عید قربانی از جمله عیدهای بزرگ مسلمانان محسوب می شود و یادآور فداكاری بزرگ حضرت ابراهیم(ع) است كه به فرمان پروردگار، تنها فرزند خویش را كه پس از سالیان دراز به او اعطا شده بود به صحرا می برد تا او را برای رضای خداوند قربانی كند اما بر پایه تقدیر الهی به ایشان وحی می شود كه تو از امتحان الهی سربلند بیرون آمدی و بدین شكل خداوند به وسیله حضرت جبرییل، گوسفندی را برای قربانی كردن به جای حضرت اسماعیل(ع) بر پیامبر خود می فرستد.
بدین گونه پروردگار به حضرت ابراهیم(ع) فرمود: «ای ابراهیم! آن رویا را تحقق بخشیدی و به ماموریت خود عمل كردی. ما این گونه، نیكوكاران را پاداش می دهیم، این مسلما همان امتحان آشكار است، ما ذبح عظیمی را فدای او كردیم.» این چنین 10 ذی الحجه، عید قربان یا عید الاضحی نامیده شد. هنگامه ای كه انسان ها به دور از وابستگی های مادی برای نزدیك شدن به رضای خداوند تلاش می كنند و در برابر یكتای بی همتا سر بندگی فرو می آورند.
آداب و رسوم عید قربان شامل غسل، برپایی مراسم دعا از جمله دعای ندبه، برپایی نماز عید قربان و قربانی كردن برای كسب رضای پروردگار می شود. حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن آیین حج، گوسفند، گاو و شتری را قربانی می كنند و پس از آن اموری همچون نگاه كردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو كه بر آنان در هنگامه احرام، حرام شده بود، حلال خواهد شد.
حضرت ابراهیم(ع) با تسلیم شدن در برابر اراده پروردگار، آموزگار درس بزرگ و مهمی برای بشریت شد و این سنت ارزشمند را به یك فریضه واجب برای حاجیان در روز عید تبدیل كرد تا این مهم نمادی برای مبارزه با نفس و خواسته های دنیوی باشد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت عید قربان و اهمیت بیان ویژگی های خاص این عید بزرگ با حجت الاسلام «محمدرضا بهاری» استاد و عضو هیات علمی دانشكده معارف دانشگاه تهران و مدرس حوزه علمیه قم به گفت وگو پرداخته است.
حجت الاسلام محمدرضا بهاری درباره مفهوم شناسی عید قربان گفت: واژه عید بر گرفته از «عاد، یعود» به معنای برگشت به اصل خویش و آنچه خداوند متعال آن را آفریده، است و در واقع بازگشت به خویشتن خویش به شمار می رود. هنگامی كه انسان در این دنیا درگیر زندگی مادی و به برخی از موضوع ها وابسته می شود با روزهایی همچون عید قربان می تواند دگربار به مساله قرب الهی توجه كند و خود را از روزمره گی برهاند. به طور كلی عید قربان یعنی روزی كه انسان به واسطه تقرب به خداوند نزدیك شود.
این مدرس حوزه علمیه قم با اشاره به سوره مباركه «صافات» كه در ارتباط با قربانی كردن حضرت اسماعیل(ع) بود، بیان داشت: وقتی حضرت ابراهیم(ع) فرزند خود را به قربانگاه برد و چاقو را بر روی گردن وی گذاشت خداوند متعال برای ایشان، ذبحی فرستاد. چنانچه در این سوره می خوانیم: «و او را در ازاي قرباني بزرگي باز رهانیدیم و در میان آیندگان براي او آوازه نیك بر جاي گذاشتیم.» و در ادامه پروردگار بر ابراهیم(ع) سلام می فرستد و می فرماید به هر فردی راه آن حضرت را ادامه دهد وعده پاداش نیك داده شده است. اینگونه این امر پسندیده حضرت ابراهیم(ع) سنتی شد برای بعد از وی تا سالكان ایشان از آن پیروی و به نیت تقرب الهی، حیوانی را در پیشگاه خداوند متعال قربانی كنند و این روز را جشن بگیرند. ائمه اطهار برای این روز اهمیت خاصی قائل شده اند. در روایتی از حضرت علی(ع) آمده است كه همانا این روز( عیدقربان) حرمت عظیمی دارد و بسیار مورد احترام است پس در این روز خداوند را زیاد یاد كنید.
این استاد دانشگاه در ارتباط با قربانی و احسان گوشت آن به مستمندان در روز عید قربان، تصریح كرد: در آیه 37 سوره حج خداوند متعال می فرماید: «بدانید كه هرگز گوشت و خون این قربانی ها نزد خدا به درجه قبول نمی‌رسد لیكن تقوای شماست كه به پیشگاه قبول او خواهد رسید. این چنین این بهایم را مسخر شما ساخته تا خدا را به پاس آنكه شما را هدایت فرمود تكبیر و تسبیح گویید و شكر نعمتش به جای آرید و تو ای رسول نیكوكاران را به سعادت ابدی بشارت ده.» پس در واقع آنچه به درگاه پروردگار پیشكش می شود به نیت تقرب الهی است و این تقوا و گذشت از هوای نفس به شمار می رود كه فرد را نزد خداوند متعال در درجه مقربان خود قرار می دهد.
وی در ادامه افزود: یكی از ویژگی های عیدهای قربان و فطر این است كه در نزد تمام مسلمانان جهان به عنوان عید جشن گرفته می شود چنانچه در قنوت نماز عید فطر هم خواند می شود كه «خداوندا به حق این روزي كه براي مسلمانان عید قرار دادي».
حجت الاسلام بهاری با تاكید بر اینكه قریانی كردن حیوان در مراسم این عید اشاره به كشتن نفس اماره داد، گفت: انسان در برابر نفس سركش و اعمال زشت خود باید مبارزه كند و در این مسیر بایستی خانه دل خود را ماوای الهی كند و از وجود غیر معنویت پاك سازد تا محبوب پیشگاه الهی شود. عید قربان تجسم این عمل است كه فرد به نیت رویارویی با نفس می پردازد و ثروت های دنیایی را فدای رضای الهی می كند تا خود را خالصانه به درگاه الهی برساند.
این مدرس حوزه در پیان در ارتباط با قربانی كردن عید قربان بیان داشت: در روایات آمده است گوشت قربانی را به سه قسم تقسیم كنید. یك بخش را خود صاحب قربانی، قسمت دیگر را به همسایگان و قسم دیگر را به مستمندان بدهید. چنانچه قرآن كریم در این باره می‌فرماید: از گوشت‌هایی كه قربانی می كنید هم خودتان میل كنید، هم به قانع و معتر بدهید. (قانع، فقیری است كه به آنچه می گیرد، قانع است. معتر، فقیری محسوب می شود كه علاوه بر تقاضای كمك اعتراض هم می كند.)
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: كامبیز رضایی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**1699**2002**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تاریخ انتشار: ۱۰ شهریور ۱۳۹۶ - ۰۰:۴۹
تهران- ایرنا- عید قربان لحظه تقرب پروردگار و جدا شدن از وابستگی های مادی است. عید باشكوهی كه انسان در برابر درگاه الهی سر تعظیم فرو می آورد و از یكتای بی همتا طلب رحمت می كند تا جان و روح خود را صیقل بخشد و اینگونه به سعادت حقیقی رهنمون شود.