تحصیلكرده‌های بی‌مهارت كه شغل كم‌ زحمت اما پرپول می‌خواهند

علاءالدین ازوجی، مشاور وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی مهر 96 گفت كه 'نرخ بیكاری در دانش آموختگان دانشگاهی افزایش یافته و علت آن هم این است كه عمده نیروهای ما پس از دانشگاه وارد بازار كار می‌شوند.'
بیش از 4.8 میلیون دانشجو و حدود هفت میلیون دانش آموخته در كشور وجود دارد كه البته براساس گزارش خرداد 96 وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی بخش زیادی از آنها (6.2 میلیون نفر معادل 52 درصد) جزء جمعیت فعال اقتصادی نیستند.
نرخ بیكاری دانش آموختگان دانشگاهی كشور در سال 1375 چهار درصد بود كه سال 1390 به 15 درصد رسید اما به گفته غلامرضا كاتب،‌ دبیر هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی، ‌این رقم در سال 1395 نزدیك به 40 درصد بوده است.
خلاصه این وضعیت یك جمله است؛ اینكه دانشگاه با صنعت و بازار كار غریبه است و هیچ نیازسنجی درستی برای پذیرش دانشجو صورت نمی گیرد.

**رشته های بیكار
هم اكنون در رشته های بسیاری بویژه در علوم انسانی و پایه پذیرش دانشجو رونق دارد اما تقریبا بازار كاری برای آنها وجود ندارد یا بسیار محدود است حتی در مهندسی.
به عنوان نمونه طبق آمارهای موجود، رشته حفاظت محیط زیست با 49 درصد بیكاری و علوم رایانه با 40 درصد در راس رشته های كم شغل هستند و پس از آنها رشته های هنر، معماری و ساختمان، فیزیك، علوم زیستی، كشاورزی، حقوق، مهندسی و علوم رفتاری و اجتماعی قرار دارند.
این در حالی است كه بازار مشاغل ساده مهارتی مشكل چندانی ندارد و حتی در بخش های زیادی پررونق هم هست.
مشابه این وضعیت با شدت بیشتری در استان كرمانشاه در جریان است.

** تحصیلكرده‌های بی‌مهارت كه شغل كم‌زحمت اما پرپول می‌خواهند
استان كرمانشاه با نرخ بیكاری بیش از 25 درصد در رتبه اول كشور است و طبعا تحصیلكرده های بیكار استان هم به مراتب بیشتر از دیگر استان هاست.
آمارهای غیررسمی میزان بیكاران دانش آموخته استان را '2.5 برابر' افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی برآورد می كند.
به گفته مدیركل آموزش فنی و حرفه ای استان كرمانشاه 'كسی كه تحصیلات دانشگاهی ندارد بسیاری از شغل ها را می پذیرد اما دانش آموختگان دانشگاه به هر شغلی تن نمی دهند.'
داود ناصری امید در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: یك سوم جمعیت دانشجویی كشور در رشته های پایه در حال تحصیل هستند كه هرگز با بازار كار متناسب نیست و طبعا بسیاری از دانشجویان این رشته ها بیكار می شوند.'
او مثال می زند كه دلیل شغل یابی راحت تر دانشجویان رشته های پزشكی و دامپزشكی این است كه در كنار مباحث تئوریك، واحدهای عملی و بیمارستانی و كارگاه مهارتی و آموزشی را به انداره كافی می گذرانند.
به اعتقاد او اما این روند در باره دانشجویان مهندسی طی نمی شود و همین موضوع سبب نبود مهارت در بسیاری از این دانشجویان و بیكاری آنها می شود.

**دانشجویان، نیازمند دانشگاه دوم
پایه‌ای ترین راهكار تغییر ساختار آموزشی دانشگاه ها و اصلاح انحراف این مسیر اشتباه است اما گویا این ساختار قدیمی غیرمنعطف ‌تر از آن است كه به آسانی متحول شود.
تا آن زمان شاید بتوان به كمك 'دانشگاه دوم' دست كم اقداماتی جبرانی برای بهبود اوضاع انجام داد.
ناصری امید بر این باور است كه مراكز آموزش فنی و حرفه ای می توانند خلاء نبود آموزش های مهارتی در دانشگاه را جبران كنند.
در این زمینه اداره كل آموزش فنی و حرفه ای استان كرمانشاه وارد میدان شده و با دانشگاه های رازی، پیام نور و صنعتی استان هم قراردادهایی بسته است.
به گفته ناصری امید، این دانشگاه ها پای كار آمده و همكاری خوبی دارند طوری كه بیشتر شیفت های دوم مراكز آموزش فنی و حرفه ای این اداره كل را دانشجویان پر كرده اند؛ طوری كه در سال 95، 200 هزار نفر ساعت آموزش به دانشجویان استان ارائه شده است.
این آموزش ها هم البته به یك نیازسنجی جغرافیایی دقیق و هماهنگی دوره های آموزشی هر منطقه با بازار كار آن نیاز دارد.
مدیركل آموزش فنی و حرفه ای استان كرمانشاه تاكید دارد كه اگر كسی با دید اشتغال در كارگاه های مهارتی شركت كند، بیكار نمی ماند.
او گفت: خیلی از مشاغل در استان هنوز جای جذب دارد و مثلا بازار رشته های فنی همچنان اشباع نشده است.

**طرح دولت برای مهارت آموزی
شاید به همین دلیل است كه راهكار دولت دوازدهم برای كاهش بیكاران، حركت به سمت كارگاه های مهارتی و آموزش فنی وحرفه ای بوده است.
ایده دولت به 'طرح سامانه كارورزی' مشهور شده و ویژه دانش‌آموختگان دانشگاهی متقاضی كار است.
بنابر اعلام مختار احمدی، معاون اشتغال اداره كار استان كرمانشاه '70 درصد دانش آموختگان شركت كننده در طرح كارورزی مشغول به كار می شوند.'
البته سهمیه استان كرمانشاه برای اشتغالزایی در این طرح كمتر از هشت هزار نفر است كه در مقابل 155 هزار بیكار استان عدد ناچیزی است.
در سرشماری سال 1395 نرخ بیكاری استان كرمانشاه 25.1 درصد بود كه 2 برابر میانگین كشوری است.
آنچنان كه اسدالله رازانی،‌ استاندار سابق كرمانشاه عنوان كرد، این استان در 18 سال گذشته 15 بار ركورددار بیكاری كشور بوده است.
به گفته رازانی، از نظر فضای كسب و كار، كرمانشاه رتبه آخر ایران است.

**علل آمار بالای بیكاران استان
علاوه بر 'ناهمسویی رشته‌های تحصیلی و نیازهای بازار كار استان'، دلایل دیگری از جمله مشكلات متعدد و ساختار نامناسب حاكم بر فضای كسب و كار استان، تخصیص نیافتن بهینه منابع و ناكارآمدی نظام اداری، سطح پایین درآمدی استان و طبعا پایین بودن میزان سپرده گذاری و منابع تسهیلات دهی بانك ها، مشكلات موجود در بخش صنعت، سطح پایین مشاركت و اشتغال زنان، مهاجرت نخبگان و سرمایه گذاران از استان، شرایط نامطلوب كشور عراق و تاثیر سوء آن بر مبادلات تجاری مرزی و ضعف فرهنگ كار منجر به آمار بالای بیكاری كرمانشاه شده است.
استان كرمانشاه با 2 میلیون نفر جمعیت دارای 31 شهر و 2 هزار و 622 روستا است.
7444/8066 خبرنگار:عبدالله الماسی ** انتشاردهنده:علی مولوی