سرويس جهان مشرق - بسياري از اطلاعات و تحليل‌هاي منتشر شده در رابطه با عربستان از انتقال قريب‌الوقوع قدرت از سلمان بن عبدالعزيز به محمد بن سلمان حكايت دارد. برخي از گزارش‌ها از وقوع اين اتفاق تا پيش از پايان سال جاري ميلادي و برخي از گزارش ها از انتقال قدرت در عربستان در سپتامبر (شهريور ماه )آينده و برخي اخبار نيز از انجام اين اتفاق گريزناپذير طي روزهاي آينده خبر مي دهند. درباره صحت و سقم ادعاهاي مطرح شده در اين رابطه و ميزان اعتبار سنجي صاحبان اين نظريه ها و پيش بيني هاي درست گذشته آنها بويژه در مورد شخصيت ناشناس 'مجتهد' فعال فضاي مجازي در عربستان صحبت هاي زيادي مطرح است، اما آنچه در اين مقاله به بررسي گذاشته مي‌شود سازوكار و راهكارهاي اجرايي اين اقدام است كه بسياري از آنها طي روزها و ماه‌هاي گذشته محقق شده است.
گرچه همزمان با روي كار آمدن سلمان بن عبدالعزيز از بلندپروازي‌هاي پسرش براي رسيدن به تاج‌وتخت پادشاهي مطالب زيادي مطرح شده بود ، اما ورود رسمي محمد بن سلمان به پلكان قدرت با تعيين وي به عنوان جانشين وليعهد آغاز شد. ماه گذشته بود كه سلمان بن عبدالعزيز با اتخاذ مجموعه اي از تدابير كه در زمان خود تشريح شد، ( ولايتعهدي محمد بن سلمان نتيجه پروژه‌اي دو ساله بود) محمد بن نايف را ازولايت عهدي خلع و محمد بن سلمان را جانشين وي كرد. بلافاصله بعد از اين اقدام بود كه تلاش هاي مبهمي در راستاي بيان برخي جزئيات از اوضاع جسماني سلمان بن عبدالعزيز آغاز شد تا برنامه از پيش تعيين شده براي پادشاهي محمد بن سلمان گام به گام به سمت جلو حركت كند.
تغييرات ساختاري اعمال شده در سيستم هاي امنيتي و اطلاعاتي عربستان و تشكيل سازمان امنيت كشور و ادغام ساير موسسات امنيتي در آن (اداره كل آگاهي گرفته تا نيروهاي امنيتي ويژه، نيروهاي واكنش سريع و امنيت پرواز، اداره كل امور فني و مركز اطلاعات ملي و مبارزه با تروريسم ) ، درواقع بخشي از اين سناريو و تلاشي از سوي محمد بن سلمان براي كنار زدن بقاياي حاميان محمد بن نايف در موسسات امنيتي بود.
بر اساس اين اصلاحات رهبري و نظارت بر سازمان جديد التاسيس مستقيماً بر عهده پادشاه خواهد بود. انتخاب عبدالعزيز بن محمد الهويرني در رياست اين سازمان نيز در همين راستا تعريف مي‌شود. الهويرني مشاور محمد بن سلمان در امور كودتاها و مهندس سرنگوني محمد بن نايف در كاخ مكه بود. او پيش از اين از نزديكان محمد بن نايف بود كه با خيانت به وي زمينه هاي اقدامات شب اسرار آميز مكه در بركناري محمد بن نايف را مهيا كرد.
طبعا تعيين وي در اين جايگاه در رتبه وزير، همزمان با حفظ سمت قبلي به عنوان مديركل اداره آگاهي و نيز عضويت در شوراي امور سياسي و امنيتي پاداشي در خور توجه به خوش خدمتي الهويرني براي محمد بن سلمان است، علاوه بر اينكه گرايش هاي آمريكايي الهويرني مي تواند سوپاپ اطميناني براي واشنگتن در جلوگيري از تمرد شاه آينده سعودي هاست.
حضور فردي خارج از خاندان حاكم سعودي در اين سمت براي محمد بن سلمان حائز اهميت است، چرا كه وي در حال حاضر تمامي شاهزاده هاي سعودي را رقيب و دشمن خود مي داند و به آنها اعتماد ندارد. نگاهي به تغييرات صورت گرفته در يك ماه اخير بويژه در روزهاي 17 ژوئن و 21 جولاي نشان مي دهد كه در اين دستورات به روشني همه شاهزاده‌هاي نسل دوم (نوه‌هاي ملك عبدالعزيز) كه رقباي محمد بن سلمان براي پادشاهي محسوب مي‌شوند، از همه لايه‌هاي قدرت كنار گذاشته شده‌اند تا پادشاهي بن سلمان و امنيت و ثبات عربستان در دوران او تضمين شود.
موانع قدرت گرفتن محمد بن سلمان
تشكيل اين ساختارها نشان دهنده نگراني‌هاي گسترده محمد بن سلمان از دشمني شخصيت‌هاي متنفذ خاندان حاكم با خود است، عبور از شبكه پيچيده محمد بن نايف با وجود كنار زدن وي از ولايت عهدي مشكل است. علاوه بر اينكه شخصيت هاي متنفذ ديگري از جمله متعب بن عبدالله همچنان بخشي از اختيارات را در دست دارند و تجميع معارضان مي تواند براي محمد بن سلمان خطرناك باشد.
سايمون هندرسون كارشناس امور خليج فارس و انرژي آكادمي واشنگتن و تحليلگر آمريكايي اصطلاح مخالفان پنهان را در مورد اين افراد مي آورد و مي نويسد كه احتمالاً با وجود اين مخالفان مسير بن سلمان براي رسيدن به تخت پادشاهي به اندازه اي كه تصور مي‌شود، آسان نخواهد بود. وي به نوار ويدئويي منتشر شده جديد از سوي احمد برادر تني و كوچك‌تر سلمان بن عبدالعزيز اشاره كرد كه در اتاق استقبال قرار دارد و تنها تصاوير مربوط به عبدالعزيز آل سعود و ملك سلمان در آن ديده مي شود. اين موضوع برخلاف عرف رايج در عربستان است كه همواره تأثير وضعيت در كنار پادشاه قرار دارد. انتشار اين فيلم مخالفت پنهان احمد بن عبدالعزيز با ولايت عهدي محمد تلقي مي شود.
هندرسون مي افزايد كه در اين ويدئو همچنين متعب بن عبد العزيز فرمانده گارد ملي عربستان و تعداد ديگري از شاهزادگان سعودي ديده مي شوند كه در يك اتاق جمع شده اند، اما دليلي براي نشست آنها بيان نشده است. همچنين اخيرا اسامي سه نفر از افراد هيئت بيعت كه ولايت عهدي محمد بن سلمان را نپذيرفته و با وي بيعت نكرده اند، منتشر شده است. اين افراد احمد بن عبدالعزيز وزير كشور اسبق و شاهزاده عبدالعزيز بن عبدالله نماينده خانواده پادشاه سابق و محمد بن سعد معاون امير رياض است. اين افراد نماينده جريان‌هاي مهم در خاندان پادشاهي عربستان هستند كه مي‌توانند چالش ها و موانع زيادي را در مسير بن سلمان براي رسيدن به تخت پادشاهي ايجاد كنند.
مراحل احتمالي سناريوي بن سلمان براي پادشاعي عربستان
هندرسون در مقاله خود به اطلاعات درز پيدا كرده از برخي روزنامه‌هاي معتبر آمريكايي از جمله وال‌استريت ژورنال اشاره كرد كه حكايت از آن دارد كه ملك سلمان نوار ويديوئي كناره‌گيري از حاكميت به نفع پسرش را نيز ضبط كرده است. وي افزود كه محمد بن سلمان براي رسيدن به پادشاهي سه اقدام در پيش رو دارد كه بايد آنها را دنبال كند:
اول: صدور دستور پادشاه مبني بر انتقال اختيارات خود در نخست وزيري كشور. محمد بن سلمان در حال حاضر معاون نخست وزير است و با چنين دستوري مسئوليت سازمان امنيت كشور بر عهده وي خواهد بود و او تمامي پرونده هاي امنيتي را بعد از خارج كردن آن از ورات كشور در اختيار خواهد داشت.
دوم: بركناري متعب بن عبدالله فرمانده گارد ملي و ادغام گارد ملي در ارتش عربستان. اين اتفاق باعث مي‌شود گارد ملي نيز زير نظر محمد بن سلمان به عنوان وزير دفاع قرار گيرد.
سوم: كنار رفتن ملك سلمان به نفع پسرش از قدرت به دلايل اوضاع جسماني وي. اين بهانه كار را براي بن سلمان آسان مي كند، چرا كه در قانون هيئت بيعت عربستان اين موضوع مورد اشاره قرار گرفته است.
محمد بن سلمان تلاش دارد در آستانه رسيدن به پادشاهي ، قدرتي مطلق و بي‌رقيب براي خود بتراشد، قدرتي كه بر اساس آن همه اركان امنيتي، نظامي، قضايي، اقتصادي و سياسي كشور را در اختيار داشته باشد. رژيم سعودي در حالي دم از ايجاد يك دولت متمدن مي زند كه به دنبال ايجاد يك پادشاهي مطلقه براي محمد بن سلمان است كه همه عرصه هاي حياتي شهروندان از اقتصاد گرفته تا سياست داخلي و خارجي و امنيت و فرهنگ در اختيار پادشاه باشد.
مشرق/3مرداد 96
اول*انتشاردهنده:عليرضافرجي
تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۳۹۶ - ۱۳:۳۱
تهران-ايرنا- مشرق در گزارشي آورده است:تغييرات ساختاري در سيستم هاي امنيتي و اطلاعاتي عربستان و تشكيل سازمان امنيت كشور و ادغام ساير موسسات امنيتي درواقع سناريو سوي بن سلمان براي كنار زدن بقاياي حاميان محمد ببن نايف در موسسات امنيتي بود.