تصویر شكسته كودك كار در آینه شهر

به راستی چه چیز مهم تر از مراقبت و سیركردن یك كودك در این جهان وجود دارد اما چرا كاركودك برای ما به مساله ای عادی تبدیل شده و آن را قبول كرده ایم و گاهی نیز از سر ترحم به آنان پولی می دهیم و فكر می كنیم وظیفه مان را در برابر آنان انجام داده ایم.
امروز شرایط به نحوی است كه كودكان كار در جای جای شهر دیده می شوند تاآنجا كه برخی افراد این كودكان را مخل زیبایی شهر می دانند و در طرحی شتابزده ، این كودكان از سطح شهر جمع آوری می شوند.
اما این كودكان از كجا می آیند ، آیا همانگونه كه در برخی سریال ها و فیلم ها نمایش داده می شود این كودكان سوار بر اتوبوس و وانت از سوی گروهی بزهكار به سطح خیابان ها آورده می شوند یا اینكه واقعا خانواده ها كودكانشان را سر كار می فرستند.
اگر موضوع دوم صحت دارد و این كودكان از سوی خانواده وادار به كار می شوند ، چگونه والدینی هستند كه راضی به كاركردن كودكان حتی پنج ساله خود در خیابان و حتی بین زباله و در هنگامه شب می شوند.
از سوی دیگر چرا تعداد كودكان كار روز به روز در خیابان ها و دیگر اماكن افزایش می یابد ، آیا تمام این كودكان مهاجر هستند و مگر نه آنكه تعداد زیادی مهاجر هم اكنون در كشورهای دیگر وجود دارند اما تبدیل به كودك كار نشده اند پس پشت پرده كودكان كار مهاجر در ایران چیست.
اجرای طرح های مقطعی، پرسر و صدا و پرهزینه ساماندهی كودكان كار تاكنون چه نتایجی داشته است و اگر كودكی را از سطح خیابان جمع كرده ایم آیا برای پدر قطع نخاعی او هم فكری كرده ایم.
چه عواملی در جامعه موجب شده كه كار كودك ، استمرار یابد و همچنان هم ادامه دار باشد ؛ مشكل كجاست ، آیا مشكل در قوانین است یا نهادهای متولی یا شهروندان یا من نگارنده، گناه كودكان باربری كه گونی ها و اجسام سنگین را حمل می كنند و پس از مدتی به انواع بیماری و دردهای جسمانی مبتلا می شوند چیست.
این سئوالات و دغدغه ها نیاز به واكاوی ریشه ای دارد بنابراین ایرنا میزگردی با حضور مطهره ناظری حقوقدان، وكیل دادگستری و رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان، زهرا رحیمی مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) و فعال حوزه كودك، لیلا ارشد مددكار اجتماعی و عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان و فرشید یزدانی فعال حقوق كودك عضو انجمن حمایت از كودكان كار و جامعه شناس و طاهره پژوهش، فعال حقوق كودك برای بررسی این مسائل برگزار كرد.

** كار كودك مخل حقوق او است
حقوقدان، وكیل دادگستری و رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان گفت: آنچه به عنوان آسیب شناسی كودكان كار باید مورد شناسایی قرار گیرد این است كه كار كودك مضر و مخل حقوق كودك است.
مطهره ناظری در تعریف كار كودك افزود: منظور از كار برای كودكان، هر فعالیت اقتصادی است كه كودكان را درگیر می كند و باعث می شود كه كودك از رشد اجتماعی و فردی بازماند.
وی ادامه داد: فعالان حقوق كودك سالهاست كه در این زمینه كار می كنند اما متاسفانه هر روز شاهد رشد این مساله هستیم و كار كودك به ویژه در زمینه كارهای زیان آور رشد چشمگیری داشته است.

**وضعیت نابسامان خانواده، كودك را به كار وامی دارد
چرا باید كودكی در خیابان ها كار كند و چه عواملی این كودك را به این سمت، سوق می دهد، رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان در این باره اظهار كرد: وضعیت نابسامان خانواده در ابعاد مختلف از جمله در بعد مسائل اقتصادی باعث می شود تا خانواده ها، كودكان خود را به كار گمارند و این موضوع محدود به كشور ما نمی شود بلكه در عرصه جهانی و در كشورهای مختلف با توجه به جنگ هایی كه وجود دارد، بر كیفیت زندگی كودكان تاثیر مستقیم دارد.
ناظری یادآور شد: در قانون اساسی به عنوان عالی ترین قانون و مرجع حقوقی، موضوع رفاه و عدالت اجتماعی مطرح شده است و دولت ها مكلف به توزیع عادلانه ثروت هستند اما در عمل این اتفاق رخ نمی دهد و خانواده های ضعیف از بسیاری از نیازهای اساسی محروم هستند و خانواده های مهاجران نیز این مشكلات را دارند.

**مهاجران
این حقوقدان اضافه كرد: در حال حاضر بسیاری از كودكان كار را مهاجران تشكیل می دهند و واقعیت این است كه زمانی كه این افراد وارد كشور ما می شوند از حقوقی برخوردار می شوند كه باید رعایت شود اما نسبت به رعایت حقوق مهاجران هم بسیار ضعیف عمل می كنیم.
ناظری افزود: قوانین حمایتی در این زمینه وجود ندارد و چون تامین نیازهای اساسی آنان هزینه بالایی دارد، این افراد دچار انواع آسیب ها می شوند تا جایی كه حتی برای زنده ماندن و تامین هزینه های درمان، معیشت خانواده به خطر می افتد و مجبور می شوند فرزندان خود را به كار وادارند.
ناظری اضافه كرد: فعالان حقوق كودك با سیاست های اشتباه كه منجر به كار كودكان می شود، مخالف هستند و معتقدند كه این موضوع باید به صورت اساسی و ریشه ای حل شود.

**استثناهای قانونی كه ناقض حقوق كودك است
این وكیل دادگستری خاطرنشان كرد: در قانون كار، بحث منع كار اجباری مطرح است و در قانون اساسی هم به این موضوع تاكید شده است بنابراین كودكان كار مشمول این قانون می شوند چراكه براین باوریم كار كودك از نوع كار اجباری است زیرا كه آسیب های فردی و اجتماعی در پی دارد.
ناظری افزود: از سوی دیگر، حداقل سن كار طبق قانون، 15 سال و در مورد مشاغل زیان آور حداقل سن 18 سال است اما با این وجود، به قانون پایبند نیستیم و برخی قوانین هم ممكن است موادی از قانون كار را نقض كند.
وی ادامه داد: استثناهایی در قانون كار وجود دارد كه ناقض حقوق كودكان است بطورمثال كار كودك در كارگاه های خانوادگی و كمتر از 10 نفر و بخش كشاورزی، معاف از قانون كار هستند و فعالان حقوق كودك معتقدند این استثناها باید حذف شود چون موجب دور زدن قانون می شود.

**كاركودك در مشاغل زیان آور
این حقوقدان با اشاره به اسناد بین المللی افزود: ایران در سال 1380 با تصویب مجلس شورای اسلامی به كنوانسیون محو بدترین اشكال كاركودك پیوسته است و براساس آیین نامه این كنوانسیون، ردیف های شغلی برخی مشاغل جز بدترین شغل ها هستند كه باید دولت ها از بكارگیری كودكان زیر 18 سال جلوگیری كند اما با وجود گذشت 16 سال از این آیین نامه ها در عمل به هیچ وجه موفق نبودیم و در بسیاری از موارد كار كودك در مشاغل زیان آور، رشد تصاعدی داشته است.
ناظری به زباله گردی كودكان اشاره كرد و گفت: كودكان زباله گرد بسیاری وجود دارند كه دچار انواع آسیب های فردی و اجتماعی می شوند اما به خاطر انباشت سرمایه برای عده ای از افراد، به این موضوع رسیدگی چندانی نشده است.
وی با اشاره به طرح اخیر جمع آوری كودكان كار افزود: این طرح اشتباهی است كه به صورت ضربتی و بدون كارشناسی های لازم به صورت نادرست انجام شده است و متاسفانه به هیچ وجه قوانین در ساماندهی این افراد رعایت نمی شود و با وجود اعتراضات گسترده حقوقی، شاهد بدترین رفتارها با این كودكان هستیم.
این حقوقدان اضافه كرد: این نوع برخوردهای نادرست، حوزه وسیعی از آسیب های اجتماعی را موجب می شود و به وضع نامطلوب كودكان كار دامن می زند و وضعیت آنان را بسیار بحرانی تر می كند.
ناظری اظهار كرد: واقعیت این است كه واكنش خوبی به كار كودك نداشتیم و با نگاه های سطحی، شعارگونه و امنیتی سعی بر ساماندهی داریم اما لازم است تا در این زمینه برنامه ریزی های دقیق و اقدامات كارشناسانه انجام شود.

** هر كودك چه ایرانی و چه مهاجر، حق تحصیل دارد
لیلا ارشد مددكار اجتماعی و عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان با اشاره به وضعیت كودكان بازمانده از تحصیل گفت: طبق قوانین ما، آموزش تا پایان دوره متوسطه برای كودكان رایگان است اما بسیاری از كودكان به دلیل مشكلات فراوان از جمله فقر اقتصادی یا فقر فرهنگی، مهاجرت و اعتیاد والدین، امكان تحصیل ندارند.
وی با اشاره به فعالیت خود در محله دروازه غار تهران در انجمن حمایت از حقوق كودكان كار از سال 1377، اظهار كرد: هر كودك چه ایرانی و چه مهاجر، حق تحصیل دارد اما سیاست همه جانبه و یكسانی در این زمینه اعمال نمی شود، مرزها باز است و سیل خانواده هایی كه وارد كشور می شوند، هر اقدامی برای تامین نان خانواده ها انجام می دهند و از اینرو كودكان، نان آوران كوچك محسوب می شوند.

**31 بار اجرای طرح ساماندهی كودكان كار!
عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان با اشاره به طرح اخیر ساماندهی كودكان كار و خیابان گفت: بیش از 31 مرتبه داستان دستگیری، جمع آوری و ساماندهی كودكان كار و خیابان در كشور تكرار شده است.
ارشد خاطرنشان كرد: تمام این طرح های ساماندهی، بودجه پیش بینی شده دارد، وزارتخانه ها و سازمان های بسیاری در این امر دخیل هستند و هزینه زیادی صرف اجرای آنها می شود.
ارشد تصریح كرد: به عنوان فعال حقوق كودك كه در یك سازمان مردم نهاد فعالیت می كنم می خواهم از دستگاه های متولی سوال كنم كه با اجرای بیش از 30 مرتبه طرح ساماندهی كودكان كار و خیابان كه به اشكال مختلف انجام شده است، به چه نتایجی دست یافته اند.
وی تاكید كرد: این حق كودكان است كه افراد آگاه، برای آنان راهكارهای كارشناسانه ارائه دهند.
عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان ، گفت: به عنوان فعال حقوق كودك انتظار دارم اگر اقدامی با ساز و كار قبلی تكرار می شود، فعالان، سازمان های مردم نهاد و كارشناسان آشنا به حقوق كودك، كارشناسانه به موضوع بپردازند.
این مددكار اجتماعی تصریح كرد: پنهان كردن كار كودكان مشكلات را حل نمی كند و حق كودكان این نیست كه به جای مدرسه در خیابان باشند؛ ما فعالان حقوق كودك انتظار داریم بعد از این همه هزینه های هنگفت، گزارشی از روند بهبود وضعیت كودكان كار ارائه شود نه اینكه تنها به اعلام تعداد محدودی ساماندهی كودكان كار اشاره شود.
ارشد این سئوال را مطرح كرد كه منظور از ساماندهی چیست و افزود: باید دید در اجرای طرح های ساماندهی، چه اقداماتی برای كودكان كار انجام شده است چراكه یكایك این كودكان وضعیت خاص خود را دارند و باید برای هر كدام، به صورت مجزا اقدامات لازم انجام شود.

**كودك كار ، نوعی كودك آزاری است
عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان اضافه كرد: این كودكان مورد انواع كودك آزاری اعم از فیزیكی، عاطفی، جسمی، روانی و جنسی قرار می گیرند و از خانواده و اجتماع، رانده می شوند.
ارشد با اشاره به قانون 9 ماده ای حمایت از كودكان، گفت: طبق قانون، كودك آزاری جرم عمومی شناخته شده است و قرار نیست كودك هشت ساله با حمل 60 كیلو زباله بر پشت خود روزگار سپری كند؛ اگر این موضوع كودك آزاری نیست پس چه عنوانی برای آن می توان گذاشت.
وی ادامه داد: این كودكان از حداقل نیازهای اولیه هم محروم هستند؛ سرپناه امن ندارند، از خوراك كافی و مطلوب برخوردار نیستند، خانواده گرم ندارند و از حمایت های عاطفی بهره مند نیستند و نمی توانند تحصیل كنند.

**مهمترین عامل كار كودك، فقر یا اعتیاد
طاهره پژوهش، فعال حقوق كودك نیز در این میزگرد به تشریح مهم ترین عوامل كار كودك اشاره می كند و مانند ناظری حقوقدان ، نابسامانی خانواده ها را یكی از علل كار كودك می داند.
وی با اشاره به مطالعات اخیر در مورد وضعیت كودكان كار و خیابان گفت: بخشی از كودكان كار به دلیل فقر اقتصادی و یا فرهنگی كار می كنند اما براساس مطالعات جدید درباره كودكان كار و خیابان در تهران، این مساله تنها دلیل یا حتی مهمترین دلیل كار كودكان نیست بلكه ازهم پاشیدگی خانواده ها، طلاق و اعتیاد مهمترین عوامل رو آوردن كودكان به كار است.
وی ادامه داد: در واقع چون دلسوزان محافظ كودك قربانی ساختارهای ناسالم اقتصادی و فرهنگی شده اند، توانایی لازم برای پرورش كودك را ندارند و چون كودك نیاز به پول مستقل و رهایی از قید و بند خانواده دارد، كار می كند.
این فعال حقوق كودك گفت: البته ساختارهای نادرست اجتماعی نیز به كار كودكان دامن می زند و كودكان با هدف تغییر چهره زندگی به جای تحصیل، ورود به بازار كار را انتخاب می كنند و با الگوبرداری از سبك زندگی افراد برجسته از جمله هنرمندان و فوتبالیست ها و چهره های ورزشی سعی بر بهبود شرایط زندگی خود دارند.

**برای كودك كار، حمایت مهم تر است یا تحصیل؟
وی با تاكید بر اینكه همواره بخش حمایتی بر آموزشی برتری دارد، اظهار كرد: در سال 1378، زمانی كه وارد عرصه فعالیت حقوق كودكان شدیم، تصور بر این بود كه اگر به آنان آموزش داده شود، مشكلات شان حل می شود اما بعد متوجه شدیم كه آخرین مشكل این كودكان تحصیل است.
پژوهش افزود: كودكان كار از خانواده، تغذیه و بسیاری از نیازهای اولیه محروم هستند.
وی پیشنهاد داد تا كمیته تخصصی برای حمایت كودكان كار متشكل از نهادهای متولی از جمله وزارت آموزش و پرورش، وزارت كشور، سازمان بهزیستی و دیگر نهادهای مرتبط با موضوع همچنین سازمان های مردم نهاد و فعالان حقوق كودك تشكیل شود.

**طرح هایی كه راه به جایی نمی برند
این فعال حقوق كودك با اشاره به طرح اخیر ساماندهی كودكان كودكان كار و خیابان، گفت: طرح های اجرایی باید ارزیابی، بازبینی و بازنگری شود تا اگر نیاز به اصلاح بود، طرح های روزآمد و بهتری در جهت پیشبرد اهداف تهیه شود.
وی اضافه كرد: وزیر آموزش و پرورش اعلام كرد كه هیچ كودكی پشت در مدرسه نمی ماند و همه كودكان امكان تحصیل دارند اما با دستگیری كودكان مواجه هستیم كه نشانگر این واقعیت است كه ناهماهنگی نهادی مخل بوده و برای كمتر شدن مشكلات كودكان كار و خیابان ضرورت تشكیل كارگروه اقدام مشترك نیاز به مساعدت همگانی دارد.
پژوهش یادآور شد: سالهاست با طرح قرارگاه ها برای ساماندهی كودكان كار مواجه هستیم و هر ساله تیرماه این طرح ارائه می شود و سازمان های مردم نهاد وفعالان حقوق كودك به بهزیستی مراجعه و با این طرح مخالفت می كنند و طرح متوقف اما بعد از مدتی اجرایی می شود بنابراین به نظر می رسد كه مضمون این طرح ها نیاز به نقد و بررسی و ارزیابی دارد.
وی افزود: در حال حاضر 16 هزار پرونده كودك كار فقط در مركز یاسرموجود است؛ این پرونده ها به كجا رسیده و روند توانمند سازی به چه ترتیب است.
وی ادامه داد: واقعیت این است كه سمن ها، قدرت و توانایی توانمند سازی كودكان كار را ندارند و نیازمند هماهنگی نهادی هستند.
این فعال حقوق كودك ادامه داد: البته ما در سازمان های مردم نهاد، اقدامات توانمند سازی هم انجام داده ایم و كودكانی داشتیم كه از آمل در تهران كار می كردند و با تمهیداتی كه اندیشیده شد، پدر كودك سر كار رفت و به شهر خود بازگشتند و اكنون این بچه ها شاگرد اول هستند.
پژوهش خاطرنشان كرد: در خانه كودك ناصرخسرو هر روز شاهد افزایش تعداد این كودكان هستیم و بارها اعلام كرده ایم كه در این منطقه بردگی كودك مطرح است نه كار كودك و چون بیشتر این كودكان از مهاجران افغانستانی هستند، امكان طرح شكایت ندارند و متاسفانه ناظری هم برای رعایت حقوق كودكان وجود ندارد.

**از كودك باربر تا دردهای جسمانی
این فعال حقوق كودك در ادامه به تشریح سختی كار كودكان كار پرداخت و گفت: بارها كودكان به دلیل ساعات كار طولانی دچار مشكلات جدی شدند و مشاهده شده است كه صاحب كار آنان از پرداخت دستمزد به كودكان اجتناب می كنند و كسی نمی تواند حقوق كودكان را پیگیری كند.
پژوهش افزود: بازار بزرگ تهران كه محل خرید و لذت جمع بسیاری از شهروندان است، شب ها محل تخلیه بار است و این بارها بر پشت كودكان تخلیه می شود و برای ابراز وجود و برای اینكه به آنها گفته می شود كه مرد شده اید، آسیب های جدی جسمی به خود می زنند.
وی با تاكید بر اینكه وزارت كار وظیفه اصلی خود درباره كودكان كار انجام دهد، گفت: شرایط كاری كودكان بحرانی است و اینها فرزندان جامعه هستند .

**از بچه 5 ساله هم كار می كشند
این فعال حقوق كودك با بیان اینكه تعداد دقیقی از این كودكان نداریم، افزود: این بچه ها عمدتا شناسنامه ندارند و سن واقعی شان مشخص نیست اما سن كار كودك بسیار پایین آمده است و كودكان زیر پنج سال هم كار می كنند.
پژوهش گفت: كودكی كه با این شرایط رشد می كند، چه توقعی داریم كه در جامعه بتواند به درستی رفتار كند.
وی ادامه داد: تصور ما فعالان حوزه كودك این است كه این كودكان با توجه به شرایط ناخوشایند و محرومیت از حقوق انسانی ، ظرفیت جذب در گروه هایی مانند داعش را دارند.
پژوهش افزود: واقعیت این است كه زمینه ای را برای آسیب به این افراد و جامعه فراهم می كنیم.

**ملیت های مختلف بین كودكان كار
این فعال حقوق كودك درباره كودكان كار گفت: اغلب كودكان كار مهاجران افغانستانی هستند و كودكان پاكستانی كه ریشه هندی دارند هم در بین آنان وجود دارد.
پژوهش افزود: از سوریه هم تعداد محدودی هستند كه عمدتا از جاده ورامین و شهر ری برای كار به سطح شهر می آیند.

**كودك كار ، وزیر نمی شود
زهرا رحیمی مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) نیز در این میزگرد به نوع تعریف كار برخی مسئولان گلایه كرد و گفت: كودك كار، تعریف مشخصی دارد اما در برخی جلسات، وزرا و وكلا می گویند ما كودك كار بودیم و این را به عنوان یك افتخار برای خود می دانند و این امید را دردل ها زنده می كنند كه كودك كار در این كشور می تواند یك روز وزیر یا وكیل شود كه در واقعیت چنین چیزی ، صحت ندارد.
رحیمی افزود: تعریف كودك كار، سه شرط دارد كه هركدام از این سه شرط را داشته باشد ما به آن كودك كار می گوییم؛ نخست آنكه به كسی ، كودك كار اطلاق می شود كه فعالیت اقتصادی دارد و این فعالیت، مخل تحصیل باشد، دوم آنكه آسیب روحی و جسمی برای كودك داشته باشد و سوم اینكه بیشترین ساعات شبانه روز را به كار اختصاص دهد .
وی ادامه داد: بنابراین مطمئنا كسی كه بیشترین ساعات شبانه روزش را در حال كار كردن است هیچوقت نمی تواند در آینده به جایی برسد چون نمی تواند در تحصیل موفق باشد.
وی اضافه كرد: به این قضیه نباید خوشبینانه نگاه كنیم چون در بسیاری از مواقع قبل از اینكه بخواهیم اصلا در مورد حل مساله كودكان كار صحبت كنیم با این چالش روبرو هستیم كه 'چه اشكالی دارد كودك كار كند، اینگونه كودكان آبدیده و مرد می شوند و آینده درخشان تری دارند.'
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) گفت: اما باید توجه داشت كه مانند قدیم نیست كه همه مدرسه نمی رفتند و درس خواندن ، عمومی نبود و برخی كودكان عصرها در حجره پدرشان كار می كردند و در عطاری چهار تا داروی گیاهی وزن می كرد، اسم این كودك كار نیست. خلط مبحث مقداری مساله را مخدوش می كند.

**دلیل كار كودك در دروازه غار نیست
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) در تشریح دلایل ایجاد كار كودك گفت: در این زمینه با یك تكثر روبرو هستیم در این قضیه نمی توان یك دلیل عمده را برای آن ذكر كرد.
رحیمی افزود: حتی نمی توان قاطعانه گفت كه فقر تنها دلیل ایجاد كار كودك است چراكه خیلی خانواده های فقیر هستند كه كودكان خود را سر كار نمی فرستند. بنابراین دلایل مختلفی دست به دست هم داده اند كه این پدیده ایجاد شود و گسترش پیدا كند .
وی ادامه داد: برای یافتن دلیل كار كودك باید در كلیت جامعه خود جستجو كنیم و نه بطورمثال در دروازه غار؛ كل جامعه به سمتی می رود كه عوارض جانبی آن افزایش كار كودك است.
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) در توضیح بیشتر این عوارض جانبی جامعه گفت: نوع اخلاق حاكم بر جامعه، نوع تصمیم گیری ها و اختلاف طبقاتی كه در حال اتفاق افتادن است به گسترش كار كودك كمك می كنند.
رحیمی افزود: اختلاف طبقاتی بین طبقه كارآفرین و طبقه بیكار اتفاق نمی افتد بلكه بین كسانی است كه انحصار منابع را در دست گرفته اند و عده ای كه از این انحصار بی بهره هستند.
وی تاكید كرد: مناسبات ناسالم اقتصادی به افزایش روند كار كودكان بسیار دامن می زند. بنابراین كلیت جامعه را باید در قضیه دید و تك تك زنجیره هایی كه زنجیره آخر آن می تواند كار كودك باشد، باید بررسی كرد تا به دلایل واقعی و ریشه ای رسید.

**كودك كار و مافیای مواد مخدر
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) گفت: یكی از این زنجیره های كار كودك كه ما زورمان به آن نمی رسد، مافیای مواد مخدر در كشور است كه بهتر از هر نهاد و ارگانی كار خود را در توزیع مواد و به روز كردن انواع مواد، انجام می دهد.
رحیمی افزود: همه ما كه در زمینه آسیب های اجتماعی كار می كنیم كاملا این حس را داریم كه از سال 86 و 87 ، چهره آسیب ها با ورود مواد صنعتی كاملا فرق كرد. اصلا چهره دروازه غار و چهره خانواده هایی كه با آنها كار می كردیم فرق كرد.
وی ادامه داد: اگر قبلا صرفا با مساله كار كودك و فقر روبرو بودیم در حال حاضر با مسائل پیچیده كودك آزاری های خیلی فجیع روبرو هستیم و جامعه ما خیلی عقب تر از این است كه جوابی برای این مسائل داشته باشد، مسائلی كه هر روز در حال به روز شدن هستند و هر روز خودشان را به شكل فجایعی كه می شنویم ، نشان می دهند و ما خیلی در قوانین و برنامه ریزی خود خیلی عقب تر از این مسائل هستیم.

**می خواهیم صورت مساله را زیرفرش بگذاریم
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) گفت: اینكه می گوییم عقب تر از مسائل هستیم، شاهد آن نیز طرح هایی مانند طرح جمع آوری كودكان خیابان است؛ واقعا هنوز به جای آنكه بخواهیم برنامه بلندمدت و ریشه ای برای مسائل داشته باشیم به فكر این هستیم كه صورت مساله را پاك كنیم و زیر فرش بگذاریم.
رحیمی افزود: تعاملاتی كه داشتیم نشان می دهد كه مدیران میانی خیلی علاقمند به برنامه های بلندمدت و صرف هزینه در طول زمان نیستند.
وی به پرونده های موجود در مركز یاسر اشاره كرد و گفت: ما فقط می خواهیم در زمان كوتاه، پول را خرج كنیم وبه جامعه نشان دهیم كه مادر این زمینه در حال كار هستیم ؛ یك رزومه و سوابقی برای خودمان به عنوان مدیری كه كاری انجام داده ، داشته باشیم و در آن مدت كوتاهی كه هستیم، كاری كنیم و به فردای آن نیز فكر نمی كنیم كه مثلا شاید این كودك یا خانواده او نیاز به كمك مستمر داشته باشد.
وی اضافه كرد: با خود می گوید اگر طرح بلندمدت اجرا كنم، زمانی كه طرح بلندمدت نتیجه دهد من دیگر در این جایگاه نیستم. بنابراین كار را انجام نمی دهد كه نتیجه اش را فرد دیگر ببیند .
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) تصریح كرد: این افراد می خواهند در آن مدت چهار یا هشت سالی كه پشت میز نشسته اند با یك كار كوتاه مدت پر سر و صدا، نگاه مثبتی به خود جلب كنند. بخاطر همین اكثر طرح ها در زمینه كودكان كار ، طرح های كوتاه مدت ، پرهزینه و پرسر و صدا هستند بجای اینكه ریشه ای و عمقی باشند، سطحی بوده و فساد اداری و مالی در این هزینه هایی كه در این طرح ها می شود، مزید بر علت است.

**یك نسخه برای هزاران كودك
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) با اشاره به اهمیت استفاده از الگوهای مورد استفاده تشكل های مردمی برای كودكان كار، گفت: سازمان های مردم نهاد چون پشت میزنشین نیستند و نتایج طرح و الگوهای خود را خیلی در بوق و كرنا نمی كنند ، الگوهای موفق خوبی در زمینه كودكان كار دارند.
رحیمی تاكید كرد: الگوی موفق از هزینه پول ایجاد نمی شود بلكه الگوی موفق از حضور مستمر در كنار كودكان ، درك شرایط تك تك كودكان و ایجاد مطلوبیت برای هركدام از كودكان به اقتضای شرایط خودشان ، حاصل می شود.
وی اظهارداشت: ما نمی توانیم بیاییم برای تمام كودكان افغان محروم از تحصیل كه پدرشان معتاد است ، حتی یك نسخه بپیچیم و الان مانده ایم كه چگونه دولت برای كل كودكان كار یك نسخه می پیچد.
وی افزود: ما برای كودك كار فرحزاد و كودك كار افغان دروازه غار نمی توانیم نسخه واحد بپیچیم كه چكار كنیم كه از چرخه كار بیرون بیاید چه برسد به كودكان كار كل كشور اما متاسفانه طرح هایی در حال اجرا شدن است كه دنبال نسخه پیچیدن واحد و سریع النتیجه در مورد تمام كودكان هستند.
وی خاطرنشان كرد: بنابراین حال كه الگوهای موفق برای كودكان كار در تك تك سازمان های مردم نهاد وجود دارد، خوب است كه این الگوها شناسایی شوند و به عنوان راهكار و روش گسترده شوند و به آنها توجه شود. چون واقعا وقت و زندگی های زیادی صرف ایجاد این الگوها شده است و هیچوقت دیده نشده اند.

**یك كودك و چند نهاد
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) در ادامه به نهادهایی اشاره می كند كه می توانند در زمینه كودك كار، فعالیت هایی انجام دهند كه از جمله این نهادها می توان به بهزیستی ، شهرداری و فرمانداری اشاره كرد.
رحیمی گفت: پدر ومادر به كودك فشار می آورند كه كار كند تا نیازهای اولیه اش برطرف شود و نهادهای متولی ، وظایف خود را در زمینه بهبود شرایط كودكان به درستی انجام نمی دهند.

**كودكان زباله گرد و نیروی كار ارزان
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) در رابطه با كودكان مهاجری كه كار می كنند ، گفت: فكر می كنم اگر بچه های افغان از تهران جمع شوند ، تمام مردم تهران در زباله و كثافت دچار انواع بیماری می شوند و از بین می روند .
رحیمی تصریح كرد: در طرح هایی مانند طرح اخیر ساماندهی كودكان كار، شاهد بودیم كه یك كودك زباله گرد دستگیر نشد و این مساله به آن معناست كه مجریان طرح ، هیچ كاری با نیروی ارزان ، ندارند بلكه مشكل آنان با آن فردی است كه فال می فروشد، فردی كه كار كاذبی انجام می دهد كه بازدهی او در چرخه اقتصادی ، تعریف نشده است.
وی خاطرنشان كرد: هنگامیكه از این مساله صحبت می كنیم كه چرا این افراد غیرقانونی در كشور ما هستند هیچوقت به نیروی كار ارزانی اشاره نمی كنیم كه صنعت ساختمان سازی كشور بر گرده آن بالا می رود. هیچوقت اشاره نمی كنیم به اینكه این نیروها در جای جای مختلف كشور مورد سوء استفاده هستند.
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) اضافه كرد: فقط به این نكته اشاره می كنیم كه این كودك ، ظاهر خیابان های ما را خراب كرده است و با بقیه آن كار نداریم، با پدر كودك كه كارگر ساختمان بوده و از بلندی ساختمان افتاده و قطع نخاع شده و بیمه و حمایت تامین اجتماعی را ندارد ، با آن كاری نداریم .
وی تصریح كرد: به این مساله نگاه می كنیم كه این كودك كه باید نان آن پدر را بدهد چرا اینجاست و فقط می خواهیم ظاهر پدیده كودك كار را از خیابان ها پاك كنیم و در حقیقت می خواهیم مساله را از نصفه حل كنیم. با نصفه دیگر كه دست ما است ، كاری نداریم و نصفه ای را مدنظر قرار می دهیم كه ما را اذیت می كند.
رحیمی به خاطره تلخی در این زمینه اشاره می كند و افزود:چند سال پیش با فردی در یكی از مناطق تهران، جلسه ای داشتیم و او گفت كه چون منطقه یك محل عبور وزرا و وكلا هست و این بچه ها دیده می شوند ، شما یك طرح به ما بدهید كه بچه های كار در این منطقه نباشند، در مناطق دیگر به ما ربطی ندارد. كودكان فقط به چشم این افراد دیده نشوند چون آنان از ما سئوال می كنند چرا این كودكان اینجا كار می كنند ، ما نمی توانیم جواب دهیم.

**چرا كودك مهاجر اینجا كودك كار می شود؟
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) در پاسخ به این سئوال كه چرا مهاجران فقط در كشور ما توانستند تبدیل به كودك كار شوند و در بسیاری از كشورهای دیگر مهاجران به كودك كار تبدیل نمی شوند، گفت: من فكر می كنم كه بستر آماده ای در كشور ما برای تبدیل این كودكان به كودكان كار وجود داشته است. اولین چیزی كه وجود داشت محرومیت از تحصیل بود كه تا دو یا سه سال پیش ، هیچكدام از این كودكان امكان حضور در مدرسه را نداشتند.
رحیمی افزود: بنابراین این كودكان اصطلاحا به عنوان آینه دق جلوی چشم مادر و پدری كه در فقر دست و پنجه می زنند، می نشستند و بعد یك مدت خانواده به ذهنشان می رسید كه اگر این كودك بیرون برود و نانی بیاورد ، خیلی بهتر است از اینكه اینجا بنشیند و بطورمثال با برادر كوچكترش دعوا كند. به تدریج این مساله به فرهنگ تبدیل شد.
وی ادامه داد: این فرهنگ در مناطقی كه این بچه ها زندگی می كردند به خانواده های ایرانی نیز سرایت كرد یعنی خیلی از خانواده های ایرانی به كودكشان می گفتند: ' بچه برای چه می خواهی درس بخوانی. تو كه دكتر و مهندس نمی شوی. ببین كودك آن خانه ، پول كرایه خانه را در می آورد. مردم هم دلسوز هستند و پول خوبی به او می دهند ، تو هم سر كار برو.'
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) گفت: این مساله موجب شد كه بسیاری از خانواده های ایرانی كه شرایط و آسیب های دیگر داشتند به جای اینكه بروند برای كودكانشان شناسنامه و اوراق هویتی بگیرند و او را به مدرسه بفرستند و هزینه تحصیل كودك را بدهند ، كودكان خود را سر كار فرستادند و كودكان تبدیل شدند به افرادی كه هزینه خانواده را بدهند.

**كودك، اقتصاد ، زباله گردی
فرشید یزدانی عضو انجمن حمایت از كودكان كار و جامعه شناس نیز در این میزگرد در تشریح علل افزایش كودكان كار به بحث اقتصاد سیاسی كار كودكان پرداخت و درباره سئوال رحیمی مبنی براینكه چرا طرح های ساماندهی به كودكان زباله گرد كاری ندارد، گفت: چون زباله گردها در یك چرخه اقتصاد سیاسی ، طلای كثیف را هدایت می كنند و برخی افراد از این محل ، سود كسب می كنند.
وی اضافه كرد: طبق آمار رسمی مركز آمار ایران، یك و نیم میلیون كودك كار داریم –نه كودك خیابان-، البته خطایی در این آمار وجود دارد چون كودكان كمتر از 10 سال در این آمار قرار ندارند و فقط آمار كودكان 10 تا 18 سال در آن قرار گرفته و بطورقطع تعداد كودكان كار از این میزان ، بیشتر است.
یزدانی خاطرنشان كرد: اگر بخواهیم به این آمار رسمی تكیه كنیم ،خودش رقم بالایی است و نیاز نیست بالاتر برود ؛ این رقم هفت تا هشت درصد كل نیروی كار ما را در برمی گیرد و در این چرخه در حال كار كردن است .

**كارگران بی دردسر و كم هزینه
عضو انجمن حمایت از كودكان كار تصریح كرد: كودك كار، كارگری است كه دردسر ندارد، هزینه اش پایین است، اعتراض نمی كند و كارگری است كه انواع سوء استفاده از او می شود و هیچ صدایی از او در نمی آید و هیچ بلندگویی ندارد كه حرف بزند.
یزدانی افزود: كودك كار، كم دردسر و كم هزینه است و حقوق كم می گیرد ، حق بیمه و پشتیبانی های دیگر نمی خواهد و اگر او را بیرون كردند نمی تواند برود، اعتراض كند یا شكایت كند.
وی ادامه داد: بنابراین در این چرخه، شكل كار كودكان استمرار پیدا می كند یعنی نوع انباشتی كه در جامعه دارد شكل می گیرد، اگر قرار است به آن جدی تر فكر كنیم باید بیاییم به این موضوع بپردازیم كه كجای انباشت و كجای مناسبات اقتصادی و اجتماعی ما باعث می شود كه كار كودك مرتب تولید شود و حالا سازمان های مردم نهاد تلاش كنند.
وی اضافه كرد: حتی اگر تشكل های مردمی ، یكصد كودك كار را تحت پوشش قرار دهند، چنین سیستمی روزانه یكهزار كودك كار تولید می كند. بنابراین در حوزه آسیب شناسی كار كودك باید در این حوزه وارد شویم.

**كودك كار ، موضوع امنیتی نیست
عضو انجمن حمایت از كودكان كار گفت: بخشی دیگر از دلایل پدیده كودكان كار به طرح های اجرا شده دستگاه های مختلف از جمله طرح اخیر ساماندهی كودكان كار ، بازمی گردد؛ اینكه بگویند این موضوع امنیتی است، خیلی مفهوم ندارد.
یزدانی تصریح می كند: جامعه ما نمایشی است ، با طرح ساماندهی كودكان كار ، بیشتر نمایش می دهیم ، می خواهیم كودكان كار را از جلوی چشممان دور كرده و یك پدیده مشخص و آشكار را پنهان كنیم و نمی خواهیم آن را از بین ببریم یا اینكه بطور جدی با آن مواجه شویم.
وی اضافه می كند درخصوص بهانه امنیتی نیز باید گفت كه كودكان كار كاملا مغایر با حوزه امنیتی است. یعنی وقتی این پدیده را زیر پوست جامعه می بریم ، در واقع می شود تبدیل به لشكر اقتصاد جنایی می شوند به آن معنا كه نیروی كار آشكار را از نظر امنیتی بهتر می توان كنترل كرد.
این جامعه شناس گفت: هنگامیكه كه كودكان كار را از سطح پاك می كنیم و به زیرپوست شهر می بریم ، این به عنوان نیروی كار اقتصادی به راحتی جذب كارهای نامناسب دیگر می شوند و جذب آنان كار پیچیده ای نیست. چون این كودكان بالاخره به كار نیاز دارند و مجبورند به كارهایی تن بدهند كه با اعتیاد و مواد ارتباط داشته باشد.

**نقش بی سوادی خانواده ها در بروز كار كودك
عضو انجمن حمایت از كودكان كار گفت: طبق نتایج مطالعات مختلف داخلی و خارجی در بحث كار كودكان، بی سوادی از لحاظ آماری خیلی در بروز كار كودك اثر دارد.
یزدانی افزود: چند مطالعه نمونه گیری در سطح كشور، یك مطالعه كلان داخلی و همچنین یونیسف، نشان می دهد كه نسبت بی سوادی والدین كودكان كار، خیلی بالا است.
وی خاطرنشان كرد: چرخه بی سوادی موجب بازتولید كودكان كار می شود و باز هم تولید خواهد شد چراكه آن دو تا سه و نیم میلیون نفری كه خارج چرخه تحصیل ما قرار می گیرند، باز به چرخه تولید كودكان كار كمك می كند.
وی، بی سوادی، از هم پاشیدگی خانواده و اعتیاد را در تولید كودكان كار، تاثیرگذار دانست و گفت: اینها بر هم تاثیر مستقیم دارد.
یزدانی تاكید كرد: بی سوادی با خودش فقر و هزار معضل اجتماعی دیگر دارد.
وی گفت: كم دانشی در عرصه حرفه ای موجب می شود كه كارگر ناگزیر است همیشه كارگر ساده باشد و با این چرخه زندگی كند.

**تاثیر نابرابری در بازتولید كودك كار
این جامعه شناس با تاكید بر نقش بی سوادی و بیكاری در بازتولید كودك كار ، افزود: فقر و نابرابری الگوی مصرف تحمیل شده از اقشار بالادست نیز می تواند كودكان را وادار كند كه وارد چرخه كار شوند.
یزدانی افزود: این بحث را در آسیب های زنان تن فروش هم داشتیم كه بخشی از آنها ناشی از نابرابری بود نه فقر، یعنی خود نابرابری در بروز چنین پدیده هایی خیلی تاثیرگذار است و از نقش پررنگ فقر در كنار آن نیز نباید غافل شد.

**تقویت نظام رفاهی یكی از راهكارهای كاهش كودكان كار
مطهره ناظری رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان و حقوقدان این میزگرد را با تشریح راهكارهای ریشه كنی پدیده كاركودك ادامه داد و گفت: ابتدا باید بحث كار كودك ، ریشه یابی شود و البته ریشه بسیاری از این مسائل به نیازهای اساسی مربوط می شود.
وی افزود: توجه به قانون اساسی مهم ترین راهكار از بین بردن پدیده كار كودك است بنابراین لازم است برنامه های توسعه ای ، بیشتر به بحث رفع نیازهای اساسی كودكان معطوف باشد.
وی تاكید كرد: تقویت نظام رفاهی و توسعه عدالت اجتماعی نیز موجب خواهد شد كمتر با خانواده هایی مواجه شویم كه كودكان خود را وادار به كار می كنند.

**نیاز به قوانین حمایتی برای كودكان كار
رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان در ادامه از قوانین حمایتی به عنوان یكی دیگر از راهكارهای از بین بردن پدیده كار كودك یاد كرد و گفت: ما قوانینی داریم كه در بسیاری از موارد به آن پایبند نیستیم بنابراین لازم است كه به قوانین و مقررات پایبند بوده و مجریان خوبی در اجرای این قوانین باشیم.
ناظری خواستار پیش بینی كردن قوانین حمایتی برای كودكان كار شد و افزود: قوانین ما نمی تواند صرفا سلبی باشد و برخی قوانین باید حمایتی بوده و به نحوی پیش برود كه از خانواده ها به ویژه خانواده های مهاجرین حمایت كند.
وی با اشاره به پذیرش گسترده مهاجرین و تعداد زیاد پناهندگان در كشور گفت: نیاز به تدابیری داریم كه حقوق همه جانبه این مهاجران رعایت شود چون براساس اسناد بین المللی ، ما متعهد شدیم كه حقوق آنان را رعایت كنیم پس لازم هست كه قوانین حمایتی در این زمینه داشته باشیم.

**استفاده از طرح های درازمدت برای حل مشكل كاركودك
رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان ، پیشنهاد داد تا برای برطرف كردن مشكل كار كودك ، طرح های درازمدتی با استفاده از نظر سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه كودكان، پی ریزی شود.
ناظری افزود: در این طرح ها باید مطالعات تطبیقی، صورت گرفته باشد. چون كشورهایی داریم كه در بحث كار كودكان بسیار موفق عمل كردند پس لازم است كه طرح های تطبیقی ، بررسی شود و این طرح ها در سطح میدانی بررسی و بومی سازی شود و نهایتا باعث شود كه ما طرح های عینی و واقعی را داشته باشیم.

**پیگیری سطحی كودكان كار، آسیب جدی تری به آنان وارد می كند
رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان گفت: در مقوله كودكان كار خیلی نمی توانیم ورود پیدا كنیم؛ بحث مهاجرین را نمی شود چندان پیگیری كرد چون خیلی از آنان هویت ندارند، بسیاری نیز هویت دارند اما ورود آنان غیرمجاز هست.
ناظری تصریح كرد: حتی مواردی كه هویت دارند و اتفاقا ایرانی هم هستند چندان نمی شود پیگیری كرد. چون پیگیری موضوع باعث می شود كه كارفرما ، جریمه شود و نهایتا آن كودك از كار بیكار شود و این مساله دوباره همان نگاه سطحی می شود كه آسیب جدی تری به خانواده وارد می كند و موجب می شود كه خانواده در معیشتش دچار مشكل شود و چه بسا آن كودك به كار زیان آورتری رو بیاورد.

**وضعیت ایران در كنوانسیون حقوق كودك
رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان در مورد وضعیت ایران در كنوانسیون حقوق كودك گفت: از نظر كنواسیون ما در مواردی پایبند به آن نیستیم.
ناظری افزود: ما با حق تحفظ این كنوانسیون را پذیرفتیم و این مساله موجب می شود ما در مواردی این كنوانسیون را نادیده بگیریم.
وی خاطرنشان كرد: ما به كنوانسیون حقوق كودك پیوستیم و این موضوع در مجلس تصویب شده اما با لحاظ اینكه مواردی در كنوانسیون مغایر با قانون داخلی ما هست ، آن موارد را می توانیم نادیده بگیریم و این باعث شده كه خیلی موارد را در كنواسیون رعایت نكنیم و از این نظر هم مورد هجمه بین المللی قرار بگیریم.

**آیا لایحه حمایت از كودكان می تواند جلوی كار كودك را بگیرد؟
رئیس انجمن حمایت از حقوق كودكان در پاسخ به این سئوال خبرنگار ایرنا كه آیا لایحه حمایت از كودكان می تواند جلوی كار كودك را بگیرد، گفت: لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان، حالات مخاطره آمیز برای كودكان را پیش بینی كرده است.
ناظری افزود: بطورمثال كودكانی كه والدین آنها اعتیاد دارند یا كودكانی كه بدسرپرست هستند به عنوان شرایط مخاطره آمیز، شناسایی می شوند و این كودكان برای پیشگیری از بزه، تحت پوشش قرار می گیرند.
وی ادامه داد: در واقع پیگیری چنین وضعیت هایی موجب می شود كه این كودكان با آسیب های بیشتر مواجه نشوند كه یكی از این آسیب ها، بحث كار كودك هست، در واقع این قانون یك نگاه پیشگیرانه دارد كه بطورقطع می تواند در زمینه خشونت علیه كودكان ، نقش پیشگیری كند داشته باشد.
این حقوقدان در عین حال تصریح كرد: اما اینكه بخواهیم بگوییم قرار است با لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان ، تغییر جدی در بحث كار كودك اتفاق بیفتد ، اینطور نیست چون كار كودك یك نگاه و عملكرد ریشه ای می خواهد.
ناظری تاكید كرد: تصویب لایحه حمایت از كودكان بطورقطع پدیده كار كودك را محو نمی كند یا شاید آن را كاهش ندهد اما موجب می شود كه بحث كار كودك و خشونت نسبت به این كودكان تا حدودی كنترل شود و كاهش یابد.
وی اضافه كرد: طبق این لایحه ، كودكان باید به تحصیل خود ادامه دهند و در واقع هر ممانعت از تحصیل موجب می شود كه والدین و مراقبان كودك با جزای نقدی مواجه شوند . شاید یكی از دلایل كار كودك این است كه آموزش و تحصیل برای آنان وجود ندارد.
وی ادامه داد: بنابراین می توان گفت لایحه حمایت از كودكان بطور غیرمستقیم می تواند در پدیده كار كودك ، تاثیرگذار باشد اما نمی تواند تاثیرعمده ای ایجاد كند .
ارشد مددكار اجتماعی و عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان در اینجا وارد بحث شد و گفت: این قانون 13 سال است كه در مجلس است و نمی دانم مهم تر از كودكامان چه داریم كه این لایحه 13 سال در مجلس می ماند و به آن رای نمی دهند.
وی ادامه داد: درخصوص كودكان كار، قانونی حمایتی كافی نداریم كه قابل تامل است هنوز مشخص نیست كه چه مفادی از كنوانسیون حقوق كودكان را نپذیرفته ایم.

**قوانین نانوشته در نقض حقوق كودك
عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان گفت: در كشور قوانین نانوشته ای در نقض حقوق كودك داریم كه اجرا هم می شوند.
ارشد افزود: بطورمثال در دهه 30 آمده بود كه مادر می تواند به نام خودش برای كودكش شناسنامه بگیرد ،اگر چه این قانون هنوز هم لغو نشده است ،اما اكنون طبق قانون نانوشته ای مادران نمی توانند برای كودكان خود شناسنامه بگیرند .

**خطرات در كمین دختران مهاجر
عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به طرح ساماندهی كودكان كار یا خیابانی ،گفت : اگر برای ورود و حضور مهاجران به كشور نمی توان كاری كرد ،حال كه اینكه آنها وارد كشور شده اند چه باید كرد.
ارشد افزود: اینگونه كودكان با پذیرش هر پیشنهادی ، امكان دارد وارد آسیب های اجتماعی شوند .
وی با اشاره به خطرات و تعرضاتی كه دختران مهاجر را تهدید می كند ،گفت : بطور مثال شاهد بودم كه موبایل چند دختر افغان دزدیده شده بود و به امید پس دادن موبایل، آنها را به فضاهای متروكه كشانده بودند و به آنها تجاوز شده بود ،در مورد كمك به این افراد دست ما بسته است و تنها توانستیم برای آنان مشاوره ترتیب دهیم كه كمی از تعلامات روحی آنها كاسته شود .

**جای شورای عالی كودك خالی است
عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان گفت : دست شورای عالی كودك برای ارائه راهكار هایی در جهت حمایت از كودكان كار ، خالی است. سازمان های ذیربط با كودكان كار مانند وزارت خارجه و آموزش و پرورش باید هركدامشان نمایندگانی در این شورا داشته باشند.
وی اضافه كرد:همچنین بین دستگاه های اجرایی نیز برای اجرای طرح های مربوط به كودكان كار، ناهماهنگی و سردرگمی هایی وجود دارد.

**شناسایی 10هزار كودك بدون شناسنامه
عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان گفت: 36 سازمان مردم نهاد در شبكه ای موسوم به شبكه یاری كودك با هم در ارتباط هستند و انجمن های عضو این شبكه 10هزار كودك بدون شناسنامه را شناسایی كرده اند.
ارشد اضافه كرد: این كودكان فاقد شناسنامه اغلب حاصل بارداری نامشروع ،صیغه و ازدواج دوملیتی زنان ایرانی با مرد خارجی است كه در مجموع 11نوع از كودكان بدون شناسنامه را شامل می شود .

**اصلاح قوانین مهاجرت راهكاری برای از بین بردن كاركودك
پژوهش فعال حقوق كودك در اینجا با یادآوری دوباره نقش نابرابری ها در بروز پدیده كار گفت : كودكانی جذب كار می شوند كه به دنبال تامین بهتر و مطلوبتر نیازهای خود و بخش دیگری از كودكان نیز فقط به خاطر فقر و نداری وارد عرصه كار می شوند.
وی تاكید كرد: بایك نسخه واحد نمی توان برای كودكان كار تصمیم گرفت و حتی اكنون شرایط كار در كودكان در حال عوض شدن است و باید بر اساس شرایط كار كودكان راهكار را ارئه داد.
این عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان كار ، اصلاح قوانین مهاجرت و پیگرد قانونی كسانی كه كودكان را مجبور به كار می كنند را از راهكارهای از بین بردن پدیده كار كودك نام برد و گفت: پیگرد كسانی كه مانع تحصیل كودكان می شوند، مهم است .
پژوهش افزود: گاهی یك حمایتگر برای كودك كار تهیه می كنیم كه از او حمایت كند ،اما كودك می گوید این پولی كه از این طریق به او داده می شود كافی نیست و دوباره وارد چرخه كار می شود .

** مدارس باید مدارس دوستدار كودك تبدیل شود
این عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان كار گفت: یكی از راهكار هایی كه می توان در مقوله كودكان كارارائه داد افزایش بودجه آموزش و پرورش است.
پژوهش تاكید كرد: مدارس باید به مدارس دوستدار كودك تبدیل شود و دراین مدارس باید برنامه ها براساس توانمندی كودكان طراحی و اجرا شود نه اینكه مبتنی بر ترس و ارعاب كودك باشد .


**ضرورت شكایت از مجریان طرح های غیر كارشناسی كاركودك
این عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان كار گفت: در مقوله حمایت از كودكان كار می خواهم موضوع جدیدی را مطرح كنم و آن این است كه به عنوان یك شهروند و یك عضو سازمان مردم نهاد باید بتوانیم از افرادی كه در این مقوله طرح های غیر كارشناسی ارائه می دهند ، شكایت كنیم .
پژوهش با اشاره به طرح اخیر ساماندهی كودكان، گفت: به اعتقاد من در این طرح، صدها كودك مورد آزار قرار گرفتند و باید بتوان از كسانی كه این كودكان را آزار دادند شكایت كرد .
این فعال حقوق كودكان كار ادامه داد : در این طرح حدود 350كودك دستگیر شدند كه بیشتر آنها برای بار اولین بود كه دستگیر می شدند.
پژوهش افزود: حال باید برای این كودكان پرونده هایی تشكیل و اولویت های این پرونده ها مشخص و كمك هزینه هایی نیز پرداخت شود.
وی با تاكید برضرورت واكاوی مشكلات فرهنگی دامنگیر كودك و خانواده او ، اضافه كرد: درصورت نیاز باید برای كودك و خانواده او كلاس فرهنگی برگزار شود و دقت شود كسانی كه كودك را وادار به كار می كنند مورد پیگرد قانونی قرار گیرند.

**زنجیره كودكان كار در دست مافیا نیست
این عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان كار در پاسخ به این سئوال كه آیادر مورد كودكان كار دست یك مافیا در كار است، گفت : در تهران اینگونه نیست.
پژوهش از ساخت سریال باران به خاطر نمایش محتوای غیرواقعی از كودكان كار، انتقاد كرد و افزود: به طور مثال در اغلب موارد، یك نفر از بستگان كودك مراقبت از رفت و برگشت آنها را بر عهده دارد .
وی تاكید كرد: اما برخی از كودكان كار در كارهای خاصی مانند زباله گرد ها به صورت خانوادگی كار می كنند كه طبق قانون منع بدترین كارها، باید این نوع كار مورد پیگرد قرار گیرد .

** تاثیر سیاستگذاری درست در كار كودك
این فعال حقوق كار كودكان با تاكید بر سیاستگذاری درست در كار ، گفت : در اجرای قانون هدفمندی یارانه ها ،بخش عمده ای از كودكان فاقد شناسنامه برای گرفتن شناسنانه دست به كار شدند و به این دلیل است كه برای اجرای سیاست های درست تاكید می كنیم .

** جایگاه متزلزل كودك در جامعه
رحیمی مدیرعامل جمعیت امداد دانشجویی امام علی (ع) نیز گفت :جایگاه متزلزل كودك در جامعه ، مهمترین مسئله ای به شمار می رود كه جامعه با آن دست به گریبان است و نمونه آن هم این است كه لایحه حمایت از كودك 13سال است كه در مجلس خاك می خورد.
وی ادامه داد :یكی ازمهمترین اولویت ها در حقوق كودك این است كه جایگاه كودك در خانواده نازل است ،اگر این چنین نیست ،چرا برسرهر چهارراهی كودكانی را می بینیم كه تا پاسی از شب كار می كنند و هركدام از ما نمی پرسیم كه چرا این كودك این موقع از شب باید بیرون باشد.در این خصوص فشار از سوی مردم بر مسئولان كم است و مسئولان هم خیلی این امر را جدی نمی گیرند .
رحیمی تصریح كرد: نمونه بارز این امر هم می توان در لایحه حمایتی كودك مشاهده كرد كه حتی برخی از نمایندگان مجلس گفتند كه با تصویب این لایحه جایگاه پدر تنزل می یابد و كودكان هم پررو خواهند شد و این در صورتی است كه در برخی از خانواده ها كه نیاز به حمایت دارند جایگاهی از پدر یا مادر مشاهده نمی شود و فقط شیشه و كراك در آن خانه حاكم است .
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) و فعال حوزه كودك یاد آوری كرد: تك تك ما باید برای حمایت از كودكان كار اهمیت دهیم در صورتی كه همه به نوعی بی حس شده ایم.
رحیمی تاكید كرد:باید در رسانه های بیشتر به مقوله كودكان كار پرداخته شود تا مردم ومسئولان حساس شوند .
وی اضافه كرد: درمباحث مربوط به آموزش كودكان كار بودجه كم است و نرم افزارهای مناسب برای آموزش و توانمندسازی آنها نداریم و در مدت كوتاهی نمی توان مطالبی كه به درد آنها می خورد به آنها آموزش داد.

** تغییر رویكرد اجتماعی
یزدانی عضو انجمن حمایت از كودكان كار در اینجا تغییر رویكرد اجتماعی نسبت به كاركودكان را از دیگر راهكارهای از بین بردن پدیده كار كودك عنوان كرد و گفت: این در حالیست كه استفاده از واژگانی مانند قرارگاه حاكی ازز رویكرد امنیتی و نظامی است و بدیهی است كه نمی تواند مشكل اجتماعی را حل كرد.
وی خاطرنشان كرد: چون كودك بلندگو ندارد، نمی تواند اعتراض خود را مطرح كند و چون راه دفاع از خود را نمی داند، نمی تواند به حقوق خود دست یابد.
وی تاكید كرد: برای مسائل اجتماعی نسخه دادن سریع، اشتباه است.
یزدانی افزود: دولت، سازمان های مردم نهاد و خانواده های این كودكان باید برای حل مشكلات آنان دست در دست هم دهند اما اكنون در گفتمان های برنامه ریزی خلاءهای جدی وجود دارد و به نظر می رسد كه باید گفت و گو را سامان داد.

**نقش بخش های مختلف در ساماندهی كودكان كار
این جامعه شناس درباره نقش بخش های مختلف برای ساماندهی وضعیت كودكان گفت: دولتی ها می توانند با توجه به دسترسی منابع، امكانات و قدرت بیشتر ، وارد چرخه شوند.
یزدانی افزود: سازمان های مردم نهاد نیز آمادگی كامل با حسن نیت و رویكرد حل مساله دارند و خانواده ها هم به دلیل دستیابی به وضعیت مطلوب تر، آماده همكاری هستند و در این صورت می توان راهكارهای لازم را استخراج كرد.

**نسبت به كودكان كار بی تفاوت شده ایم
ارشد عضو انجمن حمایت از حقوق كودكان درباره راهكار حل مشكلات كودكان كار در بعد اجتماعی گفت: مردم نسبت به وضعیت این كودكان حساسیت لازم را ندارند و اگر چه هر روز و شب در سطح شهر آنان را می بینند، اما بی تفاوت از كنار مسائل شان رد می شوند.
وی افزود: بنابراین با ایجاد حساسیت و توجه بیشتر مردم می توان مشكلات كودكان را تا حدودی حل كرد.
ارشد راهكار دیگری هم پیشنهاد داد و اظهار كرد: به نظر من بهتر است دوره های آموزش فنی حرفه ای از كلاس ششم به بعد و پایین تر از سن 18 سالگی برای این اقشار برنامه ریزی شود تا آنان بتوانند آموزش های مهارتی ببینند.
وی با اشاره به تجارب سایر كشورها در برخورد با مساله كودكان كار گفت: خیلی از كشورهای پیشرفته كودك كار ندارند و این مسایل را حل كرده اند به عنوان نمونه آیا آلمان اجازه می دهد كه كودك كار كند؛ این كشورها مهاجرهای بسیاری دارند اما قوانین مهاجرتی خود را بهبود داده اند.
رحیمی مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) در اینجا درباره كودكان كار مهاجر افزود: زمانی كه گفته شد برای پیشگیری از افزایش تعداد كودكان كار بهتر است از ورود بی رویه مهاجران در مرزها جلوگیری شود، برخی پاسخ دادند كه مرز بلند است و امكان كنترل وجود ندارد كه این مسئله جای تعجب دارد.

**كودك خرج درآر
پژوهش، فعال حقوق كودك در اینجا با یادآوری تاریخچه كودكان كار، گفت: كودكان تا قرن 17 كار می كردند اما بعد از عصر روشنگری كودكان «خرج درآر» به كودكان «خرج تراش» تبدیل شدند بنابراین دوره كار كودكان در جهان طی شده است و كشورها با توجه به رشد مناسبات اجتماعی مانع از كار كودك شدند.
وی اضافه كرد: تجربه های برزیل و آسیای جنوب شرقی به كاهش كودكان كار كمك كرده است و اساسا در این زمینه باید مطالعه جدی انجام شود.
پژوهش ادامه داد: چون هر یك از این كودكان شرایط خاص خود را دارند، برای بهبود وضعیت آنان باید به صورت موردی پیش رفت و از سویی دیگر نیز خیلی از سازمان ها باید در این زمینه باید همكاری و هم افزایی داشته باشند.
اجتمام**9185**3229**2181 **1569
گزارشگران: سادات حسینی خواه**حنانه شفیعی**ناهید حاجی خانی
**انتشار: علی حبیبی
*آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej