شناور شدن ساعت ادارات پايتخت؛ مُسكن، نه درمان

دولت در اين دو هفته، به كارمندان اجازه داده است تا با تأخير 1ساعته به محل كار خود مراجعه كنند. اين تصميم در راستاي كاهش بار ترافيكي اول مهر گرفته شده است. با اين حال سؤال اينجاست كه آيا اين تصميم موقتي، در كاهش حجم ترافيك اثرگذار بوده است، اگر بله! آيا تصميمي براي تمديد آن وجود دارد؟ و اگر نه، پس براي رهايي از ترافيك كلافه‌كننده صبحگاهي همزمان با بازگشايي مدارس چه بايد كرد؟ اين تأخير البته تأثيرات متفاوتي در نقاط مختلف تهران گذاشته و براين اساس بايد با توجه به موقعيت افراد نسبت به اثرگذاري آن پاسخ داد. برخي از شهروندان تهراني كه كارمند نبوده و در شركت‌هاي خصوصي مشغول به فعاليتند با توجه به شروع ساعات كاري آنها از 8 صبح، اين تصميم را تشديد‌كننده ساعات ترافيكي در آن زمان مي‌دانند، چراكه به گفته آنها اغلب كارمندان تقريباً يك ساعت زودتر براي رسيدن به محل كارشان اقدام مي‌كنند و همين برهم خوردن زمان، معابر اصلي را پر ازدحام كرده است. ازآن طرف برخي ديگر كه دانشجو بوده و بايد در ساعات اوليه صبح به دانشگاه و مراكز آموزشي بروند، از اين تصميم استقبال مي‌كنند. با اين حال، آنطور كه محمد علي نجفي، شهردار تهران به عنوان پيشنهاد دهنده اين طرح، گفته است، ترافيك نخستين روز مهر نسبت به مدت مشابه سال قبل (در مسير غرب به شرق) 10 درصد كاهش داشته است. همچنين طبق آنچه از سوي مركز كنترل ترافيك تهران ثبت شده، ساعت اوج ترافيك مهر ماه 8 و 45 دقيقه بوده است كه در مقايسه با 7 و 45 دقيقه سال گذشته، يك ساعت، تغييرمحسوس نشان مي‌دهد و شايد بتوان اينطور تفسير كرد كه بخش زيادي از مردم به اين بخشنامه وفادار بوده‌اند.
اگرچه به گفته سرهنگ حسن عابدي، جانشين پليس راهور تهران بزرگ، بخشي از ترافيك سنگين بزرگراهي در نقاطي مثل بابايي در شرق تهران، نواب در جنوب، حكيم، هاشمي و همت، بار بازگشت مسافران تابستاني را به دوش مي‌كشيدند. محسن هاشمي، رئيس شوراي شهر تهران هم در اين باره به «ايران» مي‌گويد كه با توجه به گزارش‌هايي كه از سوي شهرداري تهران به شوراي شهر ارائه شده، اين تغيير ساعت، مثبت بوده است.
از استقبال تا انتقاد!
علي، دانشجوي سال آخر شيمي دانشگاه آزاد است؛ او كه هر روز بايد براي رسيدن به كلاس ساعت 7 صبح خود، مسير ميدان محسني تا پونك را با تاكسي طي كند، مي‌گويد كه اول مهر، زودتر از هميشه تقريباً حول و حوش ساعت 6 به سمت دانشگاه راه افتاده و تقريباً با يك ربع تأخير به كلاسش رسيده است. او البته تأكيد مي‌كند كه ترافيك خيلي كمتر از حد انتظارش بوده، اما به سختي توانسته تاكسي بگيرد. « خيابان ميرداماد منتهي به ونك معمولاً هر روز با ترافيك دست و پنجه نرم مي‌كند و براي ما اتفاق جديدي نيست. روز اول مهر هم اين شلوغي و ازدحام وجود داشت، اما به شخصه فكر مي‌كنم كه با تغيير ساعت ادارات، ترافيك كمترشده است.»
مينو، كه هر روز صبح مسيرش از خيابان آيت‌الله كاشاني، به ميدان ونك است، البته نظر ديگري دارد. او مي‌گويد كه وضعيت تغيير ساعات روي ترافيك تأثير چنداني نگذاشته، چون بازهم خيلي‌ها مجبور شده‌اند كه از ترس ترافيك و جاي پارك زودتر از هميشه، بيرون بيايند و همين مسأله ترافيك را تشديد كرده است: «من فكر مي‌كنم كه وضعيت براي خودروهاي شخصي وخيم‌تر از عابران پياده است. چون علاوه بر تجربه ترافيك وحشتناك، بايد ساعت‌هاي طولاني هم به دنبال جاي پارك بگرديم كه اين خود، ترافيك را در معابر دوچندان مي‌كند. خود من روز اول مهر با همهمه و بلاتكليفي خودروها در خيابان برزيل و توانير روبه‌رو شدم. آنقدر كه برخي‌ها از ترس پيدا نكردن جاي پارك مرتب مسيرشان را تغيير مي‌دادند، بعد هم كه به خيابان گاندي رسيدم، تقريباً نيم ساعت، پشت چند خودرو معطل ماندم كه در نهايت به خاطر پيدا نكردن جاي پارك، به ناچار در خيابان هجدهم، جلوي در پاركينگ پارك كردم تا به كلاسم برسم. متأسفانه وجود يك مدرسه پسرانه، كار ما را سخت‌تر كرده بود، چون بسياري از والدين روز اول مهر، بچه هايشان را همراهي كرده بودند و خودروهايشان را هر جا كه مي‌توانستند، پارك كرده بودند. به گفته مينو، وضعيت در روزهاي بعد بهتر از روز اول بوده و او اين بار توانسته در همان ساعت، راحت‌تر به كلاسش برسد.»
جالب اينكه او نظم و انضباط بيشتري را در اتوبان‌ها تجربه كرده و بيشتر اين سردرگمي و بوق زدن‌هاي ممتد خودروها هم در خيابان‌هاي فرعي و كوچه‌هاي منتهي به يك مدرسه بوده است. خودش مي‌گويد كه ترجيح مي‌داده تمام مدت در بزرگراه‌ها رانندگي كند تا بخواهد در يك خيابان فرعي بپيچد.
خانم معيني، 37 ساله كه كارمند مخابرات بوده و پسرش، سال سوم دبستان است مي‌گويد كه اين تغيير ساعت به حال خانواده‌هايي كه فرزند مدرسه‌اي دارند، هيچ سودي نداشته است، چون آنها به خاطر فرزندشان، مجبورند مثل هميشه از 6 و نيم صبح بيرون بيايند و بعد هم نمي‌توانند دوباره به خانه برگردند و به ناچار راهي محل كارشان مي‌شوند. يعني منطقي‌تر اين است كه به سركاربروند. او البته اذعان مي‌كند كه با ابلاغ اين بخشنامه با استرس كمتري به محل كارش مي‌رود و نگران تأخيرنيست! گلايه خانم معيني البته مشابه زيادي دارد. بسياري ديگر هم از ترس مرخصي‌هاي ساعتي، استقبال چنداني از اين بخشنامه نكرده و ترجيح داده‌اند كه مثل گذشته به محل كارشان بروند. شبيه آقاي طارمي كه كارمند يك بيمارستان دولتي است و از اين مزيت بخشنامه‌اي در اين چند روز هيچ بهره‌اي نبرده است. او مي‌گويد كه در هفته، 8 ساعت مرخصي ساعتي دارد و اگر بخواهد طبق اين بخشنامه پيش برود كه ديگر چيزي برايش نمي‌ماند. همكار او اگرچه مي‌گويد از ترس اجرا نشدن اين بخشنامه، ترجيحش اين بوده كه طبق معمول به سركار برود، چون به اعتقاد او معمولاً بخشنامه يك چيز مي‌گويد و كارفرما يك چيز ديگر! او ادامه مي‌دهد كه در روز اول مهر از ترس ترافيك شديد، ساعت آمدنش را به بعد از زنگ مدارس موكول كرده، اما در ساعت 8 صبح در خيابان‌هاي منتهي به بزرگراه حكيم، بازهم در ترافيك مانده، درحالي كه سال گذشته حول و حوش ساعت 9 صبح، خبري از ترافيك شديد صبحگاهي نبوده است و به نظر مي‌رسد كه حجم ترافيك در طول اين 2 ساعت تقسيم شده است. اگرچه به گفته او، مشاغل كاذب و رفت‌و‌آمدهاي بي‌شمار خارج از ساعات اداري، از هيچ قاعده‌اي پيروي نمي‌كند و بخش اعظم گره‌هاي كور ترافيكي نيز ناشي از همين مسأله است. خانم خامسي، شهروند ديگري كه ساكن كرج است، بر خلاف ديگران مي‌گويد با وجود اينكه صبح زود براي رسيدن به محل كارش بيرون آمده، اما در بزرگراه همت، مسير كرج به تهران، در ترافيك شديد 2 ساعته مانده و فكر مي‌كند كه تغيير ساعت حداقل براي اين دسته از افراد، سود چنداني نداشته، چراكه به هرحال آنها مجبورند كه صبح زود از خانه راه بيفتند. او دردسرهاي بازگشت به خانه را هم دارد و معتقد است كه هرچقدرهم كه ساعات صبحگاهي شناور شود، ترافيك عصرها، بشدت آزاردهنده است! او مي‌گويد كه در ساعت 4 بعدازظهر، تقريباً همه معابر منتهي به بزرگراه همت قفل است. شهروند ديگري هم مي‌گويد كه اين تغيير ساعت باعث به زحمت افتادن برخي ارباب رجوع‌ها شده:«من ساعت 7 صبح با عجله به اداره مالياتي... رفتم، اما متأسفانه كارمندي كه بايد كار من را راه مي‌انداخت، ساعت 9 صبح آمد و من كه بايد به جاي ديگري مي‌رفتم، در كل از كارم عقب ماندم، وقتي هم پرسيدم فردا، چه زماني مي‌آيد؟ جواب سربالا داد و گفت كه هر وقت بخواهد! خب چرا در اين بخشنامه به فكر ارباب رجوع نبوده‌اند؟ كار خيلي‌ها با اين تغيير ساعت به‌هم مي‌ريزد.»
اين مدرسه‌هاي ترافيك‌زا!
با اين همه، ماجراي ترافيك چند روز اول مهر براي رانندگان تاكسي كمي متفاوت‌تر از شهروندان بوده است. برخي از آنها، معتقدند كه حول و حوش ساعت 7 صبح، اغلب معابر، با تردد شديد خودروها روبه‌رو بوده است. آنها جزو كساني هستند كه مي‌گويند، شناور شدن ساعت، تغييري در ترافيك ايجاد نكرده. البته حرف‌هاي آنها بستگي به مسير تردد، متفاوت مي‌شود. مدني، راننده خطي مسير يوسف آباد به ونك مي‌گويد، مشكل اصلي كه بايد براي آن چاره‌اي انديشيده شود، شريان‌هاست نه معابر اصلي! او مي‌گويد وقتي مدارس باز شده يا تعطيل مي‌شوند، ازدحام دانش‌آموزان، والدين و سرويس‌هاي مدرسه، اجازه تردد راحت را به ساير رانندگان نمي‌دهد و همين وضعيت موجب مي‌شود كه در برخي خيابان‌ها ترافيك شديد ايجاد شده و ساير خودروها در آن گرفتار شوند. به همين علت، تغيير ساعت در هر شرايطي، به نحوه ورود و خروج دانش‌آموزان بستگي دارد و به هرحال ترافيك ايجاد مي‌كند. فقط ممكن است، ساعت ترافيك تغيير كرده باشد! خب وقتي مدرسه‌اي سر راه ساخته مي‌شود يا در كوچه‌اي كه باريك است، اين اتفاقات هم مي‌افتد.»
او مي‌گويد كه سمت خيابان صياد شيرازي، به علت تعداد زياد مدرسه، ترافيك هم بسيار زياد است و راننده‌ها ترجيح مي‌دهند مسيرشان را از آن قسمت دور كنند!
رحيمي يك راننده ديگر هم معتقد است كه اين ترافيك فقط مختص صبح‌ها نيست و بعدازظهرها هم بسياري را درگير مي‌كند و اينطور نيست كه فقط در دو هفته اول باشد، البته روزهاي اول خيلي‌ها گيج تغيير ساعت و شروع مدارس هستند و ممكن است بي‌نظمي ايجاد شود، اما اين وضعيت در هفته‌هاي آينده هم تكرار مي‌شود. در آن طرف اما راننده ديگري كه در خط سيدخندان به صادقيه كار مي‌كند، معتقد است كه ترافيك امسال نسبت به سال‌هاي قبل روان‌تر بوده، چون كارمندان عجله‌اي براي رسيدن به محل كارشان نداشته و با آرامش بيشتري تردد مي‌كردند.
او حتي موافق دائمي شدن «ساعت شناور» است:«شايد خيلي‌ها با من موافق باشند. من هر روز صبح همين مسير را در حدود يك ساعت طي مي‌كردم، جالب اينكه اول مهر هم همين قدر طول كشيد و تغييري اتفاق نيفتاد. خود من ساعت گذاشتم تا متوجه شوم، جز چند نقطه، بقيه معابر هم روان بود. البته ترافيك وجود داشت اما نه آن ميزان كه تصور مي‌شد. البته من شنيده‌ام كه به كاميون‌هاي مواد غذايي و باركش‌هاي ساختماني هم اجازه تردد در اين ساعت‌ها را نداده‌اند. همين كاميون‌ها وقتي اول صبح بار خالي مي‌كنند، ترافيك ايجاد مي‌شود.»
آماري از ميزان تردد خودرو در تهران نداريم
علي ابراهيمي، كارشناس حمل و نقل و ترافيك معتقد است كه اين طرح يك مسكن موقتي است و اثرات جدي و ماندگار ندارد. از طرفي اين اقدامات، يعني تغيير ساعت، شناور شدن ساعت كار ادارات و ون‌هاي سرويس مدرسه، يكديگر را خنثي مي‌كنند. به هرحال بخشي از مردم در ادارات معطل شده و بار ترافيكي به ساعت‌هاي ديگر منتقل مي‌شود يا به نوعي راندمان كاري پايين مي‌آيد و البته سؤال اينجاست چرا تنها در دو هفته اول مهر؟ آيا بعد از اين تاريخ، مشكل ترافيك حل مي‌شود. من فكر مي‌كنم كه اين كار، سليقه فردي است.
او با بيان اينكه در اين زمينه به طرح جامع نياز داريم و بايد همه دستگاه‌ها درگير شوند، مي‌گويد: اينكه مي‌گويند 10 درصد كاهش، براساس چه پيمايشي است؟ وقتي ما هنوز از ميزان سفر-خودرو در شهر خبر نداريم. اين آمارهاي تردد هم تنها براساس شماره‌گذاري است. اما آيا ميزان تردد يك خودرو مسافركش با يك خودرو شخصي برابر است؟ اتكا به اين آمارها، خطاي مديريتي است. بهترين اقدام، توجه به ظرفيت مترو و حمل و نقل عمومي است. با مترو مي‌توان روزانه 8 ميليون سفر انجام داد، اما به علت نبود تجهيزات و واگن، حدود 30 درصد اين ظرفيت استفاده مي‌شود. (روزانه 3ميليون سفر با مترو انجام مي‌شود)
روزنامه ايران
1735