تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۶ - ۱۳:۴۴

بیرجند - ایرنا - خراسان جنوبی با تولید سالانه 60 تن آنغوزه یكی از مهدهای تولید این گیاه در كشور است، اما استفاده از پتانسیل این گیاه دارویی با چالش هایی همچون خام فروشی، بسته بندی و عرضه نامناسب، قاچاق و كاهش تولید بر اثر خشكسالی مواجه است.

به گزارش ایرنا، گیاه آنغوزه گیاهی علفی چند ساله است، ریشه آن كمی ضخیم و گوشتی، برگ های آن بسیار بریده و غباری، ساقه آن مجوف و گوشتی و بلندی آن تا 2متر است، گل های آن به رنگ زرد و به گروه چتر مانند در انتهای ساقه ظاهر می شود.
این گیاه در چند سال اولیه سن خود ساقه قابل روئیتی ندارد و برگ های آن گسترده روی زمین است كه در مراتع به نام «كماه و انگزاكماه» چوپانان می شناسند.
آنغوزه شیره گیاهی است كه از تیغ زدن ریشه یا پایین ساقه و یا قطع ساقه گیاهان مولد آنغوزه از ناحیه یقه گیاه خارج می شود و در طول تابستان برداشت می شود و به 2 صورت كشته ( خشك شده) و شیره در بازار عرضه می شود.
وجود بیش از یكهزار و 300 گونه گیاه خودرو در دل كویر و بیابان خراسان جنوبی سرمایه ای عظیم از نعمت های خدادادی است كه آنغوزه یكی از با ارزش ترین این گیاهان دارای اثر دارویی و درمانی است.
گیاه آنغوزه از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است و هر كیلوگرم از این گیاه در بازار كشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، هند، آفریقا جنوبی، آلمان و چین به قیمت بالایی به فروش می رسد.
در حال حاضر این گیاه دارویی در حلب های روغن و با بسته بندی نامناسب و با قیمت غیر واقعی صادر می شود در حالی كه برداشت این گیاه با تخریب محیط ‌زیست و انقراض گونه‌های بومی همراه است.
بر اساس نظر كارشناسان گیاهان دارویی با ایجاد صنایع تبدیلی، می توان ارزش اقتصادی چند برابری را از این محصول داشته باشیم اما تاكنون هیچ گونه طرحی برای فرآوری این محصول در استان ارائه نشده است.
خشكسالی چند ساله اخیر در كاهش برداشت آنغوزه تاثیرگذار بوده است به طوری كه در چند سال گذشته برداشت آنغوزه برای حفظ و احیای این گیاه در برخی از مراتع استان ممنوع اعلام شد.
قاچاق این محصول و كشف هر از چندگاه این محصول در كوله بار قاچاقچیان نیز از دیگر چالش های این گیاه با ارزش خراسان جنوبی است.

**برداشت 60 تن آنغوزه در خراسان جنوبی
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفت و گو با ایرنا، افزود: پیش بینی می شود امسال بیش از 60 تن محصول آنغوزه به ارزش 60 میلیارد ریال از مراتع استان جمع آوری شود.
علیرضا نصرآبادی بیان كرد: این محصولات بر اساس ضوابط قانونی از 100 هزار هكتار از عرصه های منابع طبیعی در شهرستان های طبس، بشرویه و نهبندان از اوایل تیرماه تا اواخر شهریور ماه برداشت می شود.
وی با بیان اینكه این محصول به علت نبود صنایع تبدیلی و فرآوری به صورت خام صادر می شود، گفت: فرآوری این محصول در افزایش چند برابری ارزش اقتصادی آن تاثیرگذار است.
وی برداشت هر نوع گیاه دارویی از سطح عرصه های طبیعی را مستلزم رعایت مقررات و دستورالعمل های قانونی دانست و اظهار كرد: آنغوزه جزو گیاهانی است كه برداشت آن با اجرای طرح مجاز است.
وی ادامه داد: در خراسان جنوبی 21 طرح برای برداشت آنغوزه وجود دارد.

**صادرات فله ای آنغوزه/ طرحی برای فرآوری ارائه نشد
كارشناس گیاهان دارویی اداره كل منابع طبیعی خراسان جنوبی هم گفت: فرآوری محصول آنغوزه باعث افزایش چند برابری ارزش اقتصادی محصول می شود، اما تاكنون طرحی برای سرمایه گذاری و فرآوری این محصول ارائه نشده است.
حسن پروانه اظهار كرد: برای ارزش افزوده محصول می توان آن را بصورت بسته های كوچك شبیه به قرص بسته بندی كرد تا باعث افزایش ارزآوری محصول شود.
وی با اشاره به اینكه هم اكنون این محصول به صورت فله ای با بسته بندی نامناسب در حلب های روغن پنج و 17كیلویی صادر می شود، بیان كرد: این محصول در داخل كشور مصرف بسیار كمی دارد و تقریبا كل محصول جمع آوری شده استان بصورت خام از كشور خارج می شود.
وی با بیان اینكه هر كیلو شیره آنغوزه یك میلیون و 500 هزار ریال و هر كیلو انغوزه خشك شده، 500 هزار ریال به فروش می رسد، گفت: از هر بوته آنغوزه 60درصد انغوزه خشك شده و 40 درصد شیره برداشت می شود.
وی اظهار كرد: در برخی از نقاط استان این محصول به صورت غیر قانونی و غیر اصولی برداشت و به سایر استانها قاچاق می شود.

**خشكسالی ها در كاهش برداشت آنغوزه تاثیر گذار است
این كارشناس گیاهان دارویی یكی از مشكلات آنغوزه استان را كاهش محصول بر اثر خشكسالی های 18 ساله اخیر ذكر كرد و افزود: در چند سال گذشته كاهش قابل توجهی در برداشت محصول نداشته ایم، اما خشكسالی ها در كاهش برداشت محصول تاثیر جدی داشته است.
وی اضافه كرد: خشكسالی ها اخیر در فقر مراتع و نابودی برخی از بوته های این گیاه تاثیرگذار بوده است.
پروانه گفت: مراتع استان همه ساله توسط بهره برداران بذرپاشی و احیا می شود.
وی یادآور شد: گیاهان دارویی علاوه بر خاصیت های دارویی به دلیل اینكه از مرحله كشت تا برداشت نیاز به تامین بودجه ندارند، بسیار به صرفه هستند.
وی با اشاره به اینكه محصول آنغوزه به دو شكل كشته( خشك شده) و شیره جمع آوری و به بازار عرضه می شود، گفت: شیره و كشته آنغوزه دارای بوی تند و طعم گس و تیزی است و بوی آن به سرعت در اطراف پراكنده می شود.
پروانه با بیان اینكه مصرف آنغوزه در میان مردم بومی بصورت خام از قدیم رایج بوده و از آن جهت دفع كرم معده و بهبود اسید معده استفاده می شود، اضافه كرد: كشاورزان از آنغوزه به خاطر داشتن بوی تند برای دور كردن حیوانات موذی از درختان میوه و از بین بردن بعضی از كرم ها و آفات سبزی استفاده می كنند.
وی یادآور شد: آنغوزه برای درمان اختلالات عصبی در كودكان، كاهش فشارخون، رفع دندان درد، درمان یبوست و درمان ناراحتی های تنفسی مانند آسم، سیاه سرفه و برونشیت كاربرد دارد.

**بهره‌برداران از برداشت آنغوزه از گیاه زیر سه سال خودداری كنند
مهدی علی آبادی یكی از بهره برداران آنغوزه هم گفت: برای برداشت این محصول در مرحله نخست گیاه را نشانه گذاری می كنیم و در مرحله بعدی كول كنی و تیغ زنی بوته را انجام می دهیم .
وی با بیان اینكه گیاه سه تا پنج ساله برای برداشت آنغوزه مناسب است، افزود: مرتع داران نباید نسبت به برداشت آنغوزه از گیاه كمتر از سه سال اقدام كنند چرا برداشت محصول از گیاه در سالهای آینده به شدت كاهش یافته و گاها باعث خشك شدن آن نیز می شود.
وی عنوان كرد: بوته گیاه آنغوزه باید در زمان برداشت خشك باشد و درصورت سبز بودن بوته آماده بهره‌برداری نیست.
وی گفت: خشكسالی ها در كاهش برداشت آنغوزه تاثیرگذار بوده است، اما به دلیل بذر پاشی این محصول در چند سال گذشته و بارندگی های مناسب، امسال برداشت خوبی از مراتع خواهیم داشت.
وی اظهار كرد: برداشت آنغوزه از مراتع، منوط به اخذ مجوز از منابع طبیعی است و برداشت بدون مجوز این محصول ممنوع است.
سایت ایرنا خراسان جنوبی: www.irna.ir/skhorasan
كانال اطلاع رسانی: http://telegram.me/irnabirjand
*7556* 6054* خبرنگار- حكیمه مصطفایی*انتشار- مریم پنجابی