بیكاری دانش آموختگان در مازندران ؛ آشنای غریبه

موضوع بیكاری این قشر از جامعه در استان به ترجیع بند تمامی سخنرانی ها در تریبون های رسمی و غیررسمی و نشست های مرتبط با وضعیت اقتصادی تبدیل شده ، موضوعی كه به نظر می رسد تاكنون هیچ بررسی و پژوهشی گره گشا در باره آن صورت نگرفته و آمار و ارقام رسمی هم در این باره وجود ندارد.
اگر چه هدف این گزارش نفی گزاره بیكاری دانش آموختگان به عنوان یك معضل جدی در استان نیست ، ولی استناداتی كه بر مبنای آن نتیجه گیری كلی می شود ، بیشتر جزئی و استثنائی است و همین نگرش هم سبب می شود تا راهكار بایسته ای برای حل معضل اندیشیده نشود.
بسیاری از شهروندان مازندرانی كه در فضای مجازی حضور دارند ، این روزها شاهد انتشار آگهی یك شركت خصوصی برای جذب منشی بودند كه در آن نوشته شده بود : ' به یك منشی ترجیحا با مدرك دكترا نیازمندیم ' و این آگهی در كمتر از چند ساعت در صدها كانال و شبكه انتشار یافت تا وضعیت اسفبار بیكاری دانش آموختگان دانشگاهی را به تصویر بكشد.
در شهر ساری مركز مازندران نیز فعالیت یك جوان دارای مدرك دكترای شیمی در یك شیرینی پزی تبدیل به سندی از بحران بیكاری در میان دانش آموختگان دانشگاهی شده است ، در حالی كه هیچ یك از این دو مورد استثنائی ، بحرانی بودن وضعیت بیكاری دانش آموختگان را اثبات نمی كند.
خبرنگار ایرنا برای دستیابی به آمار بیكاران دانش آموخته با مدیركل تعاون ، كار و رفاه اجتماعی مازندران به عنوان تنها مرجع صاحب صلاحیت در اعلام این آمار تماس گرفت ولی كامران اصغری گفت كه هیچ آمار ثبت شده ای در این باره ندارند.
وی گفت : در حال حاضر آماری از تعداد بیكاران دانش آموخته در استان نداریم و اخیرا با اجرا طرح كارورزی به عنوان یكی از برنامه های دولت در ایجاد شغل برای فارغ التحصیلان ، به آمار بیش از هشت هزار نفر رسیده ایم كه نمی تواند در بر گیرنده تمامی دانش آموختگان بیكار باشد.
** خرده فرهنگ تشدید كننده بیكاری
اصغری گفت : استان مازندران از جمله استان هائی است كه علاقه به تحصیلات دانشگاهی در جوانان آن به دلایل مختلف از جمله وجود تعداد زیادی دانشگاه و مراكز و موسسات آموزش عالی دولتی و غیر دولتی زیاد است در نتیجه بیشتر فرزندان این خطه دارای مدرك فوق دیپلم تا دكترا هستند.
بر اساس آمار رسمی استان مازندران حدود 200 دانشگاه و مراكز آموزش عالی دارد كه هم اكنون حدود 220 هزار دانشجو در این مراكز مشغول تحصیل هستند.
استان مازندران علاوه برداشتن پنج دانشگاه دولتی در زمینه فنی و مهندسی ، منابع طبیعی و كشاورزی و علوم پزشكی ،بیشترین مراكز و موسسه های آموزش عالی غیر دولتی و انتفاعی كشور را دارد كه سالانه شمار زیادی از دانشجویان بومی از این مراكز فارغ التحصیل می شوند.
مدیركل تعاون ، كار و رفاه اجتماعی مازندران گفت : اگر چه علاقه مندی در پیگیری تحصیلات دانشگاهی امری مثبت است ، ولی وقتی هدف از این تحصیل برای بیشتر جوانان بویژه روستانشینان این می شود كه با گرفتن مدرك دانشگاهی به استخدام دستگاههای دولتی در بیایند ، وضعیت پیچیده می شود و تعریف بیكاری را هم تحت تاثیر قرار می دهد.
او ادامه داد : متاسفانه یك خرده فرهنگ هم در روستاهای مازندران وجود دارد كه سبب می شود تا نپذیرند كه جوان تحصیل كرده دانشگاهی مثلا به فعالیت كشاورزی در روستا بپردازد حتی اگر راحت تر و پردرآمدتر از وضعیت كارمندی باشد و اصولا این دسته از جوانان شاغل را هم بیكار به حساب می آورند .
مدیركل تعاون ، كار و رفاه اجتماعی مازندران گفت : مازندران به خاطر غلبه فعالیت كشاورزی در فصولی از سال با كمبود نیروی انسانی مواجه می شود و ما شاهد حضور كارگران غیربومی از اقصی نقاط كشور در این استان هستیم در حالی كه جوانان ما حاضر نیستند در این زمینه فعالیت كنند و یا حتی اگر مشغول كار هم شوند خودشان را بیكار به حساب می آورند.
** یك كلاغ و چهل كلاغ ؟
شاید بر مبنای همین اظهارات مدیركل دستگاه متولی كار در مازندران است كه تاكنون هیچ آمار مشخصی برای وضعیت بیكاری دانش آموختگان در این استان به دست نیامده است و هر آنچه وجود دارد و گفته می شود هم می تواند درست باشد و هم می تواند مصداق ضرب المثل ' یك كلاغ و چهل كلاغ ' .
یكی از مسئولان سازمان نظام مهندسی كشاورزی مازندران سال گذشته آمار دانش آموختگان بیكار رشته های كشاورزی در استان را 17 هزار نفر اعلام كرد ، رقمی كه نه تاكنون هیچ مرجع رسمی آن را تائید كرد و نه تكذیب ، ولی از جمله آمارهائی است كه حتی مسئولان رسمی هم به آن استناد می كنند.
غیر از این آمار و تعداد دانش آموختگانی كه برای طرح كارورزی دولت ثبت نام كرده اند ، هیچ آمار رسمی و حتی غیررسمی از بیكاران دانش آموخته در مازندران وجود ندارد .
این در حالی است كه آیت الله نور الله طبرسی نماینده ولی فقیه در مازندران و امام جمعه ساری بارها در خطبه های نماز جمعه اعلام كرد كه بیشتر مراجعه كنندگان به دفترش از بیكاری جوانان تحصیل كرده خود می نالند و خواستار كمك در این زمینه هستند.
سخنگوی جهاد كشاورزی مازندران نیز به خبرنگار ایرنا گفت كه سه شنبه هر هفته كه زمان ملاقات عمومی مسئولان و مدیران با مردم است ، شمار زیادی از فارغ التحصیلان رشته های مختلف كشاورزی به دیدار رئیس سازمان جهاد كشاورزی می آیند و تقاضای به كار گیری شدن در این سازمان تخصصی می شوند.
** یك مصداق و یك نگرش
رحمان صفری یكی از بازنشستگان مازندرانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به بیكاری پسر و دخترش كه هر دو نفر سه سال قبل لیسانس الكترونیك و مهندسی شیمی را از دانشگاه گرفته اند ، اشاره كرد و گفت : هر چند در این مدت در چند آزمون استخدامی دولتی شركت كرده اند، اما رقابت آنچنان سنگین و افراد فوق لیسانس و دكتری متقاضی هستند كه موفق به جذب نشدند.
وی با بیان اینكه بازار كار آزاد نیز وجود ندارد و اگر هم فراهم شود، سوء استفاده زیادی از وجود بیكاران می شود ، افزود : من برای هر یك از دو فرزندم به امید اشتغال ،هزینه سنگین دانشگاه آزاد را متحمل شدم ، اما شرائط برای اشتغال فراهم نیست.
او گفت : اكنون فرزند پسرم به سن ازدواج رسیده است، اما به علت نداشتن كار از انجام این سنت حسنه خود داری می كند ، در حالی كه او و دیگر فارغ التحصیلان بیكار همانند او در معرض خطر بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی از جمله اعتیاد قرار دارند چرا كه بیكاری آنان را به این سمت می كشاند.
این بازنشسته مازندرانی به بیكاری دختران فارغ التحصیل اشاره كرد و گفت : اینكه به یك فارغ التحصیل زن به عنوان یك منشی پزشك ماهانه 300 تا 400 هزار تومان حقوق بدهند ، فاجعه است.
وی اضافه كرد : این گونه سوء استفاده از دختران فارغ التحصیل در بیشتر شركت ها و نهادهای غیر دولتی در حالی روز به روز در حال گسترش است كه همین دختران برای گرفتن چنین شغلی دست و پا می شكنند.
** مشكل بیكاری ، ریشه ای است
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت : بیكاری جوانانی كه خانواده‌های آنان به امید یافتن شغلی مناسب برای فزرندانشان ، هزینه تحصیل آنها را تحمل كرده‌اند ، امروز به دغدغه جدی تبدیل شده است.
دكتر زهرا كریمی با اشاره به اینكه اكنون بیشترین میزان بیكاری از مقطع فوق لیسانس به مقطع دكتری رسیده است ، افزود : بر اساس آمار وزارت علوم اكنون پنج میلیون دانشجو در حال تحصیل و به همین تعداد فارغ التحصیل بیكار در كشور وجود دارد.
وی با بیان اینكه حدود یك میلیون نفر بیكار فارغ التحصیل با مدرك فوق لیسانس در كشور وجود دارد ، تصریح كرد : اقتصادی كه تحرك نداشته باشد و بنگاههای اقتصادی ، صنایع و واحدهای تولیدی آن سنتی بوده و پیشرفته نباشد، نیاز به افراد متخصص و تحصیل كرده ندارد.
این استاد دانشگاه گفت : امروز بزرگ ترین مشكل كشور ایران این است كه بازار كار تقاضا برای افراد متخصص ندارد ، در حالی كه هر روز شاهد افزایش بیكاران به جمیعت فارغ التحصیل هستیم.
وی با اشاره به اینكه بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاه ها مهارت لازم برای انجام كارهای عملی را ندارند، بیان داشت: اشتغال در بدنه دولت در قالب كارمند شدن به نسبت تعداد زیاد فارغ التحصیلان نیز جوابگو نیست.
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران بیان داشت: مازندران استان كشاورزی است و زمینه مناسبی برای توسعه شبكه های ارتباطی و الكترونیكی دارد كه می تواند در حوزه تقویت اشتغال در بخش كشاورزی و فناوری اطلاعات و ارتباطات برنامه ریزی جدی تری كند.
** اشتغال ، مهم ترین دغدغه و اولویت
استاندار مازندران هم ایجاد اشتغال را ماموریت اصلی و اولویت نخست برنامه های مسئولان استان اعلام كرد و گفت : با وجود این كه فارغ التحصیلان رشته های كشاورزی بیشترین آمار بیكاران مازندران را تشكیل می دهند ولی میانگین تولید محصولات كشاورزی و باغی استان كمتر از یك سوم تولید در كشاورزی پیشرفته است.
ربیع فلاح از پایین بودن بهره وری بخش كشاورزی و باغداری این استان انتقاد كرد و خواستار به كار گیری هزاران دانش آموخته بومی رشته های مختلف كشاورزی برای حل این مشكل شد.
وی مهم ترین چالش فعلی در این استان را بیكاری فارغ التحصیلان اعلام كرد و افزود : در دولت تدبیر و امید برای ایجاد اشتغال فارغ التحصیلان بیكار به خصوص رشته الكترونیك و آی تی با 18 شركت با سرمایه گذاری 40 هزار میلیارد ریال در مازندران قرارداد منعقد شده است.
استاندار مازندران ایجاد اشتغال از طریق آی تی را یكی از مهم ترین راهكار برای اشتغال فارغ التحصیلان بیكار اعلام كرد و گفت : در صورت به كارگیری این نیروها و علمی كردن فعالیت های بخش كشاورزی می توان تولید برنج را از 6 تن در هر هكتار در حال حاضر به 13تن و تولید مركبات را هم از 19 تن در هر هكتار به 80 تن افزایش داد .
وی افزود : جهاد كشاورزی باید با به كار گیری فارغ التحصیلان بیكار كشاورزی بهره وری تولیدات محصولات كشاورزی را افزایش دهد و دولت هم تسهیلات و حمایت های لازم را انجام می دهد.
فلاح از بیكاری فارغ التحصیلان كه درهر خانواده استان وجود دارد به عنوان بزرگ ترین و مهم ترین دغدغه یاد كرد و گفت : دولت باید پاسخگوی این جوانان باشد و این دولت نیز تمام سعی و تلاش خود را برای این مقوله در دست اجرا دارد.
وی به وجود بیش از یكهزار و 270 مركز آموزش فنی و حرفه ای با كارگاههای مجهز در رشته های مختلف در مازندران اشاره كرد و گفت : تمامی امكانات و تجهیزات استان برای ترویح فرهنگ مهارت آموزی در این كارگاههای فنی حرفه ای آماده است .
استاندار مازندران با بیان اینكه بیكاران فارغ التحصیل باید برای مهارت آموزی در رشته های مورد علاقه خود تلاش كنند ، گفت: مراكز رشد و دانش بنیان استان مازندران نیز آماده همكاری برای تجاری سازی ایده های فارغ التحصیلان هستند.
استاندار مازندران از ظرفیت دریای خزر و تولیدات آبزیان به عنوان یكی از مهم ترین مزیت های شیلاتی استان یاد كرد و اظهار داشت : پرورش ماهی در قفس در دریای خزر مهم ترین برنامه برای ایجاد اشتغال فارغ التحصیلان در استان است.
استاندار مازندران مهم ترین مشكل در بحث اشتغال این استان را نبود اشتغال برای فارغ التحصیلان عنوان كرد و گفت: باید به دنبال كارآفرینی برای این قشر باشیم.
** طرح كارورزی ، هدف گیری بیكاری فارغ التحصیلان
طرح كارورزی از طرح های دولت تدبیر و امید است كه از تیر ماه امسال با هدف ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان به اجرا گذاشته شد و در مازندران هم این طرح در همان زمان كلید خورده است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از طرح كارورزی به عنوان یكی از طرح های مهم دولت در سال جاری برای ایجاد اشتغال نام برد و گفت سهمیه استان برای طرح كارورزی بیش از پنج هزار نفر است و تاكنون 410 كارفرما برای جذب كارورزان اعلام آمادگی كرده اند.
حسن خیریانپور اضافه كرد: مازندران اگر چه از استان هایی است كه نرخ بیكاری در آن تك رقمی شده است ، ولی بیشتر افراد بیكار در این استان را دانش آموختگان دانشگاهی تشكیل می دهند.
وی اجرای طرح كارورزی دانش آموختگان در مراكز تولیدی ، صنعتی ، صنفی را از برنامه های مهم دولت در سال جاری برای تحقق اشتغال اعلام كرد و ادامه داد : به موجب این طرح 150 هزار نفر از دانش آموختگان در كشور در قالب طرح كارورزی در این مراكز به كار گرفته می شوند.
وی توضیح داد: هدف از اجرای طرح كارورز جذب دانش آموختگان دانشگاهی بیكار از مقطع كاردانی تا مقطع دكترا با حمایت وزارت كار در بنگاههای اقتصادی خصوصی و تعاونی است.
** آمار درست ، مقدمه برنامه ریزی و رفع معضل بیكاری
مازندران از جمله استان هایی است كه نرخ بیكاری در آن در دولت تدبیر و امید كاهش یافته و از نخستین فصل جاری تك رقمی شد.
نرخ بیكاری تابستان استان مازندران 9.5 درصد اعلام شد و بر اساس آمارهای رسمی استانداری ، در دولت یازدهم 150 هزارشغل در این خطه شمال كشور ایجاد شد.
با این وصف ، آنچه كه در باره بیكاری دانش آموختگان در این استان گفته و شنیده می شود نه تنها تغییری نكرده ، بلكه تشدید هم شده است .
این وضعیت نشان می دهد برای حل بیكاری فارغ التحصیلان در مازندران پیش از هر اقدامی باید صورت مساله شناخته شود در حالی كه هم اكنون حتی آمار رسمی در این باره وجود ندارد چه برسد به این كه آمارهای تفكیكی بر اساس رشته تحصیلی ، مقطع تحصیلی و سن و جنسیت وجود داشته باشد تا بر اساس آن برنامه ریزی شود.
به اعتقاد كارشناسان اقتصادی ، حتی اگر تمامی دانش آموختگان دانشگاهی در مازندران هم جذب بازار كار شوند تا زمانی كه آمار رسمی در این باره از سوی مراجع معتبر و رسمی تهیه و منتشر نشود ، حتی اگر یك دانش آموخته هم بیكار باشد ، وضعیت روانی كنونی ادامه پیدا خواهد كرد .
خبرنگار : سید رضا هاشمی كروئی ** انتشار دهنده : حسن فلاحتی
6990/1654