مالیات چه سهمی در اقتصاد ایران دارد ؟

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، برای اولین بار در سال گذشته مالیات سهم بیشتری از نفت در دخل كشور داشت و طبق برنامه مالی دولت، درآمدهای دولت برای امسال هم باید به 159 هزار میلیارد تومان برسد كه از این میزان، 113 هزار میلیارد تومان مالیات و حقوق ورودی و 46 هزار میلیارد تومان مربوط به سایر درآمدها است.
هر چند كه دولت به طور جدی به دنبال جایگزین كردن درآمدهای حاصل از مالیات و افزایش صادرات و تجارت با ایجاد رونق در تولید و بهبود فضای كسب و كار به جای درآمدهای نفتی است اما هنوز هم بخش قابل توجهی از اقتصاد وابسته به پول نفت است.
از این رو یكی ازمهم ترین اهداف برنامه ششم توسعه هم افزایش درآمدهای مالیاتی است كه در این باره 14 ماده در برنامه ششم ذكر شده است.
«غلامرضا حیدری كرد زنگنه» رییس اسبق سازمان امور مالیاتی در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا ، درباره راهكارهای افزایش درآمدهای مالیاتی می گوید: مهم ترین راهكار برای رشد درآمد مالیاتی نسبت به نفت بستن راه های فرار مالیاتی با توسعه زیرساخت های الكترونیكی و اجرای طرح جامع مالیاتی است.
به اعتقاد كرد زنگنه، میزان درآمدهای مالیاتی برآیندی از وضعیت اقتصاد كشور است و اگر رونق در كسب و كار ایجاد شود، به دنبال آن درآمد مالیاتی هم افزایش می یابد.
در ادامه مشروح گفت وگو با رییس اسبق سازمان امور مالیاتی آمده است:

**ایرنا: طبق برنامه بودجه امسال باید سهم درآمدهای مالیاتی نسبت به درآمدهای نفتی افزایش یابد، با توجه به اینكه سال گذشته در مقطعی این برنامه به اجرا رسید به نظر شما این روند در سال جاری هم ادامه خواهد داشت؟
**كرد زنگنه: هنوز برای پیش بینی میزان درآمدهای مالیاتی نسبت به درآمدهای نفتی تا پایان سال، زود است. باید حداقل درآمدهای مالیاتی 6 ماه اول سال منتشر شود تا بتوان پیش بینی تقریبی از آن داشت. باید دید تا پایان سال چه اتفاقاتی در بازار جهانی نفت رقم می خورد و قیمت نفت تا چه نوسان خواهد داشت. آنچه كه قانون تكلیف كرده این است كه طبق برنامه بودجه؛ امسال باید مالیات سهم بیشتری نسبت به نفت در كل درآمدهای كشور داشته باشد.
منوط به اجرای برنامه و سیاست های علمی در این حوزه، می توان خوش بین بود كه برنامه دولت در بودجه امسال محقق می شود و سهم مالیات در درآمدها از نفت افزایش می یابد.

**ایرنا: میزان درآمدهای مالیاتی تا چه حد وابسته به شرایط اقتصاد كلان كشور است ؟ آیا افزایش درآمدهای مالیاتی نشان دهنده رونق اقتصادی است ؟
**كردزنگنه: معتقدم مهمترین ركن در دریافت مالیات داشتن اطلاعات است و بدون شك خوراك مالیات اطلاعات است. تا زمانی كه دولت الكترونیك مستقر نشود نمی توان از اطلاعات موجود هم برای افزایش درآمدهای مالیاتی استفاده كرد. اگر اطلاعات به صورت سیستماتیك در دسترس باشد، قطعا می توان جلوی فرار مالیاتی را گرفت.
برخی از راهكارها برای افزایش درآمدهای مالیاتی درون سازمانی است كه به اصلاح ساختار نظام مالیاتی بر می گردد و از دیگر عوامل افزایش درآمد مالیاتی هم وابسته به برون سازمان و وضعیت اقتصاد كشور است. زمانی می توان انتظار افزایش درآمدهای مالیاتی را داشت كه توانسته باشیم در كشور تولید ثروت داشته باشیم.
یكی از راهكارهای اساسی در رشد مالیات ستانی بهبود شاخص های اقتصادی است و با بهبود فضای كسب و كار، كارآفرینی و كاهش قوانین و مقررات دست و پاگیر، افزایش سرمایه گذاری ها، سوددهی فعالیت های اقتصادی افزایش می یابد. شركت ها باید از محل سودی كه به دست می آورند، مالیات بپردازند بنابراین اگر اقتصاد به رونق برسد، درآمد مالیاتی هم افزایش می یابد. به طور قطع شركت ها در شرایط ركود توان پرداخت مالیات را ندارند.

**ایرنا:در این شرایط اقتصادی كشور، مهم ترین راهكارها برای افزایش درآمدهای مالیاتی بدون اینكه فشاری بر مردم و فعالان اقتصادی وارد بیاید، چه می تواند باشد؟
** كردزنگنه: نسبت سقف مالیات دریافتی در ایران به نسبت تولید ناخالص كشور در بهترین حالت 7 درصد است اما این عدد در اكثر كشورهای توسعه یافته بین 15 تا 25 درصد است بنابراین فاصله این اعداد نشان می دهد كه باید اقدامات اساسی و فوری در این حوزه انجام شود. حال اینكه افزایش درآمدهای مالیاتی به مجموعه عواملی بستگی دارد. اما یكی از مهم ترین راهكار برای رشد وصول مالیات جلوگیری از فرارهای مالیاتی از طریق تحقق دولت الكترونیك است. در این صورت است كه با بانك اطلاعاتی از مودیان مالیاتی می توانیم به اهداف مورد نظر دست یابیم. اگر دولت الكترونیك عملیاتی شد با محوریت اطلاعات می توان درآمدهای مالیاتی را افزایش داد.
همانطور كه گفته شد؛ مهمترین ركن در دریافت مالیات داشتن اطلاعات است و برای تحقق این امر باید طرح جامع مالیاتی تكمیل شود و دولت الكترونیك به طور كامل در تمام دستگاه های مرتبط با مالیات ستانی به اجرا برسد.
فرارهای مالیاتی، قاچاق، اقتصاد زیرزمینی و چند دفتری از عواملی هستند كه درآمدهای مالیاتی دولت را تحت تاثیر خود قرار داده اند. از سوی دیگر اصلاح ساختار نظام مالیاتی به معنای اجرای سیاست های علمی در درون سازمان امور مالیاتی در این شرایط یك ضرورت است.
بخشی از افزایش درآمدهای مالیاتی می تواند با رونق اقتصادی و بهبود فضای كسب و كار مرتبط باشد اما یك موضوع و مساله تك بعدی نیست و به یك مجموعه عوامل از اقتصاد كلان تا كاهش فرار مالیاتی و اصلاح قوانین بستگی دارد.

**ایرنا: چه میزان از درآمدهای مالیاتی كشور تحت تاثیر فرارهای مالیاتی است و با توجه به اینكه در دوره ای در راس سازمان امور مالیاتی بودید طبق گزارش ها كدام مشاغل بیشترین فرار مالیاتی را دارند؟
**كردزنگنه: اعداد و ارقام مربوط به فرارهای مالیاتی در كشورمان نگران كننده و قابل توجه است. اساسا برای بسیاری از فعالیت ها مالیات تعریف نشده است. برای اینكه بتوانیم جلوی فرار مالیاتی را بگیریم باید تكمیل طرح جامع مالیاتی را در اولویت قرار دهیم.
مهار فرار مالیاتی با سازوكار و سیاست های علمی ومنطقی تا سقف 41 میلیارد دلار در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 را تجربه كردیم. از آنجایی كه معتقد هستم مهم ترین ابزار مهار فرار مالیاتی ایجاد سامانه بانك اطلاعاتی از مودیان و شناسایی آنها است، در دوران مدیریتم با یك شركت كانادایی برای تكمیل طرح جامع مالیاتی قرارداد منعقد كردیم.
قبل از آن 16 سال متمادی برای طرح جامع مالیاتی هزینه می شد اما تاثیر قابل توجهی در كاهش فرار مالیاتی نداشت. در آن دوران 32 پروژه در طرح جامع مالیاتی تعریف شد كه تعدادی از این پروژه ها به مرحله اجرا رسید اما طرح به صورت كامل عملیاتی نشد .
باید قبول داشته باشیم كه بخشی از درآمدهای مالیاتی به دلیل اقتصاد زیر زمینی و فرار مالیاتی وصول نمی شود در حال حاضر شركت هایی به صورت زیرزمینی فعالیت می كنند كه با وجود درآمدهای میلیاردی یك ریال مالیات نمی پردازند. مشكل مالیات، گسترده شدن فعالیت همین شركت ها به صورت زیر زمینی است و تنها با یك شماره تماس كسب و كار بسیار پرسودی دارند.
در بسیاری از كشورها، پلیس مالیاتی وجود دارد كه از پلیس و سازمان های انتظامی قوی تر عمل می كنند. به طور قطع برای شناسایی دانه درشت ها نیازمند پلیس مالیاتی هستیم.

**ایرنا: قاچاق چه تاثیری در میزان درآمدهای مالیاتی كشورمان دارد؟
**كردزنگنه:بی شك یكی از مهم ترین ابزارها برای تحقق برنامه بودجه در حوزه مالیات و افزایش درآمدهای مالیاتی جلوگیری از ورود كالای قاچاق است. هر چند كه آمار و ارقامی كه از میزان ورود كالای قاچاق اعلام می شود متفاوت است اما چیزی حدود 16 میلیارد دلار تا 20 میلیارد دلار ارزش كالاهای قاچاق در كشور است كه ورود این حجم از كالای قاچاق آسیب جدی به درآمدهای مالیاتی كشور وارد می آورد.

پژوهشم**9345** 1601** خبرنگار: نازیلا مهدیانی ** انتشار: شهناز حسنی