«هلی ترشی» مازندران به ایستگاه دوم جشنواره رسید

به گزارش ایرنا انواع محصولات باغی و جنگلی از گیاهان دارویی و میوه های خودرو گرفته تا محصولات زراعی حاصل دسترنج دستان به گل نشسته در سرما و گرمای شمالی ها در استان مازندران نگاه ها را خیره می كند، آنچه موهبت های بی نهایت خدادادی را دلنشین تر می كند ذوق بسیاری از مردمان و بویژه زنان بلند همت روستاهای این خطه است كه بسیاری از این محصولات را به قالب های بدیع خوراكی كشانده تا حیطه وسیع تری از ذائقه های مصرف كننده را دربرگیرد.
خلق بیش از دهها نوع ترشی و رب و مربا از بركات این همت ، بدعت و ذوق است كه در رنگ و لعاب های مختلف عرضه شده و به مذاق هر مسافری خوش می آید و آنچه در سالهای اخیر بر این نوآوری افزوده است نمایش و معرفی بسیاری از این محصولات دست ساز در قالب انواع جشنواره است كه با چاشنی پیوست های فرهنگی، شناسنامه معرفی ابعاد رنگارنگ منطقه شمال شده است.
آلوچه جنگلی از جمله میوه های جنگل های پربركت مازندران و یكی ازدهها نوع محصولی است كه با اراده زنان پرتلاش روستای 'بالاده' بخش چهاردانگه ساری از جنگل جمع آوری و به رب تبدیل و مورد استفاده همگان قرار می گیرد.
این میوه در زبان فارسی و گویشهای آن به نامهای گوناگونی معروف است، در گویش مازندرانی 'هلی' Hali و در زبان فارسی به نامهایی همچون آلوچه، آلوچه جنگلی، آلوچه سگك، گوجه سبز، گوجه ترش، گوجه جنگلی، گوجه وحشی و … شناخته می شود.
آلوچه غنی از ویتامین C، اسید‌ مالیك و اسید سیتریك است و مصرف زیاد آن باعث نفخ معده می‌شود، برخی گیاه شناسان معتقدند مصرف آلوچه برای بهبود طعم دهان مفید است. از خواص دیگر این میوه، خاصیت مسهل بودن آن است، همچنین اثرات منحصر به فرد آن شامل كاهش فشار ‌و چربی خون، حذف رسوبات از خون و تنظیم عملكرد معده‌ای روده‌ای است. آلوچه باعث تعادل باز و اسید در جریان خون می‌شود و از این رو می‌تواند در درمان حالت اسیدی خون مفید باشد.
این میوه اثرات قابل‌ توجهی در جلوگیری از بیماری‌هایی مانند چربی خون بالا، پیری سلول و سرطان دارد، اسید بنزوئیك تركیبی است كه خاصیت ضد میكروبی دارد و این ماده به طور طبیعی در آلوچه وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد كه این میوه می‌تواند در درمان تومورها موثر باشد و به‌ دلیل داشتن اسید اسكوربیك (ویتامین C)، برای افراد مبتلا به نقرس توصیه می‌شود.
آلوچه وحشی خارش بدن را برطرف می كند، سر درد را رفع می كند، در معالجه كم خونی، ضعف و ناتوانی و خستگی جسمی مفید است. این میوه سرشار از ویتامین C،B،A قند و هیدرات كربن، آهن، كلسیم، فسفر، منیزیوم، پتاسیم، سدیم و منگنز می باشد، برگهای خشك درخت آلوچه وحشی ادرارآور و ملین و تب بر است.
***تبدیل هلی ترشی به رب
هلی ترشی (رب آلوچه) نوعی ترشی محلی است كه در مازندران طرفداران زیادی دارد كه برای تهیه آن از آلوچه های ترش جنگلی استفاده می شود، چیدن و جمع آوری این نوع آلوچه جنگلی بسیار پرزحمت است، معمولا برای جمع آوری آن باید به مناطق جنگلی رفت و از شاخه های درختان نسبتا بلند بالا رفته و اقدام به چیدن و جمع آوری آلوچه نمود اما به دلیل كاربردهای گوناگون و متنوع این میوه و رب آن به عنوان چاشنی غذا، زنان روستا این زحمات را متحمل می شوند.
بعد از جمع آوری آلوچه ها، آن ها را شسته و در قابلمه مناسبی ریخته و در آن مقدار بسیار كمی آب می ریزند، سپس قابلمه را بر روی شعله مستقیم قرار می دهند و اجازه می دهند تا خوب بپزد و نرم شود، بعد از پخته شدن شعله آتش را خاموش می كنند و مدتی صبر می كنند تا مقداری خنك شود.
محتویات قابلمه باید صاف شود، به این منظور آلوچه های پخته شده را به آبكش و یا یك كیسه منتقل كرده و پس از آبگیری، آن را در دیگ ریخته و حرارت می دهند تا خوب بجوشد و به خوبی غلیظ شود، از این مرحله تا پایان پخت رب، مرتب رب را هم می زنند تا ته نگیرد و نسوزد.
هرچه در اواخر كار حرارت ملایمتر و بهم زدن و مراقبت بیشتر باشد ترشی (رب) بهتر و با كیفیت تری حاصل می شود هرچند نوع رقم آلوچه و میزان رسیدن میوه (كال نباشد) و سالم بودن و كرم خورده نباشد در تعیین كیفیت رب آلوچه تاثیر به سزایی دارند.
محصول، رب خوش رنگ و بسیار ترشی است كه كاربردهای بسیاری دارد، از موارد كاربرد این رب در نوعی آش ترش و انواع مرغ و مرغابی است.
***دومین جشنواره هلی ترشی مازندران
آئین سنتی هلی ترش سال گذشته به همت انجمن فرهنگی سادوا روستای بالاده بخش چهاردانگه ساری در قالب جشنواره به علاقه مندان معرفی شد و امسال نیز دومین برگ از این رویداد در روستای بالاده در روز جمعه 20 مردادماه رقم می خورد.
دبیر این جشنواره روز یكشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: سنگ بنای جشنواره هلی ترشی از سال گذشته به منظور احیای آئین سنتی و تاریخی هلی ترشی، معرفی روستای تاریخی بالاده با بیش از 2 هزار سال قدمت به استناد قبرهای گبری موجود در منطقه و محصولات كشاورزی این روستا بنا نهاده شد.
عین الله آزموده افزود: ایجاد همگرایی در بین عموم مردم و نهادهای اجتماعی، بازگشت اسم و رسم قدیم روستا و جذب گردشگر و طبیعت گرد، آشنایی نسل جوان و نوجوان با فرهنگ گذشتگان و زنده كردن بخشی از میراث و سنت های پیشینیان از دیگر اهداف برگزاری این جشنواره است.
وی بیان ظرفیت های فرهنگی، شادكردن روحیه مردم حتی برای یك روز و بازگشت دوباره مهاجرین روستا به بالاده را از دیگر اهداف برگزاری جشنواره هلی ترشی عنوان كرد و افزود: از جمعیت 2 تا 3 هزار نفری روستا تنها 50 نفر ساكن دائمی در بالاده حضور دارند و بقیه برای سكونت به شهرهای اطراف مهاجرت كرده اند.
به گفته آزموده این جشنواره با برنامه ریزی و مدیریت انجمن فرهنگی سادوا و همكاری و مشاركت مردم، شورای اسلامی و پایگاه بسیج بالاده و همچنین با حمایت سازمان میراث فرهنگی و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران و دیگر نهادهای فرهنگی و اداری اجرا می شود.
مدیر انجمن فرهنگی سادوا به استقبال مردم و رسانه های بومی و غیربومی مازندران از اولین جشنواره اشاره كرد وگفت: جهت برگزاری جشنواره دوم در روز جمعه، برای چیدن و شستن و آماده سازی هلی ها 2 روز قبل از جشنواره با مردم علاقمند به جنگل های اطراف رفته و پس از جمع آوری آلوچه ها، شسته و آماده پخت می شوند.
آزموده این جشنواره را یك رویداد فرهنگی برای روستا برشمرد و خاطرنشان كرد: برگزاری مسابقه عكاسی، تجلیل از 10 قهرمان ورزشی مدال آور روستای بالاده در سطح ملی و جهانی در رشته های مختلف، اجرای تئاتر، شعرخوانی شاعران بومی و اجرای موسیقی محلی مازندران با ساز كمانچه از جمله برنامه های جانبی این جشنواره است.
وی افزود: تلم زنی (كره گرفتن با ظرف چوبی مخصوص) و چرخه سری (تراشیدن پشم گوسفندان با قیچی دو تكه بزرگ) به روش سنتی، برپایی غرفه های لبنیات، عسل، خوراكیهای محلی، سبزیجات كوهی، صنایع دستی و …مردم روستا جهت كمك به اقتصاد محلی و در پایان پذیرایی از مهمانان با آش محلی (دوپتی آش) از دیگر برنامه های پیش بینی شده دومین جشنواره هلی ترشی است.
دبیر دومین جشنواره هلی ترشی مازندران با اشاره به جاده نامناسب دسترسی به روستای بالاده، افزود: با افزایش امكانات می توانیم پذیرای تورهای گردشگری و مسافران بیشتری در روستا بویژه در روز جشنواره باشیم، بخش چهاردانگه ظرفیتهای فرهنگی و گردشگری بسیار خوبی دارد و نیازمند توجه و حمایت مسئولان هست.
روستای بالاده با 3هزار نفر جمعیت ثابت و موقت در حدود 130 كیلومتری ساری در مسیر كیاسر قرار گرفته است.
خبرنگار: فاطمه رحمتی**انتشاردهنده: محسن حسن نیا
3009/1899