سالمندان را در چرخه زندگی روزمره فراموش نكنیم

به گزارش ایرنا، برخورداری از تجربیات فراوان، بردباری در برابر مشكلات و بهره مندی از اوقات فراغت از مهمترین شاخص های دوران سالمندی است؛ ظرفیت هایی كه می توان از آنها به نحو احسن استفاده كرد.
نهم مهرماه مصادف با یك اكتبر، روز جهانی سالمندان نامگذای شده است؛ سالمندی دوره ای از زندگی است كه از حدود ۶۵ سالگی آغاز می شود. سالمندان به عنوان بخشی از جامعه كه جمعیت آنان روبه افزایش است، مشكلات متعددی دارند كه از جمله به مقوله سلامتی، استقلال، احساس تنهایی و حتی در برخی موارد به حس بی ارزش بودن در روابط با دیگران مربوط می شود.
از نظر اجتماعی نیز سالمندان با تحولات زیادی در زندگی روبه رو می شوند كه با برنامه ریزی مناسب می توان گام های محكمی در زمینه رفع مشكلات آنان برداشت.

** حفظ شان، كرامت و استقلال سالمندان
حفظ شان، كرامت و استقلال از ضروریاتی است كه به باور دكتر مهسا زارعی دستیار طب سالمندی و دانش آموخته دانشگاه علوم پزشكی ایران باید توسط خانواده و جامعه در مورد سالمندان رعایت شود.
زارعی گفت: در حال حاضر بخش عمده ای از سالمندان كشورمان به طور سنتی در جمع خانواده نگهداری می شوند اما لازم است علاوه بر استفاده حداكثری از توانایی آنان، در زمینه هایی كه ناتوانی دارند، به آنان كمك كرد.
زارعی وضعیت دیگر نگهداری از سالمندان را در خانه های سالمندان ذكر كرد و ادامه داد: برخی مراكز هم با عنوان مراكز نگهداری روزانه سالمندان راه اندازی شده است كه نگهداری آنان را انجام می دهند.
دستیار طب سالمندی افزود: سالمندان از صبح تا عصر در این مراكز نگهداری می شوند و بعد از این ساعات به منازل برمی گردند؛ از بین این سه نوع نگهداری به نظر می رسد كه نوع سوم حالت بهتری است.
وی خاطرنشان كرد: سالمندان نیاز به تعامل اجتماعی دارند و در این مراكز این نیاز آنان برطرف می شود و شب ها نیز در كنار خانواده های خود هستند.
زارعی با اشاره به اینكه سطح ارائه خدمات تعدادی از خانه های سالمندان در كشور بسیار پایین است، اظهار كرد: به نظر می رسد معیارهای ارزیابی فعالیت این مجموعه ها باید تغییر كند، به عنوان مثال مساحتی كه برای خانه سالمندان درنظرمی گیرند اصلا مناسب نیست و تعدادی از این افراد در مكان های نامناسب این مراكز نگهداری می شوند.
وی ادامه داد: برخی مجموعه ها نیز فضای باز مناسب ندارند و سالمندان از استفاده از اینگونه فضاها محروم هستند.
به گفته ذكر زارع، با توجه به جمعیت رو به افزایش سالمندان كه به تبع آن، نیاز به مراكز و خانه های سالمندان بیشتر می شود، باید این مراكز از سطح مطلوبی برخوردار باشند.

** تفاوت علایم بیماری در سالمندی با سایر دوران زندگی
وی با بیان اینكه علایم بیماری در سالمندی با سایر دوران زندگی متفاوت است، گفت: معمولا سالمندان برخی علایم غیراختصاصی برای بیماری دارند كه تشخیص بیماری را سخت تر می كند و ممكن است بیماری آنان دیرتر تشخیص داده شود.
زارعی ادامه داد: سكته قلبی در فرد میانسال علایم واضح درد قفسه سینه است اما در سالمندان ممكن است با ضعف و بیحالی خود را بروز دهد.
وی افزود: توجه به علایم بیماری ها در دوره سالمندی بسیار مهم است و حتی علایم كوچك می تواند، نشان دهنده بیماری جدی باشد.
زارعی، بیماری های مزمن قلبی، ریوی و كلیوی را از جمله بیماری‌های شایع در این دوران ذكر كرد و گفت: زخم بستر، بی اختیاری ادرار و اختلالات حافظه از جمله سندرم شایع در این دوران است.

** ضرورت وجود متخصص طب سالمندی در بخش اورژانس
حضور متخصص طب سالمندی در بخش فوریت های پزشكی در بیمارستان ها از دیگر موارد مهم در ارتباط با سالمندان است و به گفته دكتر زارعی، سالمندانی را كه بیماری حاد دارند، به این بخش منتقل می كنند؛ از آنجایی كه زمان معاینه بیماران محدود است، بهتر است در بخش اورژانس پزشكان متخصص طب سالمندی نیز وجود داشته باشند.
وی افزود: این افراد، بیماری سالمندان را با آگاهی از علایم آنان معاینه می كنند و در نتیجه ضریب تشخیص صحیح بالا می رود.
زارعی خاطرنشان كرد: نبود متخصصان طب سالمندی در مراكز اورژانس به این دلیل است كه در كشور ما رشته طب سالمندی به تازگی راه اندازی شده است.

** اقدامات لازم برای جلوگیری از كاهش قدرت عضلانی و پوكی استخوان
وی برلزوم اقدامات مناسب برای جلوگیری از كاهش قدرت عضلانی و پوكی استخوان در سالمندان تاكید كرد و گفت: در سالمندان كاهش وزن مطرح می شود و پایین آمدن بیش از حد وزن خطرناك تلقی می شود.
وی افزود: توده عضلانی بدن بعد از سن 70 سالگی شروع به كاهش می كند و سالمندان در اثر كاهش قدرت عضلانی در معرض اختلال عملكرد مانند راه رفتن و انجام امور شخصی هستند.
زارعی بیان كرد: در كنار تغذیه مناسب، فعالیت بدنی آنان باید به حدی باشد كه كاهش توده عضلانی را به حداقل برساند و بتواند عملكرد سالمندان را حفظ كند.
وی بر مصرف بیشتر پروتئین در دوران سالمندی تاكید كرد و افزود: پروتئین برای تامین عضله و كلسیم و ویتامین D برای ترمیم و حفظ استخوان نیاز است.
دستیار طب سالمندی گفت: خوراكی های مصرفی روزانه از چربی ها، پروتئین ها و كربوهیدرات ها تشكیل شده اما در غذای روزانه سالمندان باید میزان پروتئین بیشتر باشد.
وی افزود: مصرف سبزیجات، میوه ها، گوشت سفید و ماهی و روغن زیتون در این دوران مفید بوده و بهتر است كه سالمندان از این مواد غذایی استفاده كنند.
زارعی مصرف لبنیات را نیز برای این افراد ضروری دانست و گفت: گاهی اوقات می توانند از ریزمغذی ها یا مكمل ها مانند قرص های مولتی ویتامین استفاده كنند.

** متناسب سازی طراحی شهری و نگاه ویژه به سالمندان
بخش های شهرسازی، آموزشی، درمانی و سیاستگذاری اجتماعی باید توجه جدی تری به موضوع سالمندی و اهمیت رعایت شان و منزلت سالمندان داشته باشند، موضوعی كه روانشناس اجتماعی و متخصص روانشناس شهری بر آن تاكید داشته و در این خصوص نقش رسانه ها را حایز اهمیت می داند.
حسن عماری در گفتگو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار كرد: همه دستگاه های مربوطه باید تلاش كنند تا كرامت و شان سالمندان حفظ شود.
متخصص روانشناسی شهری با اشاره به اینكه سه گروه سالمندان، كودكان و زنان باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند، گفت: در متناسب سازی طراحی های شهری نیز باید به این سه گروه ها توجه ویژه شود.
عماری اظهار كرد: اقدامات خوبی در طراحی شهری انجام گرفته است اما همه گیر نبوده و پاسخگوی نیازهای موجود نیست.
وی یكی از مقولاتی را كه در طراحی شهری باید به آن توجه جدی شود، احساس امنیت در دسترسی به خدمات شهری، حركت و سكونت اعلام كرد و گفت: هنوز زیرساخت های لازم در این حوزه مناسب نیست و تفكرات مدیریت شهری به این سمت گرایش نیافته است.
عماری نبود مدیریت شهری واحد را یكی از مشكلات تحقق این موضوع دانست و افزود: تعدادی از دستگاه ها در این زمینه مسئولیت دارند كه این پراكندگی كار را سخت كرده است.

** برای تامین نیازهای اساسی سالمندان فكر نكرده ایم
معاون پژوهشی مركز تحقیقات سلامت سالمندان پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشكی نیز معتقد است كه برای رفع نیازهای اساسی سالمندان فكر نشده است و نتوانسته ایم شرایط لازم اعم از جسمی و روانی و نیز تجهیزات و لوازم مورد نیاز را برای آنان فراهم كنیم.
دكتر سیدمسعود ارزانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار كرد: هنوز برنامه مشخصی در حوزه سالمندان نداریم؛ سیاست كلی این حوزه باید به زودی تدوین شود و هر بخشی وظایف خود را اجرا كند.
وی ادامه داد: جمعیت سالمندی در كشور ما در حال افزایش است و خانواده‌ها در این حوزه سرگردان هستند و به خوبی نمی دادند برای درمان و توانبخشی سالمندان خود باید به چه مراكزی مراجعه كنند.
ارزاقی گفت: برنامه ای منسجم برای مراقبت سالمندان لازم است كه هنوز تدوین نشده است و علت آن شاید این باشد كه مقوله افزایش جمعیت سالمندی را جدی نگرفته ایم.
معاون پژوهشی مركز تحقیقات سلامت سالمندان بیان كرد: كشورهای غربی 20 تا 30 سال قبل به وضعیت موجود ما رسیدند و به فكر افتادند كه مراقبت های خاصی باید برای این دوره داشته باشند.

** شیوع 12 درصد بیماری دمانس در ایران
ارزاقی با اشاره به اینكه دمانس یا زوال عقل در سالمندان ایرانی شایع است، گفت: هرچند آمار دقیقی از شیوع این بیماری در كشور وجود ندارد اما بین 8 تا 12 درصد برآورد می‌شود.
معاون پژوهشی مركز تحقیقات سلامت سالمندان بیان كرد: مطالعاتی كه همكاران ما انجام داده اند این موضوع را تایید كرده است، اما به بررسی دقیق تر نیاز دارد.
وی در خصوص تفاوت الگوی شیوع دمانس در استان های مختلف كشور، خاطرنشان كرد: این موضوع به بافت جمعیتی، ژنتیك و استرس بستگی دارد و در بین استان های كشور نیز تفاوت چشمگیری مشاهده نمی شود.
ارزاقی عوامل ژنتیكی را عمده ترین عوامل خطر ابتلا به بیماری دمانس اعلام كرد و گفت: مبتلایان به بیماری قلبی و عروقی دچار آسیب های كف مغز می شوند و در نتیجه مشكلات شناختی و حركتی نیز برای آنان پیش می آید.

** اوقات فراغت و سالمندان
دبیر انجمن علمی مطالعات سالمندی ایران از لزوم ساماندهی اوقات فراغت سالمندان سخن گفت و اظهار كرد: اغلب اوقات فراغت این افراد در پارك ها می گذارد و برای این اوقات آنان برنامه ریزی نكرده ایم.
دكتر مجید صفاری نیا به خبرنگار علمی ایرنا گفت: شاید یكی از دلایل بی توجهی به اوقات فراغت سالمندان این بوده كه جمعیت ما نرخ بالای سالمندی نداشته است، اما به هر حال آنان نیاز به امكانات خاص رفاهی و تفریحی دارند و باید محیط های خاصی برای این منظور آماده شود، این موضوع در شرایط جسمی و روانی سالمندان تاثیرگذار است.
وی با اشاره به اینكه مشكلات سالمندان ابعاد مختلف دارد، گفت: مشكلات معیشتی و اقتصادی از مسایل گریبانگر برخی از سالمندان است.
صفاری نیا اظهار كرد: این مشكل آنان را وادار می كند كه درگیر مشاغلی شوند كه یا از نظر جسمی یا از نظر توانمندی، چندان با وضعیت جسمی آنان متناسب نیست و در نهایت به سلامت جسمی یا روانی آنان آسیب می زند؛ برخی سالمندان به دلیل مشكلات معیشتی حتی به كارهایی مانند دست فروشی تن می دهند.
وی یكی دیگر از مشكلات سالمندان را موضوعات عاطفی، پزشكی و توانبخشی دانست و گفت: اقدامات جدی برای رفع مشكلات آنان باید به عمل آید.

** افزایش شمار سالمندان تا 10 سال آینده، معادل 8 درصد جمعیت كشور
دبیر انجمن علمی مطالعات سالمندی ایران به افزایش جمعیت سالمندی در كشور اشاره كرد و گفت: جمعیت سالمندان كشور تا 10 سال آینده به حدود هشت درصد جمعیت كل كشور می رسد.
صفاری نیا بیان كرد: لازم است برنامه ریزی لازم برای تامین نیازهای آنان اعم از درمانی، توانبخشی و رفاهی صورت گیرد تا پاسخگوی نیازهای خاص سالمندان باشیم.
وی با اشاره به گرانی خدمات توان بخشی سالمندان، اظهار كرد: این خدمات را می توان تحت پوشش بیمه قرار داد؛ خدمات توانبخشی سالمندان و تجهیزاتی مانند سمعك، عینك و واكر گران قیمت هستند و ممكن است به همین علت همه آنان نتوانند به این لوازم دسترسی داشته باشند.
علمی** 1201**1834
گزارش: عبدالكریم جبارپور ** انتشار: ناهید شفیعی