تاسوعا، روز رزمایش شهادت طلبی یاران اباعبدالله الحسین (ع)

در تاسوعای حسینی هیچ یك از مردان لشكر اباعبدالله الحسین (ع) به شهادت نرسیدند اما سالهاست كه عزاداران حسینی در این روز برای شهادت قمر بنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس (ع) و نیز حضرت علی اكبر (ع) عزاداری می كنند.
واژه تاسوعا از 'تسع' به معنای نهم گرفته شده و نهم محرم سال 61 هجری قمری، سخت ترین روز برای اهل بیت پیامبر اسلام (ص) و اصحاب امام حسین (ع) بود و آنان در بوته امتحان بزرگ الهی قرار گرفتند.
نبی مكرم اسلام چنین روزی را پیش بینی كرده بودند و امام حسین (ع) كاملا بر وضعیتی كه برای ایشان و اهل بیتشان به وجود می آمد، آگاه بودند، با این حال خود و مردان راستین و حقمدار كربلا در این امتحان الهی قدمی به عقب برنداشته و در برابر لشكر تا دندان مسلح یزید ایستادگی كردند.
تاسوعا روزی است كه لشكر اباعبدالله الحسین (ع) به محاصره لشكر یزید درآمد، دشمنان آب را در صحرای كربلا بر امام حسین (ع) و یارانش بستند و خود را آماده كشتن همه لشكر امام حسین (ع) نمودند.
آنچه نام تاسوعا را تا امروز به عنوان روزی مقدس در نگاه شیعه زنده نگه داشته و شیعیان جهان را به عزاداری قبل از شهادت امام حسین (ع) و یارانش فراخوانده، از یك سو قساوت دشمن و رنجی و مصیبتی است كه لشكر یزید بر امام حسین (ع) و اصحابش روا داشت و از سوی دیگر، تجلی رادمردی و شهادت طلبی مردان بزرگ اسلام برای ماندن در كنار فرزند نبی مكرم اسلام (ص) و ترك نكردن میدان بود.
نام ابوالفضل العباس (ع) درخشنده ترین نام این روز بزرگ تاریخی است، او كه علم اش نماد پهلوانی و رادمردی لشكر امام حسین (ع) بود، مردی كه پس از 1400 سال او را نماد ایثار و شهادت پهلوانانه می دانند و عباس را پاسدار نام آور حماسه كربلا می خوانند.
پاسدار كربلا، آنجا كه امام حسین (ع) او را 'جان برادر' خطاب كرد و از او خواست به نزد لشكر یزید برود و امشب را برای مناجات و راز و نیاز با خدا مهلت بگیرد، رادمردی و وفای خود را به برادر ثابت كرد.
حضرت ابوالفضل العباس (ع) آنجا كه شمر به حساب خویشاوندی خود با ام البنین، مادر علمدار كربلا، امان نامه ای به دست او داد، با جواب دندان شكنی كه به شمر داد، نشان داد كه امان خود را تنها در بودن در كنار امام حسین (ع) و اهل بیتش می بیند.
در روز تاسوعا خالص ترین و باوفاترین مردان اسلام در كنار امام حسین (ع) ماندند و رزمایش شهادت طلبی را در برابر دشمن به نمایش گذاشتند، همه این افراد كسانی بودند كه به 'هل من ناصر ینصرنی' فرزند نبی مكرم اسلام (ص) لبیك گفتند و در میدان نبرد حاضر شدند.
تاسوعا متعلق به 72 تن رادمرد و جوانمردی است كه بدون هیچ اصراری از سوی امام حسین (ع) مبنی بر ماندن در كربلا، جنگیدن در كنار او و شهادت در مسیر اسلام را افتخار خود دانسته و در این روز خود را برای شهادت آماده كردند.
شیعیان جهان اسلام در روز تاسوعا به یاد 72 تن یار مخلص و باوفای امام حسین (ع) كه نهراسیدند، در كربلا ماندند و همه رنجها را به جان خریدند تا نام شیعه برای همیشه در تاریخ اسلام باقی بماند، به عزاداری می پردازند و ما شیعیان هر چه داریم از تاسوعا و عاشورای حسینی است.
تاسوعای حسینی در خراسان رضوی مانند سالهای گذشته، مملو از شور حسینی است، عزاداران سیاه پوش شهدای كربلا در این روز در قالب هیات های مذهبی در خیابان های شهر، مساجد و حسینیه ها همنوا با نوحه های حزن انگیز ذاكران اهل بیت عصمت و طهارت (ع) به سینه زنی و زنجیرزنی می پردازند.
علم ها و كتل های فراوان در دسته های عزاداری در اهتزاز است اما در روز تاسوعا علم خونین حضرت العباس (ع) پیشاپیش هر هیات حركت می كند و نوحه های مداحان نیز بر محور ذكر مصیبت و بیان رشادت های حضرت عباس و حضرت علی اكبر استوار است.
آداب و آیین های سوگواری در روز تاسوعا در خراسان رضوی مانند سایر نقاط كشور است و شاید تنها تفاوت بین این آیین ها با دیگر نقاط، وجود بارگاه منور ثامن الحجج علی بن موسی الرضا (ع) به عنوان مقصد نهایی دسته روی همه هیات های مذهبی است.
دسته روی هیات های مذهبی در خیابان ها، برگزاری مجالس روضه در خانه ها، مساجد، تكایا و حسینیه ها، پخش نذری بویژه شله و آش رشته، برپایی ایستگاه های صلواتی برای توزیع نذور بین هیات های مذهبی و عزاداران، استفاده از علم و آلات عزاداری از دیگر آداب تاسوعا در خراسان رضوی است كه بین همه مردم این خطه رایج است.
در مناطق جنوب خراسان رضوی، در روز تاسوعا آیین هایی مانند نخل برداری و علم گردانی نیز برگزار می شود كه از جمله این مناطق روستاهای شهرستان های گناباد و بجستان است.
علم گردانی در صبح تاسوعا از یك خانه مشخص آغاز می شود و تا ظهر آن روز در خانه مشخص دیگری طبق رسوم دیرینه پایان می یابد. عصر روز تاسوعا نیز علم گردانی در نیمه دیگر روستا ادامه می یابد و به هنگام عبور علم مردم آن مناطق جلو خانه خود اسفند و نمك می آورند و با ذكر صلوات فضای روستا را معطر می كنند.
در آیین مذهبی نخل گردانی در روز تاسوعا، عزاداران حسینی صندوق هایی را به شكل ضریح یا نخل و مانند آن آراسته و به عنوان تابوت شهدای كربلا در گذرگاه ها و محله ها می گردانند.
مشهد مقدس در این روز میزبان بیش از 2 هزار هیات مذهبی از داخل شهر و حدود یكهزار هیات مذهبی از نقاط دیگر استان است كه به این منطقه می آیند تا در كنار بارگاه منور رضوی به عزاداری بپردازند.
دسته روی هیات های مذهبی از شب تاسوعا در مشهد مقدس آغاز می شود و در ظهر این روز به اوج می رسد، در خیابان های منتهی به حرم مطهر ایستگاه های صلواتی به فاصله 200 متر از یكدیگر قرار می گیرند و انواع نذور و بویژه چای و شربت بین مردم توزیع می شود.
علم سبز مزین به نام حضرت عباس (ع) جلودار هر هیات مذهبی در روز تاسوعاست، همه هیات ها پس از عزاداری در خیابانها وارد حرم مطهر رضوی می شوند تا پس از برگزاری اجتماع بزرگ عزاداران حسینی، به رسم ادب به ساحت مقدس حضرت رضا (ع) عرض تسلیت كنند.
بارگاه منور رضوی در روز تاسوعا مقصد نهایی همه عزاداران حسینی است تا روح و جان خود را با شمیم عطر رضوی صیقل داده و در جوار بارگاه منور رضوی با امام حسین (ع) و یاران شهیدش در كربلا، تجدید میثاق كنند.
امروز چهار هزار هیات مذهبی در سراسر خراسان رضوی به عزاداری می پردازند و 800 ایستگاه صلواتی نیز برای پخش نذور و پذیرایی از عزاداران برپا می شود. بقاع متبركه، مساجد و حسینیه ها نیز در این روز میزبان هیات های مذهبی خواهند بود و از محل موقوفات به اطعام عزاداران حسینی می پردازند.
7489/5132
گزارشگر: میترا عبداللهی ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی