به نشست های خانوادگی و دوستانه تبدیل شود.
كارشناس اداره كل ورزش و جوانان لرستان با بیان اینكه اجرای برنامه های تكراری و روزمره نباید در زمره برنامه ریزی های غنی سازی اوقات فراغت دستگاه های اجرایی مربوطه قرار گیرد ، افزود: هر حوزه ای باید متناسب با سن مخاطب و هدف دستگاه اجرایی در این راستا برنامه ریزی كند چراكه تداخل سنین مختلف به دلیل كمبود اعتبار آسیب های جدی به مخاطبان وارد می كند.
مرآت تاكید كرد: دایره پركردن اوقات فراغت باید تخصصی باشد و مسئولان مربوطه از تجریبات تخصصی دستگاه های مربوطه با غنی سازی اوقات فراغت استفاده كنند.
وی ادامه داد:یكی از آسیب های بزرگ به غنی سازی اوقات فراغت نگرش به این امر در برهه ای از زمان است و نباید اوقات فراغت به عنوان كارتابلی در نظر گرفته شود كه در برهه ای از زمان باز و پس از مدتی به صورت كلیشه ای بسته شود.
به گفته مرآت در قالب این برنامه ها می توان استعداد های مختلفی را كشف و پرورش و به مراتب بالاتر ارتقا داد.
كارشناس اداره كل ورزش و جوانان لرستان اظهار كرد: در این راستا راه اندازی اتاق های فكر جهت ایجاد برنامه ها و ساز و كارهای بهینه غنی سازی اوقات فراغت لازم است.
مرآت ادامه داد: 65 هزار و 109 نفر سهم اداره كل ورزشو جوانان لرستان از برنامه های غنی سازی اوقات فراغت در استان است.
وی اظهار كرد: از این مجموع سهم 38 هیات ورزشی استان 24 هزار و 877 نفر و سهم شهرستان های تابع 40 هزار و 232 نفر می باشد.
به گفته وی فعالیت های مرتبط با اوقات فراغت این اداره از اوایل تیرماه آغاز و تا 23 شهریور ماه ادامه دارد.

**كوتاه مدت بودن برنامه های غنی سازی اوقات فراغت كودكان ونوجوانان را دچار سردرگمی می كند
مدیركل آموزش و پرورش لرستان نیز در این میزگرد گفت: مهمترین آسیب غنی سازی اوقات فراغت كوتاه مدت بودن برنامه ها در این ایام می باشد.
خدانظر دریكوند با بیان اینكه با شروع تعطیلات تابستانی هر كدام از دستگاه های اجرایی مربوطه خود را موظف به ارائه برنامه های اوقات فراغت می دانند، ادامه داد: این در حالی است كه اول مهر همه پایگاه های اوقات فراغت برچیده می شوند و برنامه ای برای تداوم و شناسایی استعدادها وجود ندارد و كودكان ونوجوانان دچار سردرگمی می شوند.
دریكوند اظهار كرد: پس از تعطیلات تابستانی مراكز فعال در حوزه غنی سازی اوقات فراغت بسیار اندك هستند در حالیكه در طول تابستان باید استعدادها شناسایی و به مراكز فعال در طول سال معرفی شوند.
وی ادامه داد: یكی دیگر از آسیب های جدی غنی سازی اوقات فراغت موازی كاری دستگاه های مربوطه می باشد كه در صورت هماهنگی و تعامل دستگاه ها خدمات رسانی بهتری ارائه خواهد شد.
دریكوند برگزاری جشنواره های اختتامیه كارگاه ها و كلاس های اوقات فراغت در سطح استان را توصیه كرد و گفت: با این اقدام خانواده ها در جریان كیفیت و تاثیرگذاری و شناسایی استعدادهای كودكان و نوجوانان قرار خواهند گرفت.
وی بیان كرد: در برخی موارد نیز خانواده ها با كلاس های اوقات فراغت دانش آموزان را سرگرم می كنند و از طرفی خیلی آگاهی از نوع مطالبه خانواده ها در خصوص اوقات فراغت وجود ندارد.
مدیركل آموزش و پرورش لرستان گفت: خانواده ها بیشتر تحت تاثیر فضاهای ایجاد شده توسط دستگاه های مربوطه اوقات فراغت قرار دارند و دارای برنامه ای در این زمینه نیستند.

**خانواده ها ركن اصلی در غنی سازی اوقات فراغت هستند
مدیركل آموزش و پرورش لرستان همچنین گفت: نگاه هدفمند خانواده ها به غنی سازی اوقات فراغت دستگاه های متولی را بسیار كمك خواهد كرد.
وی برگزاری كارگاه های آموزشی مهارتی زندگی را برای خانواده ها و فرزندان بسیار موثر برشمرد و بیان كرد: متاسفانه در این حوزه ها رغبتی وجود ندارد و شاید هم دستگاه ها در این زمینه ها موفق نبوده اند.
دریكوند ادامه داد: یكی از آسیب های غنی سازی اوقات فراغت در نوع ارتباط والدین و فرزندان و عدم آگاهی از نوع علاقمندی فرزندان است.
وی برگزاری مراكز استعداد یابی برای هدایت موفق تر كودكان ونوجوانان به كلاس ها و كارگاه های استعدادیابی راجهت غنی سازی اوقات فراغت در سطح استان ضروری برشمرد.

**خانوادها نباید برای اوقات فراغت فرزندان تصمیم بگیرند
مدیركل آموزش و پرورش لرستان بر لزوم غنی سازی اوقات فراغت تاكید كرد و گفت: پركردن اوقات فراغت در حقیقت بی برنامه و نشان از بی توجهی است در حالیكه غنی سازی دارای بار معنایی مثبت، هدفمند و برنامه ریزی شده می باشد.
دریكوند بیان كرد: در آموزش و پرورش برنامه هایی جهت لذت بردن دانش آموزان از فضای مدرسه و دانایی اجرا می شود كه در این ارتباط خانواده نیز باید از مهارت ها و ضعف ها و قوت های خود و فرزندان آگاهی داشته باشد.
دریكوند گفت: در برنامه های آموزش و پرورش تلاش می شود دانش آموزان از ضعف ها و قوت های خود آگاه شوند و آنها راشناسایی كنند.

**راه اندازی 576 پایگاه اوقات فراغت در آموزش و پرورش لرستان
مدیركل آموزش و پرورش لرستان گفت: در راستای غنی سازی اوقات فراغت 156 پایگاه اصلی و 420 پایگاه اقماری در سطح استان راه اندازی شده است. وی ادامه داد: تابستان سال گذشته 27 هزار دانش آموز از امكانات ورزشی مدارس استفاده كردند و پیش بینی می شود در سال جاری 40 هزار دانش آموز از این امكانات بهره مند شوند.
دریكوند فعالیت 97 سالن ورزشی، خانه تخصصی ژیمناستیك، خانه پینگ پنگ، چهار زمین چمن مصنوعی و هشت زمین چمن طبیعی و چهار استخر را از دیگر اقدامات آموزش و پرورش در راستای غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان برشمرد.
6060/7274/1920
خبرنگاران:مریم نریمانی و مهری دریكوند**انتشاردهنده:محمد علیدوستی