انتخاب رشته تحصیلی؛ علاقه مندی یا نیاز جامعه

به گزارش خبرنگار ایرنا، آموزش وپرورش براساس سند تحول بنیادین با اجرای طرح هدایت تحصیلی سعی در راهنمایی دانش آموزان برای انتخاب رشته تحصیلی براساس توانایی و استعداد آنان دارد و هدایت تحصیلی با توجه به استقرار پایه دهم، برای دومین سال متوالی از 20 تیر آغاز و تا پایان مرداد ادامه دارد، این طرح برای برخی از دانش آموزان بازمانده از هدایت تحصیلی شهریورماه اجرا می شود.
در فرایند هدایت تحصیلی، دانش‌آموزان می‌توانند بر اساس قوانین تدوین شده و ابلاغی به مدارس و با درنظرگرفتن علایق، استعداد و مؤلفه توزیع متوازن رشته‌های تحصیلی براساس امكانات موجود، یكی از شاخه‌های تحصیلی علوم تجربی، ریاضی، علوم انسانی و معارف اسلامی، فنی و حرفه‌ای و كاردانش را به عنوان رشته تحصیلی خود انتخاب كرده و در آن ادامه تحصیل دهند.
سال گذشته كه هدایت تحصیلی با توجه به استقرار پایه دهم برای نخستین بار اجرا شد، مشكلات بسیاری را در پی داشت اما امسال هدایت تحصیلی بنا به گفته مسئولان آموزش و پرورش به صورت توصیه ای اجرا می شود.
سوابق و عملكرد تحصیلی دانش آموزان، بررسی های مشاوره ای؛ نظرسنجی از دانش آموزان برای توجه به اولویت های انتخاب آنان از بین شاخه ها و رشته های تحصیلی موجود در دوره دوم متوسطه(10 امتیاز)، نتایج آزمون های مشاوره ای شامل آزمون های توانایی و رغبت(30امتیاز)، نظرسنجی از والدین برای تعیین اولویت های انتخاب رشته فرزند خود(5امتیاز)، نظرسنجی از معلمان دروس مختلف دوره اول متوسطه برای اعمال نظر تخصصی آنان در تعیین اولویت های تعیین شاخه و رشته تحصیلی دانش آموزان(10 امتیاز)، نظر نهایی مشاور براساس جمع بندی امتیازهای معیارهای چهارگانه فوق الذكر(10امتیاز) از جمله ملاك های انتخاب رشته تحصیلی هستند.
همچنین برای انتخاب رشته تحصیلی عوامل مختلفی از جمله رغبت، استعداد، توانایی، شناخت نیازهای جامعه؛ شناخت مشاغل و حرف، آینده شغلی و حرفه ای كشور، شناخت محیط؛ هنرستان ها و دبیرستان های، رشته های تحصیلی-حرفه و محدودیت ها و امكانات رشته های تحصیلی-حرفه ای موجود باید مورد توجه قرار گیرد.
طی سال های اخیر اغلب دانش آموزان با توجه به شرایط حاكم در جامعه و قبولی در رشته‌های پزشكی، داروسازی و دندانپزشكی در دانشگاه، رشته علوم تجربی را در پایه نهم انتخاب می كنند، در صورتی كه در آزمون سراسری به نتایج دلخواه خود دست پیدا نكرده و شانس كمتری برای تحصیل در رشته مورد نظر دارند.
براساس آمار سازمان سنجش آموزش كشور، در كنكور امسال، 930 هزار و 208 نفر داوطلب ثبت نام كردند كه از این تعداد 148 هزار و 500 داوطلب در گروه علوم ریاضی و فنی، 580 هزار و 570 داوطلب در گروه آزمایشی علوم تجربی، 184هزار و 195 داوطلب در گروه آزمایشی علوم انسانی،10 هزار و 675 نفر در گروه آزمایشی هنر و 6 هزار و 268 نفر در گروه آزمایشی زبان‌های خارجی شركت كردند.
مهدی فیض معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش در یك برنامه تلویزیونی با اشاره به روند اجرای هدایت تحصیلی در سال جاری گفت كه 980 هزار نفر مخاطب انتخاب رشته در پایه نهم هستند و در چهار رشته نظری، 41 رشته فنی‌ و حرفه‌ای و 153 رشته كاردانش انتخاب رشته خواهند كرد.
فیض با بیان اینكه در الگوی توسعه متوازن باید 48 درصد دانش‌آموزان در شاخه فنی‌وحرفه‌ای و كاردانش تحصیل كنند، افزود: هم‌اكنون 37 درصد از دانش‌آموزان در این 2 شاخه تحصیل می‌كنند و بنا بر تكلیف برنامه ششم توسعه هر سال حدود سه درصد باید به این تعداد افزوده شود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش گفت: علاقه دانش‌آموزان برای انتخاب رشته‌ تحصیلی تحت تأثیر مسائل اجتماعی نوسان پیدا می‌كند كه در سال های اخیر با اجرای تمهیداتی در طرح تحول سلامت و افزایش حقوق پزشكان، در بعضی از استان های كشور به خصوص در مناطق محروم شاهد علاقه 70 درصدی دانش‌آموزان به رشته تجربی بودیم.
وی افزود: با توجه به فضای تبلیغاتی به نظر می‌رسد ورود به رشته علوم تجربی در نهایت باعث ورود به رشته پزشكی شده و آینده شغلی فرد تضمین است، در صورتی كه از یك كلاس 30نفره فقط یك دانش آموز امكان قبولی در رشته پزشكی دانشگاه های دولتی و آزاد را دارد.
گرایش بسیاری از دانش آموزان به رشته علوم تجربی، علاوه بر ایجاد محدودیت هایی در این رشته به دلیل افزایش تقاضا، توزیع دانش‌آموزان در رشته‌های مختلف را با توجه به امكانات آموزش ‌و پرورش و نیازهای كشور با مشكلاتی مواجه كرده اما با این وجود امسال، مسئولان آموزش و پرورش در روند هدایت تحصیلی حداكثر ظرفیت را در مدارس برای رشته تجربی در نظر گرفته اند.

*پذیرفته شدن سه درصد داوطلبان رشته علوم تجربی در كنكور سراسری
مدیركل آموزش و پرورش شهر تهران درباره تب انتخاب رشته علوم تجربی در بین دانش آموزان به خبرنگار ایرنا گفت: آمار و تعداد شركت كنندگان در كنكور سراسری و نتایج پذیرفته شدگان نشان دهنده نبود توسعه متوازن برای انتخاب رشته تحصیلی است و براساس آمار، امسال 60درصد داوطلبان كنكور سراسری معادل 580 هزار نفر از 930هزار داوطلب در رشته علوم تجربی ثبت نام كردند.
عباسعلی باقری گفت: این در حالی است كه برای رشته های پزشكی، داروسازی، دندانپزشكی، دامپزشكی و سایر رشته های زیرمجموعه علوم تجربی كه متقاضیان زیادی دارد، ظرفیت دانشگاه ها در سال فقط 20هزار نفر است، بنابراین 560هزار نفر به هدف خود نرسیده و دچار سرخوردگی می شوند.
وی با بیان اینكه بازار كار خصوصی رشته علوم تجربی چندان مناسب نیست، اظهار كرد: براین اساس باید در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان فرهنگسازی صورت گیرد تا دانش آموزان صرفا به دلیل جو و فضای موجود در جامعه، رشته علوم تجربی را انتخاب نكنند و انتخاب درستی داشته باشند.
باقری گفت: در شرایط حاضر، با توجه به نیاز و علاقه مندی دانش آموزان به رشته علوم تجربی، با وجود اینكه می دانیم این اقدام كارشناسی نیست، برای همه دانش آموزانی كه خواستار رشته علوم تجربی هستند، ظرفیت لازم را در شهر تهران ایجاد كرده ایم.
مدیركل آموزش و پرورش شهر تهران افزود: این در حالی است كه تنها 3 درصد از دانش آموزانی كه در رشته علوم تجربی تحصیل می كنند به خواسته و شغل مورد نظر خود دست پیدا می كنند در صورتی كه شرایط تحصیل در رشته های فنی و حرفه ای و ریاضی فیزیك متفاوت است و فرد ممكن است زودتر به شغل مورد نظر دست پیدا كند كه باید اطلاع رسانی صحیحی در این خصوص به دانش آموزان و اولیا صورت گیرد.
وی درباره این سخن كه مجهزنبودن هنرستان ها یكی از دلایل بی علاقگی برای تحصیل در هنرستان هاست، گفت: امسال بیشترین اعتبار در آموزش و پرورش به تجهیز هنرستان ها اختصاص پیدا خواهد كرد و این مراكز تجهیز می شود.

*تغییر رشته 15 تا 20 درصد دانش آموزان پایه دهم در سال گذشته
احسان الله جمالی رئیس اداره فنی و حرفه ای و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به گرایش و علاقه مندی دانش آموزان به انتخاب رشته علوم تجربی اظهار كرد: امسال بیش از 580 هزار نفر از داوطلبان كنكور سراسری 96 در رشته علوم تجربی ثبت نام كردند كه این انتخاب خوبی نیست و در این میان این سئوال مطرح می شود كه به صورت واقع گرایانه چند نفر از این داوطلبان در رشته مورد نظر خود پذیرفته شده و پزشك می شوند؟
وی با بیان اینكه ما امسال ضمن افزایش ظرفیت برای رشته های فنی و حرفه ای و كاردانش، تبلیغات لازم را هم برای این رشته ها انجام دادیم، گفت: با این وجود برخی از دانش آموزان پایه نهم انتخاب درستی انجام نداده و در پایه دهم متقاضی تغییر رشته خود هستند.
رئیس اداره فنی و حرفه ای و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران افزود: سالانه ما با موجی از دانش آموزانی مواجه هستیم كه در پایه دهم خواهان تغییر رشته به رشته های فنی و حرفه ای و كاردانش هستند كه سال گذشته از 85هزار دانش آموز پایه دهم حدود 15 تا 20 درصد متقاضی تغییر رشته به فنی و حرفه ای و كاردانش بودند كه این آمار در بعضی از مناطق شهر تهران نیز بیشتر بود.
جمالی با بیان اینكه محیط هنرستان های فنی و حرفه ای و كاردانش در مقایسه با دبیرستان امكان بیشتری برای یادگیری و تعامل میان دانش آموزان و معلمان فراهم می كند، اظهار كرد: دانش آموزانی كه بهره هوشی و قدرت درك و ریاضی آنان بالا است در رشته ریاضی فیزیك و علوم تجربی تحصیل می كنند و دانش آموزان كه خلاقیت و ایده پردازی داشته و به آموختن فن و مهارتی علاقه مند هستند در هنرستان های فنی و حرفه ای و كار دانش تحصیل می كنند.
وی گفت: هنرجویان هنرستان، آزادی عمل بیشتری نسبت به دانش آموزان دبیرستانی دارند،2 تا سه روز هفته را در كارگاه و در كنار سایر هنرجویان مهارت و فنی می آموزند اما در دبیرستان، معلم به صورت متكلم وحده مباحث درسی از جمله فیزیك و شیمی را تدریس می كند بدون اینكه تعامل قابل توجهی بین دانش آموزان و بین آنان و معلم وجود داشته باشد.
رئیس اداره فنی و حرفه ای و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران با بیان اینكه ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان برعهده آموزش و پرورش نیست، اظهار كرد: با این وجود آموزش و پرورش با بسیاری از نهادها از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان آموزش فنی و حرفه ای و وزارت كار، گروه صنعتی ایران خودرو، گروه خودروسازی سایپا برای بهره مندی و آموزش دانش آموزان و فارغ التحصیلان هنرستان، تفاهم نامه هایی را منعقد كرده و بسیاری از شركت های خودروسازی به دلیل بهره مندی از نیروی كار ماهر متقاضی استخدام و به كارگیری فارغ التحصیلان هنرستان در رشته مكانیك هستند.
جمالی درباره روند اجرای هدایت تحصیلی در سال جاری در حوزه رشته های فنی و حرفه ای و كاردانش نیز گفت: امسال كمیته ای در اداره كل آموزش و پرورش تهران برای اجرای بهتر طرح هدایت تحصیلی تشكیل و دفترچه هدایت تحصیلی حاوی اطلاعاتی در مورد معرفی رشته های علوم تجربی، علوم انسانی، ریاضی فیزیك، فنی و حرفه ای و كاردانش و ظرفیت این رشته ها نیز به همه مناطق و مدارس ارسال شده و تاكنون مشكلی در این حوزه وجود ندارد.
وی افزود: علاوه بر آن نشست هایی نیز برای اجرای هدایت تحصیلی با حضور اولیا و دانش آموزان در خصوص معرفی هنرستان های فنی و حرفه ای و كار دانش و بحث اشتغال برگزار شده است.
رئیس اداره فنی و حرفه ای و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به فعالیت 135 هنرستان كاردانش و 180 هنرستان فنی و حرفه ای در شهر تهران گفت: امسال 21هزار و 684 هنرجو در رشته كاردانش و 28هزار و 500 هنرجو در رشته فنی و حرفه ای تحصیل می كنند.
جمالی پیش بینی كرد: در سال جدید تحصیلی حدود 22 هزار نفر در پایه دهم در هنرستان های فنی و حرفه ای و كاردانش تحصیل كنند.

*تاكید بر انتخاب رشته تحصیلی براساس توانمندی ها و علایق
سلیمی هنرجوی 18ساله هنرستان سمائیان منطقه 18 تهران كه مقام اول پانزدهمین دوره مسابقات علمی كاربردی شاخه كاردانش كشوری را در رشته تصویربرداری از آن خود كرده، درباره انتخاب این رشته به خبرنگار ایرنا گفت: من به رشته های فنی و حرفه ای و كاردانش علاقه مند بودم و به عقیده من رشته های نظری صرف تئوری است اما رشته های فنی و حرفه ای و كاردانش، ضمن آموختن تجربه، انسان را بیشتر برای آینده آماده می كند.
سلیمی افزود: بسیاری از دوستان من از انتخاب رشته های علوم تجربی و ریاضی فیزیك پشیمان شده و پس از مدتی تغییر رشته داده و رشته تصویربرداری را انتخاب كردند.
وی با اشاره به علاقه مندی خود به كارهای عملی گفت: من از كلاس پنجم دبستان علاقه مند به رشته تصویربرداری بودم و تحقیقات لازم را در این حوزه انجام دادم و در نهایت در دوره دبیرستان این رشته را انتخاب كردم.
وی گفت: اجباری در انتخاب رشته از سوی خانوده ام نداشتم و والدینم پشتیبان من بودند.
این برگزیده پانزدهمین دوره مسابقات علمی كاربردی شاخه كاردانش كشوری با اشاره به زمینه اشتغال خود اظهار كرد: من در حال حاضر، به صورت قراردادی در یك دفتر سینمایی مشغول كار هستم و پروژه های مختلف را در این حوزه به عنوان تدوینگر و دستیار كارگردانی انجام می دهم و در كنار تحصیل، كار هم می كنم و درآمدی حدود 800 تا 900 هزار تومان دارم.
سلیمی به دانش آموزان پایه نهم توصیه كرد: رشته تحصیلی خود را براساس علاقه، شرایط جامعه و آینده شغلی انتخاب كنند و فقط صرف جذابیت رشته های مهندسی یا پزشكی، چنین رشته هایی را انتخاب نكنند كه انتخاب این رشته ها بدون علاقه مندی و بازگشت و تغییر رشته در سال های بالاتر تحصیلی دشوار است.
ملیكا جوكار متولد 78 و برگزیده پانزدهمین دوره مسابقات علمی كاربردی شاخه كاردانش كشوری در رشته طراحی فرش هنرجوی هنرستان امام صادق(ع) منطقه 14 نیز درباره نحوه انتخاب رشته خود در شاخه كار و دانش گفت: من به رشته هنر علاقه داشتم و به صورت اتفاقی وارد رشته طراحی فرش شدم و به دلیل علاقه مندی به رشته طراحی، در طول تحصیل با پشتیبانی خانواده، كمك مدرسه و استادان علاقه مند به این رشته شدم.
وی گفت: من ابتدا به رشته علوم انسانی علاقه مند بودم و علاقه ای به رشته ریاضی فیزیك نداشتم و با توجه به اینكه در سال های گذشته انتخاب رشته اختیاری نبود به اجبار به دلیل پایین بودن نمره های ریاضی فیزیك، راهی هنرستان شدم اما در طول سال تحصیلی با كمك مدرسه و استادان به تحصیل در هنرستان و رشته طراحی فرش علاقه مند شدم.
جوكار افزود: بسیاری از دانش آموزان و خانواده ها دید مثبتی نسبت به هنرستان ندارند كه باید رشته های فنی و حرفه ای و كاردانش و آینده شغلی آنها بیشتر معرفی شود.
برگزیده پانزدهمین دوره مسابقات علمی كاربردی شاخه كاردانش كشوری با اشاره به اشتغال خود اظهار كرد: علاوه بر تدریس در هنرستان، در طول تابستان برای دانش آموزان پایه دهم تدریس می كنم.
براساس نظر مسئولان آموزش و پرورش و نخبگان مهارتی، دانش آموزان پایه نهم باید متناسب با علاقه و نیازهای جامعه رشته های تحصیلی خود را انتخاب كنند و انتخابی واقع گرایانه داشته باشند تا در آینده دچار سرخوردگی و شكست نشده و بتوانند نقش مفیدی در جامعه داشته باشند.
*برای اطلاع از اخبار متنوع انتشار یافته در شبانه روز با كانال ایرنا استان تهران در تلگرام به نشانی IRNATEHRAN@ همراه شوید.
خبرنگار: معصومه جوان معبودی - انتشار دهنده: محسن فتاحی
تهرام/7245**1625