به گزارش ایرنا، آیین علم بندان در شهرستان دامغان از سنت هایی است كه بعد از سال ها همچنان پابرجا مانده و هر سال باشكوه تر از گذشته برگزار می شود، مراسم علم بندان به شماره 627 در سال 91 در فهرست آثار معنوی كشور به ثبت رسیده است.
علم از مهمترین و اصلی ترین علائم عزاداری است، از آنجا كه در تاریخ جنگ‌ها، علم نمادی از سپاه و لشكر بوده و علمداری سپاه امام حسین(ع) در روز كربلا برعهده حضرت ابوالفضل العباس(ع) بود، از این رو، علم و علمداری نمادی مقدس از سپاه حق در نینوا و در آیین های سوگواری به ویژه در دسته‌روی هاست و علم در هر هیات نماد و نشانه ای از رایت عباس است كه باید برافراشته بماند.
از این رو، مردم برای علم در سوگواری حسینی احترام زیادی قائل هستند، بر اساس سنتی دیرینه مردم شهرها و روستاهای دامغان از چند روز مانده به آغاز محرم با آماده كردن پارچه های سبز، چوبه علم و نذوراتی مانند آجیل و نقل و شكلات برای پذیرایی از ارادتمندان به علم كربلایی حضرت عباس(ع) به استقبال از ماه محرم می روند.
این مراسم طبق سنت هرساله در شب های قبل از آغاز ماه محرم و یا شب های ابتدایی این ماه در منازل با حضور عزاداران برگزار می شود، بستن علم با حضور جمعی از زنان و مردان در خانه ها، هیات ها، تكیه ها و مساجد برگزار می شود.
باور اهالی شهرستان دامغان این است كه علامت دست روی علم ها، بلاتشبیه، دست حضرت ابوالفضل(ع) علمدار و پرچمدار سپاه امام حسین(ع) در نینواست كه باتوجه به زمین ماندن آن در صحرای كربلا، امروز شیعیان با برداشتن علم و پیچیدن پارچه بر اطراف، ضمن سیاهپوش كردن و ادای احترام و سوگواری، علم را مورد احترام قرار می دهند و بر تداوم برافراشتگی پرچم حق و عدالت‌طلبی سپاه امام حسین(ع) تاكید می‌كنند.
بسیاری از اهالی شهرستان دامغان با نذر كردن و خریدن نقل، شكلات، آجیل، پارچه، حاجت خود را از علمدار كربلا طلب می‌كنند كه بسیاری از آنان با حاجت روا شدن در سال بعد، نذورات خود را اهدا كرده و یا آیین علم‌بندان را در منزل خود برگزار می كنند.
روضه خوانی، مدیحه سرایی، قرائت زیارت عاشورا و سینه زنی از دیگر برنامه های این سنت كهن است، روز علم بندان پس از جمع شدن مردم محل، لباس، دستمال‌ها، پارچه ها و توغ علم را می بندند و در حین این كار اسفند دود كرده و چاووشی می خوانند و همراهان صلوات می فرستند.
عزاداران امام حسین (ع) همزمان با بستن پارچه های سبز، مشكی و سفید بر بدنه علامت، شعرهایی در تناسب با مقام و منزلت علمدار كربلا می خوانند كه مضامینی مبنی برای اینكه این علم از كیست كه بی صاحب است و اشعار مربوط به ساقی كربلا را قرائت می كنند.
عده دیگر، این مراسم كهن را نشانه یاری از امام حسین (ع) می دانند و با برپایی علم عزای امام حسین(ع)، پیروی و بیعت با عدالت خواهی و حق جویی سیدالشهدا را اعلام می كنند.
پس از بستن علم، یكی از بزرگان و یا صاحب مجلس، آن را برداشته و دور منزل می چرخاند و سپس در اطراف علم سینه می زنند و در پایان علم‌ها را به مساجد و تكایا به منظور حضور دادن در عزای سیدالشهدا می برند.
علم از دو قسمت پایه و توغ تشكیل شده كه پایه های آن از دو تا 20 متر متغیر است و بیشتر آنها دو تا پنج متر است، علم پوشش پارچه ای دارد كه به آن پیراهن علم می گویند و به رنگ‌های سبز، سیاه، سفید و روشن است.
به بالای علم‌ها توغ وصل است و به زیر توغ دستمال‌های زیادی متصل می شود كه اكثر آنها توسط مردم تهیه می شود و توغ علم انواع گوناگونی دارد كه مشهورترین آن پنچه، قپه، سرتوغ و نخل است.
پس از پایان ایام عزاداری، علم هر منزل به خانه ها برمی گردد و پس از شستشو در پارچه سفید گذاشته می شود تا در محرم سال بعد، شور حسینی دیگر ایجاد كند.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی شهرستان دامغان درباره آیین حضور علم و علم‌بندان گفت: مراسم علم بندان در دامغان و روستاهای این شهرستان در روزهای مختلف دهه اول محرم از جمله شب یا روز اول، دوم، سوم، چهارم و هفتم ماه محرم انجام می شود.
حجت الاسلام سید جعفر میرعلی اكبری افزود: علم ها اغلب بانی و علمچی دارند كه این شغل به‌طور موروثی به آنها منتقل شده و در برخی مناطق بانیان، علم ها را در خانه هایشان به اتفاق اقوام بسته و برای بقیه مراسم به مسجد و یا محل تجمع مردم می آورند.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی شهرستان دامغان، در توصیه به عزاداران حسینی، گفت: در كنار عزاداری ماه های محرم و صفر باید از منبر غفلت نشود چرا كه حضور در محافل سخنرانی و كسب معرفت، قرار گرفتن در خط عاشورا و امام حسین(ع) را به دنبال دارد.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان دامغان هم گفت: مراسم سنتی علم بندان نوعی عرض ارادت به مقام سیدالشهدا و شهدای كربلا است.
حجت الاسلام حسین صبوری افزود: اهالی دامغان و مردم روستاهای این شهرستان با بستن علم، ثابت می كنند كه علمدار نهضت عاشورا هستند و هیچ گاه اجازه نخواهند داد تا قیام عاشورا و پرچم عزای حسینی به فراموشی سپرده شود.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان دامغان اضافه كرد: بازگو كردن فرهنگ حسینی و ترویج آن، سبب تحكیم پایه های دینی، معرفتی و علمی جوانان خواهد شد.
بیش از 300 هیات عزاداری در شهرستان دامغان فعالیت دارند، در شهرستان دامغان بیرق های عزاداری و پارچه های مشكی در خیابان ها و سر در منازل نصب می شود.
9856/6103 گزارش: میثم اسماعیلی** انتشاردهنده : مصطفی دهقان
برای آگاهی از تازه‌ترین اخبار و رویدادهای استان سمنان به نشانی IRNASEMNAN@كانال اخبار ایرنا سمنان مراجعه كنید.
تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۳۹۶ - ۱۴:۴۰
سمنان - ایرنا- آیین علم بندان در دامغان استان سمنان، از جمله رسوم ماه محرم و نوعی عرض ارادت به مقام سیدالشهدا و شهدای كربلاست كه نسل به نسل در بین ارادتمندان نهضت عاشورا و مریدان فرهنگ حسینی به قوت خود باقی است.