خبرگزاري خبرآنلاين در يادداشت خود آورده است: بازارهاي جهاني ايران را به چه برندي مي شناسند؟ كدام كالاهاي ايراني توانسته اند در بازارهاي جهاني سهمي از آن خود كند؟ عمق نفوذ كالاهاي ايراني به بازارهاي جهاني چه ميزان است؟ايران را در جهان به چه كالايي مي شناسند؟ نفت؛ پسته، فرش يا زعفران؟
اين ها سئوالاتي است كه استراتژيست هاي صادراتي بايد بدان پاسخ گويند اما نگاهي به آمارهاي ارائه شده از سوي گمرك نشان مي دهد مهمترين اقلام صادراتي از ايران وابسته به نفت هستند، طلاي سياهي كه صد سال است پايه هاي اقتصادي ايران را در خود غوطه ور كرده است. وقتي قرار شد حلقه تحريم بر گردن اقتصاد ايران محكم شود هم كارد تحريم به استخوان نفت رسيد.
با اين حال هنوز برخي كالاها در بازارهاي جهاني هستند كه نامشان با ايران و بازار ايران گره خورده است.فرش، پسته و زعفران، سه قلم كالايي است كه اين موقعيت استراتژيك را دارا هستند.
حالا اما در شرايطي كه حجم صادرات غير نفتي ايران به 43 ميليارد دلار 12 ماه سال 1395 رسيده است، خبري از اين اقلام در ميان پرفروش هاي ايران در بازارهاي صادراتي نيست.
شايد موقعيت مهم فرش ايراني در بازارهاي جهاني ، به ذات؛ مديون صادرات اندك آن از ايران بوده است چرا كه وقتي با هدف ايجاد شغل و كسب درآمد براي روستاييان و شهرهايي با قابليت بالاي فرشبافي،حجم توليد فرش افزايش يافت، بازارهاي جهاني فرش ايران كم كم به هم ريخت و تزلزل موقعيت همزمان شد با تلاش پاكستان و افغانستان و هند و حتي چين براي صادرات فرش هايي مشابه فرش ايراني اما با قيمت ارزان تر از ايران.
زعفران نيز هر چند ممكن است به دليل وضعيت ويژه كشت قابليت توليد بالاتر را نداشته باشد اما بايد توجه داشت كه هنوز از پس سال هاي طولاني از حضور پررنگ ايران در بازارهاي صادراتي، اين محصول به اسپانيا و امارات به صورت فله صادرمي شود و پس از آن با بسته بندي هاي شكيل بار ديگر روانه بازارهاي صادراتي مي شوند.
پسته اما موقعيتي ديگر دارد . پسته تنها كالاي سنتي ايراني است كه در فهرست اقلام عمده صادراتي ، رديف هشتم را در سال گذشته از آن خود كرده و توانسته است بيش از 970 ميليون دلار درآمد ارزي براي ايران ايجاد نمايد.
زير سايه نفت
ايران در دهه نود يك بار توانسته است ركورد صادرات 50 ميليارد دلاري صادرات را بشكند، اما در سال گذشته آمارها حكايت از صادرات 43 ميليارد دلاري كالاي غيرنفتي به بازارهاي جهاني دارد. با اين حال هدف‌گذاري براي رسيدن به صادرات 50 ميليارد دلاري پايدار در دستور كار دولت قرار دارد و ايران قصد دارد با در اختيار گرفتن بازارهاي جديد بتواند وابستگي به نفت را اندكي بكاهد.
بررسي ها اما نشان مي دهد نيمي از صادرات غير نفتي ايران زير سايه نفت قرار دارد و ميعانات گازي، كالاهاي پتروشيمي ، متانول ، گاز طبيعي و ... اقلامي هستند كه بر صدر فهرست كالاهاي صادراتي ايران نشسته اند.
مواد غذايي با طعم نوستالژي
در شرايطي ايران توفيقي در صادرات مواد غذايي ندارد كه تجربه نشان مي دهد غذاي ايراني يكي از مهمترين نشان‌هاي مورد توجه گردشگران ايراني است.نه تنها غذا، كه فرآورده هاي غذايي نيز امكان صادرات به بازارهاي جهاني را دارا هستند اما آنچه اهميت دارد اين است كه آنچه در قالب مواد غذايي از ايران صادر مي شود، نه براي خريداران خارجي كه براي ايرانياني است كه در خارج از كشور روزهايشان را به شب مي رسانند.
اين چنين است كه موقعيت خاص ايران حتي در منطقه ، براي افزايش صادرات به روسيه و قطر و ... از دست مي رود.
روسيه پيش تر به دليل تحريم هاي غربي، به بازاري بسيار بكر و قابل برنامه ريزي براي ايران و ديگر كشورهاي منطقه تبديل شد اما در عمل مشكلات ناشي از حمل و نقل و همچنين نبود برنامه منسجم مانع از افزايش سهم ايران از اين بازار شد.
اخيرا نيز بازار قطر، بازاري مهم براي كشورهاي منطقه محسوب مي شود چرا كه تنش هاي سياسي ميان اين كشور و عربستان و ديگر هم پيمانان عربي آن ، مسيرهاي صادراتي پيشين را به روي قطر مسدود كرده است.
برخي فعالان اين بازار بر اين اعتقادند كه برنامه ريزي براي بازار قطر خود مي تواند زمينه ها را براي شناساندن برندهاي مطرح ايراني در بازارهاي منطه فراهم كند.
شايد كمي خرد نگري به بازارها در كنار برنامه هاي كلان صادراتي زمينه را براي رهايي بازارهاي صادرات غير نفتي ايران از سايه نفت فراهم كند.
*خبرگزاري خبرآنلاين/11 شهريور96
اول*عليرضافرجي
تاریخ انتشار: ۱۱ شهریور ۱۳۹۶ - ۱۰:۲۲
تهران-ايرنا- خبرگزاري خبرآنلاين در يادداشتي آورده است:بررسي‌ها نشان مي‌دهد نيمي از صادرات غيرنفتي ايران زير سايه نفت قرار دارد.