جذابیت سكونت در شهرها موضوعی است كه از سوی نهادها و موسسات تحقیقاتی بین المللی بررسی می شود و شهرهای بزرگ در كشورهای مختلف دنیا را به لحاظ شاخص های كیفیت زندگی مورد ارزیابی و سنجش قرار می دهد.
براساس این ارزیابی ها، شهردارانی كه استانداردهای بالاتری برای رفاه شهروندان فراهم می كنند، مورد تشویق قرار می گیرند و نشان و جوایزی را دریافت می كنند كه هم افتخاری برای مدیریت شهری شهرهای منتخب است و از سویی دیگر نیز شهرهای دارای استانداردهای بالا به لحاظ كیفیت زندگی معرفی می شود.
معمولا ایران در ارزیابی های جهانی به دلیل موقعیت استراتژیك مورد توجه و بررسی قرار می گیرد و اخیرا در مطالعه ای كه انجام شده است، شهر تهران به عنوان یكی از شهرهای پراسترس در رتبه ششم قرار دارد.
جدا از شهروندان كه بر كیفیت محیط زندگی تاثیرگذار هستند، شرایط محیطی نیز تاثیر بسیاری در مطلوبیت كیفیت زندگی دارد و مجموعه عوامل مختلف می تواند تنش زا و یا كاهش دهنده تنش ها و استرس ها در زندگی شهری باشد.
در مورد استرس شهری در كلانشهر تهران با حسن عماری روانشناس بالینی و متخصص در امور روانشناختی شهری گفت و گویی داشتیم تا علل و عوامل موثر بر ایجاد و تشدید استرس در تهران را مورد بررسی قرار دهیم و راهكارهای موثر برای كنترل و مدیریت استرس را واكاوی كنیم.
عماری با اشاره به یكی از مطالعات طولی در شهر تهران گفت: در سال 87، وضعیت اختلالات روان شناختی در شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت و پس از آن این موضوع روندپژوهی و در سال های بعد نیز اطلاعات آن جمع آوری شد.
وی اظهار كرد: طبق یافته های این پژوهش ها، اختلالات روان شناختی در شهر تهران رشد فزاینده ای داشته به طوری كه از 24 درصد به 34.5 درصد رسیده است این در حالیست كه در شهرهای ایران این میزان 21 درصد و در كل دنیا این اختلالات تقریبا 12 تا 13 درصد است و آمارهای موجود درباره وضعیت اختلالات روان شناختی در شهر تهران با میزان جهانی، فاصله بسیار دارد.
عماری به عوامل موثر بر ایجاد و تشدید استرس در محیط های شهری اشاره كرد و افزود: عوامل كالبدی و محیطی، عوامل فرهنگی و اجتماعی همچنین عوامل اقتصادی بر میزان استرس زایی و یا كاهش استرس شهری تاثیرگذار است.
وی نورپردازی محیط شهری را عاملی برای ایجاد استرس و تنش عنوان كرد و گفت: میزان نور فضاهای شهری می تواند باعث ایجاد استرس و یا كاهش آن شود زیرا ممكن است محرك های نوری باعث تحریك عصبی شود و تنش های روانی ایجاد كند.
این روانشناس افزود: نورپردازی شهر تهران براساس اصول مدیریت شهری طراحی نشده است به طوری كه برخی نقاط پرنور است و در برخی نواحی، نور كمی وجود دارد كه در هر حالت باعث ایجاد استرس می شود زیرا محیط های پرنور، تحریك سیستم های عصبی را به همراه دارد و نواحی كه نور كمتر است مانند زیر پل ها در شب و یا فضاهای سبز برخی بوستان ها، امكان ایجاد جرم و بزه را بیشتر می كند و امنیت شهروندان را تحت تاثیر قرار می دهد.
عماری اظهار كرد: نور پروتكل دارد اما در تهران این پروتكل رعایت نمی شود و زمینه بروز تنش ها، استرس ها و آسیب ها را فراهم كرده است؛ اینكه نور در محیط شهری به چه صورت باشد، چه شعاعی را روشن كند، از چه زاویه ای بتابد، از چه نورهایی استفاده شود از جمله مسائلی است كه باید مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گیرد.
وی همچنین اضافه كرد: دیدن ستاره در شب، در شهری مانند تهران كه سعی شده شب ها هم مثل روز روشن باشد، آرامش را از بین می برد و از آنجایی كه انسان موجودی آفتابی مهتابی است یعنی با نور خورشید بیدار می شود و با غروب خورشید استراحت می كند، آرامش را از او سلب كرده است كه البته یكی از ویژگی های زندگی مدرن بر هم خوردن تعادل میان زمان بیداری و خواب انسان هاست.
**آلودگی صوتی منجر به اختلال در یادگیری می شود
عماری به موضوع آلودگی صوتی در فضای شهری كه موجب ایجاد استرس می شود اشاره كرد و گفت: مغز انسان تا حدی می تواند صداها را پردازش كند و صدای بیش از حد مجاز می تواند تنش زا باشد و آلودگی محیط زیستی ایجاد كند كه این نوع آلودگی منجر به اختلال هایی در یادگیری افراد می شود.
این روانشناس اظهار كرد: زمانی كه افراد اختلال در یادگیری داشته باشند، تمركز و هدف خود را از دست می دهند و این موضوع بر كیفیت زندگی در سطوح مختلف تاثیر منفی دارد.
عماری درباره ساختمان های شهر و تاثیر آنها بر میزان استرس گفت: تهران به لحاظ كالبدی، شهر بهم ریخته و بی نظمی است و از نظر دیداری، هماهنگی میان عناصر بصری وجود ندارد این در حالیست كه در برخی كشورها خط آسمان دیده می شود و ساختمان ها تعریف شده هستند و این مساله تنش را كم می كند و آرامش بخش است.
**طراحی داخلی منازل مبتنی بر رشد فردگرایی
وی خاطرنشان كرد: حتی فضای داخلی ساختمان ها نیز می تواند در میزان استرس موثر باشد و معماران طراحی داخلی و مهندسان ساختمان ها باید فضای درونی منازل را مبتنی بر آرامش طراحی كنند اما اكنون فضای پذیرایی در خانه ها از بین رفته است و مساحت اتاق خواب ها بیشتر شده است كه نشانگر رشد فردگرایی و تضعیف دگرخواهی و تعاملات اجتماعی در جامعه است.
این روانشناس بالینی اظهار كرد: رشد فردگرایی یعنی بی توجهی به دیگری، كم شدن ارتباطات و تعاملات، بدین معناست كه استرس های درونی افراد افزایش می یابد.
عماری به عوامل اقتصاد شهری در ایجاد و تشدید استرس تاكید كرد و افزود: فقر، حاشیه نشینی، وضعیت سكونت شهروندان، میزان سفرهای درون شهری، فاصله محل سكونت تا محل كار، هزینه های اوقات فراغت و میزان هزینه های زندگی شهری از جمله عوامل اقتصادی موثر بر میزان استرس است. به عنوان نمونه براساس استانداردهای موجود، یك دهم از درآمد افراد باید صرف هزینه مسكن شود اما اكنون در تهران برخی افراد بیش از نیمی از درآمد خود را برای اجاره بهای محل سكونت خود می پردازند و میانگین هزینه تامین مسكن دو سوم درآمد افراد است و این نشان می دهد كه خانوارهای تهرانی وضعیت بسامانی در این زمینه ندارند.
وی خاطرنشان كرد: تهران در آمارها و بررسی ها، از نظر میزان استرس زایی وضعیت مطلوبی ندارد و لازم است تا مدیران و برنامه ریزان شهری برای كاهش استرس های ناشی از سبك جدید زندگی در كلانشهر تهران برنامه ریزی داشته باشند و اندیشمندان در این باره، ایده پردازی كنند.
عماری تصریح كرد: تعیین شاخص ها و مولفه های آرامش در محیط شهری یكی از اقداماتی است كه متولیان امور شهری می توانند جهت كنترل و مدیریت استرس در فضای شهری انجام دهند.
وی اضافه كرد: اگرچه به عنوان یك روانشناس معتقدم كه افراد در ایجاد، تشدید و كاهش استرس حتما تاثیر دارند و میزان پذیرش اجتماعی و مسئولیت پذیری شهروندان همچنین تاكید خانواده ها بر آموزش و پروش فرزندان در كیفیت زندگی تاثیر مستقیم دارد، اما امكان و قدرت حوزه نهادی برای ارتقای آگاهی های عمومی بیشتر است و كنترل و مدیریت استرس در محیط های شهری را می توان از طریق برنامه های مدون و هدفمند پیگیری كرد زیرا اگر محیط شهری بسامان نرسد، تنش زا و پر استرس می شود و چرخه خشونت و آسیب های اجتماعی را بازتولید و تشدید می كند.
اجتمام**3229**1569
خبرنگار: حنانه شفیعی** انتشار: علی حبیبی
*آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej
تاریخ انتشار: ۲۸ شهریور ۱۳۹۶ - ۰۸:۱۲
تهران - ایرنا - استرس بر كیفیت زندگی تاثیر مستقیم دارد و واقعیت این است كه ناملایمات و استرس های ناشی از زندگی مدرن شهری بخش قابل پذیرشی از زندگی در كلانشهر تهران است این درحالیست كه تجربه زندگی در فضای خالی از استرس و پر از آرامش، از جمله حقوق شهروندی محسوب می شود.