كوانتوم دات یا نقاط كوانتومی نیمه‌رساناهایی هستند كه امروزه استفاده‌های گوناگونی در صنعت و پزشكی دارند. در صنعت از كوانتوم دات ها برای ساخت لامپ های ال‌ای‌دی، باتری‌های خورشیدی و... استفاده می‌شود؛ در پزشكی نیز برای طراحی و ساخت نانوبیوسنسورهای بسیار حساس و با پایداری نوری بالاتر نسبت به رنگریزه‌های مرسوم كاربرد دارند.
كوانتوم دات‌ها دارای خواص منحصر به فردی هستند مانند: پایداری نوری بالاتر نسبت به فلورفورهای مرسوم، طول موج طیف تحریكی و نشری باریك و مجزا از هم، كوچك بودن (۲ تا ۸ نانومتر) و درخشانتر بودن.
اما كوانتوم دات پایه كربنی علاوه‌بر ویژگی فلورسانسی و نوری كه در نسل قبل‌تر نیز وجود داشت، دارای ویژگی‌هایی نیز مانند هدایت حرارتی و الكتریكی بالا و خواص نوری شدید‌تر و قوی‌تر هستند.
ویژگی‌های جدید‌تر كوانتوم دات های پایه كربن باعث كاربرد گسترده این محصول در علوم بین رشته‌ای مانند پزشكی و تصویربرداری، فیزیك، شیمی، الكترونیك، برق و بوردهای الكترونیكی شده است. به‌عنوان نمونه به‌جای استفاده از رادیودارو‌ها می‌توان از این ساختار در تصویربرداری‌های زیستی استفاده كرد و یا امروزه شركت‌های بزرگ تولید‌كننده لوازم صوتی و تصویری از كوانتوم دات‌ها به منظور تولید نسل جدید ال‌ای‌دی‌ها استفاده می‌كنند.
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری،شركت دانش‌بنیان ایرانی «شیمی صنعت رشد سهند» موفق به تولید این كوانتوم‌های كربنی با قیمتی بسیار پایین‌تر در مقایسه با مشابه خارجی آن شده است. از ویژگی‌های متمایز این كوانتوم دات‌های پایه كربنی می‌توان به سمیت پایین، صرفه اقتصادی و هدایت حرارتی بالا اشاره كرد.
كوانتوم دات‌هایی كه پایه اولیه آن‌ها كربن بودند، نخستین بار حدود سال 2000 میلادی تهیه شدند و ویژگی‌های جدید و متفاوتی نسبت به كوانتوم دات‌هایی كه قبلا مورد استفاده بودند و اساس آن‌ها برپایه فلزات بودند، داشتند.
روشی كه برای تولید این كوانتوم دات‌های پایه كربنی مورد استفاده قرار گرفته، روش پایین به بالا است. مكانیزم این روش نیز به این صورت است كه تركیبات كربنی در شرایطی قرار می‌گیرند كه اكسید شده و پیوندهای كربنی آن‌ها شكسته می‌شود و این تركیبات به‌گونه جدیدی آرایش پیدا می‌كنند كه كوانتوم دات‌های كربنی به‌دست می‌آیند. ویژگی این تركیبات عامل‌دار بودن آنهاست و براساس گروه‌های عاملی مورد نیاز می‌توان ساختار مورد نظر را مهندسی كرد.
این محصول در دنیا توسط چند كشور تولید می‌شود و در ایران برای بار با میزان تولید روزانه 40 الی 50 كیلوگرم به صورت پایلوت صنعتی تولید می‌شود كه با توجه به ارزش افزوده بالای این محصول، این مقدار تولید به منزله تولید صنعتی است كه البته بسته به تقاضا و نیاز شركت‌های صنعتی قابلیت افزایش این میزان تولید وجود دارد.
شركت ایرانی تولید كننده این محصول پیش از این، از كوانتوم‌های كربنی به جهت ویژگی انتقال حرارتی در روانكارهای صنعتی تولیدی شركت استفاده كرده است كه استفاده از آن موجب كاهش اصطكاك قطعات ماشین‌های صنعتی می‌شود. همچنین از این محصول در رنگ‌های فلورسانسی، براق‌كننده‌ها و پاك كننده‌های صنعتی نیز می‌توان بهره برد.
این محصول در تاریخ 27 اردیبهشت‌ماه 1396 موفق به دریافت گواهینامه نانومقیاس از واحد ارزیابی محصول ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شد.
علمی9034
دریافت: منیر ابراهیمی زاده* انتشار: زهره محتشمی پور
تاریخ انتشار: ۴ مرداد ۱۳۹۶ - ۰۸:۴۱
تهران- ایرنا- یك شركت دانش بنیان تحت حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با محصولی كه اردیبهشت ماه امسال موفق به دریافت گواهینامه نانومقیاس از سوی ستاد توسعه فناوری نانو این معاونت شد، ایران را به جمع معدود كشور‌های تولید‌كننده كوانتوم دات‌های پایه كربنی وارد كرد. .