همسفر دیروز و همسفریاب امروز

رفته رفته با آسان شدن زندگی و در كنار آن آسانی سفرها ، سفرهای انفرادی هم جای خود را باز كرد و خیلی ها تا زمان حاضر به تنهایی سفر می كنند اما این دلیل نمی شود كه سفرهای گروهی از مد افتاده باشد و همچنان اقبال این سفرها را شاهدیم.
انسان ، موجودی اجتماعی است و دوست دارد در جمع باشد و انجام سفر نیز از جمله كارهایی است كه بیشتر ما انسان ها تمایل به برگزاری گروهی آن داریم . هستند كسانی كه اگر امروز نیز بخواهند به سفر بروند ترجیح می دهند با فرد یا افرادی به سرمنزل مقصودشان بروند و این امر ، كاملا طبیعی است .
مردم هنوز هم با گذشت قرن ها، مایلند تا با خانواده، دوست، آشنا و یا حتی با همسفری غریبه به سفر روند.
حتما كسانی از نزدیكان و آشنایان را دیده یا شنیده اید كه با وجود داشتن پول كافی برای سفر به این علت كه همسفری ندارند از داشتن سفری حتی یك روزه سرباز می زنند و « تنهایی» را علت سفرنكردن خود عنوان می كنند .
پس، برپایی سفری گروهی ، امری كاملا طبیعی است و به نظر نمی رسد كسی از هر قوم و قبیله و دین و مذهبی با آن سر ناسازگاری بگذارد و مخالف باشد .
در همین راستا و اهمیت سفر از نوع گروهی آن ، این روزها در ایرانمان سایت هایی در فضای مجازی با هدف « همسفر یاب» ایجاد شده اند كه به نظر می رسد برای انسان های تنها مناسب باشند و ممكن است با اقبال از سوی افراد مجرد و یا تنها هم مواجه شده باشند .
ایجاد این سایت ها در واقع اگهی برای داشتن همسفر اگر برای كشور تازگی داشته و به عنوان « پدیده» سربر آورده باشد در دنیا تازگی ندارد . به عنوان مثال در آمریكای دهه 70 میلادی كه بحران سوخت در دنیا به وجود آمده بود ، افراد برای سفررفتن آگهی می دادند.
در زمان حاضر نیز سایت هایی در فضای مجازی كشور سر آورده اند كه برای همسفر آگهی می دهند و تلاش می كنند تا همسفری مناسب را برای كاربران متقاضی جستجو كنند.هرچند راه اندازی سایت های همسفریاب فی نفسه كاری خوب و پسندیده است و مناسب كسانی است كه تنها ، گذران عمر می كنند و برای رهایی ازتنهایی مایلند تا با همسفری مناسب به سفر بروند اما متاسفانه سودجویی برخی از طراحان این سایت ها و یا دادن فرصتی برای جولان سودجویان در سایت هایشان این روزها سبب شده است تا نتوانیم از پدیده همسفریابی بدرستی در كشورمان بهرمند شویم.
برخی از سایت های همسفریاب ،غیر قانونی تلاش می كنند تا از چت بازان و بویژه دختران وزنان برای رسیدن به اهداف شوم خود سودجویی كنند.
نتیجه بررسی ها نشان می دهد كه تب فعالیت سایت های همسفریاب درمیان جوانان بسیار بالا گرفته است و فعالان این سایت ها هر چه بیشتر تلاش می كنند تا با استفاده از تبلیغات فریبنده و بزك كرده، نوجوانان وجوانان و بویژه دختران جوان را تحت تاثیر دروغ های خود قرار دهند و بازار خود را هرچه بیشتر پررونق كنند و البته كه با این تبلیغات فریبنده تا حدی موفق شده اند یعنی توانسته اند تعداد زیادی از جوانان (آنهایی كه بیشتر در مضیقه مالی هستند) را برای سفرهای خارجی جذب كنند.
ظاهر امراین است كه این سایت ها وظیفه دارند تا همسفری مناسب مورد تقاضای كاربرانشان را برای آنان جستجو كنند اما باید دید در پس این هدف؛ چه اهداف دیگری پشت پرده دنبال می شود؟

**شیوه كار سایت ها چگونه است؟
شیوه كار این گونه است كه كاربران این سایت ها تقاضای خود را همراه شماره تماسی ثبت می كنند و منتظر تماس مستقیم همسفری مناسب می مانند. آنان اینطور عنوان می كنند كه كل مبلغ هزینه همسفر را خود پرداخت خواهند كرد و البته كه مدیران این سایت ها هم با تبلیغات گسترده كار خود را به انجام می رسانند وهمسفری موقت چند روزه را برای سفر داخلی و خارجی كاربرانشان برمی گزینند.
به عنوان مثال در یكی از این سایت ها چنین پیامی آمده است: «سلام - درشهریورماه قصد سفر به آنتالیا یا كوش آداسی را برای تفریح وعوض كردن آب وهوا دارم . یك همسفری فهمیده باشخصیت واهل تفریح میخواستم؛ خانم یا آقا فرقی ندارد، لطفا درصورت تمایل به شماره موبایلم به شماره ... 0920 تلگرام یا مسیج و یا تماس بگیرید باتشكر.» اینها نمونه هایی از درخواست های این نوع كاربران است.
دراغلب این درخواست ها ذكرشده است كه هزینه سفر اگر همسفر خانم باشد از سوی درخواست كننده پرداخت خواهد شد. ضمن اینكه تقریبا همه این كاربران براین امر كه باید همسفری كه با آنها به سفر می رود فردی «اهل» و خوش برخورد باشد تاكید دارند.
برخی از كاربران این سایت ها هم علاوه برثبت تقاضای سفرخود تاكید می كنند كه همسفرشان را با رعایت موازین شرعی انتخاب خواهند كرد.
حال این سوالات مطرح است كه این سایت ها چه اهدافی را دنبال می كنند؟ كاربرانی كه قصد یافتن همسفر و تقبل پرداخت كل هزینه همسفر خود را بعضا به خارج از كشور دارند چه اهدافی را دنبال می كنند؟ آیا هدف از همسفریابی تنهایی سفر نرفتن است یا...؟
نقش طراحان این سایت ها در این معادله كجاست؟ یعنی متقاضی ، تقاضا را می دهد و مشتری پاسخ می گوید و معامله تمام می شود در این میان چه بهره ای عاید مسئولان و طراحان این قبیل سایت ها می شود؟ امینت سفر را چه كسی یا چه اشخاصی تایید می كنند؟
اینها نمونه هایی از سوالاتی است كه باید پاسخ داده شود تا جوانان هرچه آگاه تر در دام این سودجویان نیفتند.
خبرنگار ایرنا پیگیر شیوه و چگونگی فعالیت سایت های همسفریاب در فضای مجازی شد ودراین باره با كارشناسان حوزه های مختلف مرتبط تماس گرفت؛ اما دركمال تعجب مشاهده كرد كه بسیاری از كارشناسان فعال درحوزه آسیب های اجتماعی از موضوع همسفریابی غافل مانده وعنوان كرده اند كه پس از بررسی وانجام كار پژوهشی حاضر به مصاحبه خواهند شد.
تنها دراین میان یك كارشناس از شنیدن داستان جولان سایت های همسفریاب درمیان جوانان غافلگیر نشد و اطلاعاتی در این خصوص به خبرنگار ایرنا داد.
این كارشناس اذعان كرد كه موضوعی مشابه را با عنوان كوچ سرفینگ (كاناپه گردی) دربرنامه كار پژوهشی دانشگاهی خود قرار داده است و آن را دنبال می كند.
افشین طباطبایی، پژوهشگر مسائل اجتماعی كه كارجامعی درباره فعالیت سایت های همسفریاب به انجام رسانده است، می گوید: تاریخچه ایجاد سایت های همسفریابی به سال های دور بازمی گردد .
وی می افزید: این سایت ها ازگذشته تا امروز در اروپا، آمریكا وآسیا فعالند والبته كار جالب و پسندیده ای است به شرط آنكه از این ظرفیت جهانی درست استفاده شود.اینكه فردی برای سفر به كشوری مثلا چین با فرد دیگری همسفر شود تا سفر، اقتصادی تر تمام شود كار خوبی است اما چه بسا در كشورمان این امر، مورد سوء استفاده عده ای سودجو قرار گرفته است.
طباطبایی می گوید: در سایت های همسفریابی كه در كشورمان دایر شده است ، متاسفانه افراد مرفه از مشكل مالی عده ای سوءاستفاده می كنند و با پرداخت هزینه ای نه چندان زیاد بابت سفر آنها، علاوه برآنكه همسفری برای خود می یابند با یك تیر، دو نشان می زنند و ضمن ترویج مسایل غیراخلاقی با بهره برداری از همسفر فقیر به برخی اهداف شوم خود هم می رسند.این همسفران فقیر نیز بدلیل مضیقه مالی از اعمال كاربران لاكچری چشم پوشی می كنند.
این پژوهشگر تاكید می كند: مسئولان جامعه كه وظیفه هدایت گری را در جامعه برعهده دارند باید مردم را آگاه سازند همچنین باید به دختران و پسران مان آموزش دهیم كه چگونه ارتباط برقرار كنند.باید موضوع همسفریابی را برای نسل جدید روشن كنیم.
«مجید ابهری» آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری از معدود كارشناسانی است كه در این زمینه كار پژوهشی انجام داده و با تحقیقات میدانی به نتایجی رسیده است.
وی درباره فعالیت این گونه سایت ها می گوید: متاسفانه اكنون سایت های «همسفریابی» یا«همسفر بیا» و «بیا تا سفر كنیم» به ظاهر با هدف پیداكردن همسفر روزبه روز بردامنه فعالیت خود افزایش می دهند و معلوم نیست چه اهدافی را دنبال می كنند؟ هیچ سازمان و نهادی هم بر فعالیت آنها نظارت ندارد.
این كارشناس می افزاید: سایت های همسفریاب در اروپا هم وجود دارند و فعالیت می كنند یعنی از افرادی كه قصد سفر دارند و بدنبال همسفر برای خود می گردند ثبت نام می كند اما ماموریت و فعالیت آنها صرفا در چارچوب سفر است نه چیز دیگری؛ و حال آنكه متاسفانه در جامعه ما سایت های همسفریاب به شكل دیگری فعال شده اند یعنی كاربران با قید اینكه بدنبال همسفر خانم هستند و تمام هزینه سفر را پرداخت می كنند بدنبال همسفر می گردند.
ابهری اظهار می كند:هجوم فضای سایبری به جامعه بدون بسترسازی فكری و فرهنگی عوارض و آسیب هایی را به دنبال دارد كه گاه اخلاق وعفت اجتماعی را به چالش می كشد و باعث افزایش آمار آسیب های اجتماعی می گردد؛ این سایت ها در قالب عبارات جذاب و بعضا مقدس مثل ازدواج،همسریابی، ازدواج موقت، هم خانگی و یا همسفریاب عملا هدفی جز اشاعه فحشا ندارند و ضمن دریافت پول، ماموریت برقراری ارتباط غیر اخلاقی بین زنان و مردان را دنبال می كنند.
وی می افزاید: نتیجه مطالعات انجام شده نشان می دهد كه 95 درصد اینگونه سایت ها بدور ازمعیارهای اخلاقی و فرهنگی و در راستای كسب درآمد و اشاعه فحشاء فعال است.
ابهری در عین حال می گوید: برخی از این سایت ها تحت عنوان كاریابی و سفر به تركیه فعالیت می كنند واز دختران جوان برای كار و اشتغال و به موازات آن سفر و گردش در تركیه نام نویسی می كنند كه با كار مطالعاتی دقیقی كه بر این موضوع انجام گرفت مشخص شد كه 99 درصد این سایت ها برای تن فروشی و اعزام زنان به هتل ها و مراكز فحشاء تحت پوشش فروشندگی یا پرستاری فعالند و با فریب كاری اقدام به اعزام دختران جوان به خارج از كشور می كنند.
این آسیب شناس اجتماعی اضافه می كند: موضوع همسفر چه داخلی و چه خارجی درجامعه ما حركتی مشخص است و باید حداقل برای سایت هایی این چنینی ، غربالگری لازم صورت پذیرد درغیر این صورت درآینده ای نزدیك شاهد مشكلات عدیده ای در این زمینه خواهیم بود.
** سایت های همسفریاب تا چه حد مورد تاییدند؟
پدرام ملایری، سرپرست صیانت و بازرسی مركز رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره قانونی بودن و یا فعالیت غیرقانونی سایت های همسفریاب می گوید: این سایت ها مورد تایید مركز رسانه های دیجیتال نیست و آنها هیچ لگویی از ما دریافت نكرده اند.
وی می افزاید: طبق آیین نامه مصوب سال 89 هیات وزیران، هرسایت و رسانه ای كه قصد فعالیت در فضای مجازی راداشته باشد باید از شرایط لازم برخوردار باشد و پس از ثبت درخواست خود در سایت این مركز و تایید صلاحیت، لگوی طلایی را از مركز رسانه های دیجیتال دریافت كرده باشد.
این مقام مسئول خاطرنشان می كند: الزاما هر ثبت درخواستی به منزله تایید كار و فعالیت قانونی درفضای مجازی نیست وباید حتما صاحبان سایت ها، لگوی طلایی اخذ كنند.
وی با اشاره به 16 بند مصادیق مجرمانه می گوید: اگر پایگاه اینترنتی كه قصد فعالیت در فضای مجازی را دارد از یكی از این مصادیق مجرمانه برخوردار باشد موردتایید مركز رسانه های دیجیتال قرار نخواهد گرفت.
ملایری تصریح می كند: یكی از این 16 موارد مصادیق مجرمانه؛ اقدام علیه عفت و منافی عمومی است. بنابراین اگر سایتی دراین حوزه مجرمانه فعالیتی داشته باشد موضوع ، پیگیری می شود و با صاحبان آن سایت ها برخورد قضایی صورت خواهد گرفت.
وی می افزاید: علاوه براین مركز رسانه های دیجیتال مجهز به سامانه هوشمندی است كه لحظه به لحظه فعالیت سایت های اینترنتی تایید شده و دریافت كننده لگوی طلایی این مركز را رصد و بازبینی می كند وگزارش می دهد كه با دریافت این گزارشات ، بازرس ها اقدام به بررسی گزارش تخلف می كنند و پس ازتایید گزارش رسیده ، اقدامات لازم با فرد و یا سایت متخلف صورت می گیرد .
سرپرست بازرسی مركز رسانه های دیجیتال با بیان اینكه تنها متولی ممیزی محتوا در فضای مجازی مركز رسانه های دیجتال است، این نكته را تاكید می كند: اگر گزارش تخلف فعالیت سایتی در فضای مجازی به این مركز ارجاع داده شود كه تحت نظارت این مركز نباشد باز هم مركز رسانه های دیجیتال پیگیر موضوع خواهد شد و مراتب را به دستگاه ذی صلاح اعلام خواهد كرد.
به گفته سرپرست بازرسی مركز رسانه های دیجیتال، ناآگاهی افراد از حقوقشان باعث می شود تا سودجویان از آن سودجویی كنند وبه آنان آسیب بزنند.
ملایری توضیحاتی دیگری هم به خبرنگار ایرنا داد اما تاكید كرد كه توضیحات یاد شده در گزارش عنوان نشود.
نكته آخر آنكه به نظر می رسد حیات و دوام سایت های همسفریاب تنها با وجود عده ای از كاربران لاكچری با امكانات مالی مناسب و مرفه بستگی دارد. كاربرانی كه با برخورداری از امكانات مالی مناسب بدون دردسر بدنبال همسفرانی متنوع ازجنس مخالف می گردند و البته با پرداخت هزینه ای قابل توجه به مدیران این سایت ها را از خود راضی نگه می دارند.
دیگر آنكه معلوم نیست چرا نظارتی از سوی ناظران و دستگاه های ذی ربط بر فعالیت این سایت ها صورت نمی گیرد یا اگر این نظارت ها وجود دارد چرا ملموس نیست؟
از سوی دیگر به نظر می رسد سایت های همسفریاب اگر درست و ضابطه مند فعالیت كنند بسیار مثمر ثمر واقع خواهند شد وهمسفران تنهای زیادی را جذب خود خواهند كرد.
از طرفی دیگر كارشناسان كه نقش آگاه سازی را برعهده دارند باید با اشراف به مسایل روز جوانان پیش بروند و اقدام به حل مساله كنند نه آنكه از مسایل و آسیب های روز اظهار بی خبری كنند . آیا واقعا كارشناسان از سودجویان عقب مانده اند ؟
اجتمام**9136 ** 1776
گزارشگر: فرزانه جلالیان ** انتشار: لیلا خطیب زاده