سایه حادثه بر بازار وكیل شیراز

از میان حوادث غیرمترقبه آنچه بیش از همه ذهن بازاریان و دیگر دست اندركاران امور خدماتی شهر شیراز را درباره این میراث برجا مانده از كریم خان زند به خود مشغول داشته، امكان وقوع آتش سوزی و سانحه به دلیل فرسودگی تاسیسات و نوسازی نشدن بنای این بازار است.
هرساله با فرارسیدن فصل بارندگی این خطرات افزایش می یابد و عملا زمینه رقم خوردن فاجعه ای تاریخی و انسانی فراهم می شود.

** مقصر
رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز وضعیت بازار روح الله و وكیل شیراز را به لحاظ ایمنی در مقابل حوادث آتش سوزی بحرانی دانست و گفت: چنانچه اتفاقی در این بازارها رخ دهد بی شك میراث فرهنگی مقصر خواهد بود.
محمد فرخ زاده كه اوایل مهر 96 به مناسبت روز ایمنی و آتش نشانی با خبرنگاران گفت و گو می كرد افزود: بازارهای قدیمی از جمله بازار وكیل، اردو بازار به دلیل ساختارهای قدیمی و وجود مشكلات تاسیسات برقی، سیستم های گرمایی نامناسب، سازه های قابل اشتعال و مشكل تردد خودروهای اطفایی امدادی در هنگام بروز حادثه ناایمن هستند.
روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس درپی انتشار این خبر و صحبت های رئیس آتش نشانی شیراز اطلاعیه ای صادر كرد.
این روابط عمومی اعلام كرد:‌این مقام آتش نشانی گفته كه میراث فرهنگی مجوز زدن یك میخ برای نصب كپسول آتش نشانی را نمی دهد، به اطلاع می رساند در سال 91 میراث فرهنگی فارس طرح احداث كانال تاسیسات و كف سازی كف فرش و مرمت بام بازار وكیل به منظور ایمن سازی بازار و رفع آسیب های بصری در دستور كار قرار داد و علیرغم تعهد دستگاه های اجرایی مانند آتش نشانی، اداره برق و مخابرات، این اداره كل از محل اعتبارت تخصیص یافته، اقدام به احداث كانال تاسیسات و كف سازی سنگ فرش دو راسته علاقه بندها و تركش دوزها و چهار سوق بازار وكیل جنوبی نمود.
اداره كل میراث فرهنگی فارس نوشت:‌در خصوص پیشگیری در برابر آتش سوزی در آثار و ابنیه تاریخی همچون بازار وكیل در شهری تاریخی مانند شیراز، انتظار می‌رود كه سازمان آتش ‌نشانی به جای رفع مسئولیت از خود، اقدامات و تجهیزات متناسب با این گونه مجموعه‌ها را پیش‌بینی و تامین كند و با اتخاذ تدابیر مدیریتی لازم در این زمینه، با این گونه بناها مانند مجتمع‌های تجاری مدرن برخورد نكند.لذا انتشار مطالبی مبنی بر عدم‌ صدور مجوز توسط میراث فرهنگی برای نصب كپسول آتش نشانی جدا تكذیب شده و خلاف واقع است.

** داد وستد زیر سقف لرزان
با این حال بازار وكیل شیراز از مشهورترین و تاریخی ترین بازارهای ایران است كه هنوز زندگی و دادوستد در آن جریان دارد و یكی از شریان های اقتصادی این شهر به شمار می رود اما براساس مشاهدات خبرنگار ایرنا و آنچه بازاریان و دیگر مسئولان می گویند خطرات بسیاری به دلیل رعایت نشدن نكات ایمنی،بهسازی نشدن مناسب بنا، وجود تاسیسات فرسوده خصوصا سیستم برق كشی، استفاده كسبه از وسایل گرمایی غیر استاندارد و...میراث كریم خان را در شیراز تهدید می كند.
كسبه این بازار به ایرنا گفتند: موقع بارندگی آب باران به وفور از دهها نقطه به داخل سرازیر می شود و هر لحظه ممكن است به فاجعه ای عظیم تبدیل شود.

** خودداری شركت های بیمه از بیمه گری بازار وكیل
صاحب پارچه فروشی در بازار وكیل به خبرنگار ایرنا می گوید: برای بیمه آتش سوزی مغازه ام به دو شركت بیمه گر مراجعه كردم اما آنها بعد از كارشناسی و انجام مراحل اولیه با گفتن این جمله كه بازار وكیل ناایمن است از بیمه كردن اجتناب كرده اند و در دلایلشان ذكر كردند كه این مكان امكانات آتش نشانی ندارد و دسترسی خودروهای امدادرسان نیز به این محل میسر نیست.
او ادامه می دهد: چند شیر آتش نشانی در بازار نصب شده اما به گفته برخی كسبه این شیرها به آب متصل نیستند و كارایی ندارند.
او ادامه داد كه كسبه موظف شده اند سیستم برق كشی مغازه ها را ازسیم های معمولی به كابل تغییر دهند اما هنوز در همه جای این بازار سیم كشی ناایمن و روكار كه در زمستان در معرض آب باران قراردارد و می تواند حادثه بیافریند به وفور دیده می شود.
صاحب پارچه فروشی می گوید:برای تعمیر سقف و دیوارها اگر به امید بهسازی نهادهای مربوط نشسته بودیم تاكنون سقف بازار وكیل روی سر مردم و بازاریان خراب شده بود و به ناچار هركس جداگانه اقدام به تعمیر كرده است.
محمد كلاهی كه حجره پارچه فروشی در بازار وكیل دارد به خبرنگار ایرنا می گوید:اگر روز بارانی از این بازار بازدید كنید وضعیت اسفبار آن را درك خواهید كرد، از دهها و صدها شكاف و ترك های سقف و دیوارهای بازار وكیل شیراز آب به حجره ها و داخل نشت كه چه عرض كنم بلكه جاری می شود وجود این وضعیت با توجه به روكار بودن سیستم برق كشی و چیدمان پارچه و مواد اشتعالزا تا سقف اغلب فروشگاهها بسیار خطرناك و مانند كشیدن كبریت وسط انبار باروت است.
كلاهی از اینكه تمام بازاریان مجوز تعمیرات ندارند گلایه مند است و می گوید: نه خودشان اقدام به بهسازی و تعمیرات قسمت های فرسوده و مهلك شده بازار می كنند و نه اجازه می دهند ما اقدام به این كار كنیم.
او سرامیك كف حجره خود را نشان می دهد كه شكسته و سخن خود را اینگونه ادامه می دهد: فرسودگی های زیادی نظیر این وجود دارد كه جنبه تاریخی هم ندارد ولی موجب دردسر برای بازاریان شده و اجازه تعمیر نمی دهند و اگر هم بدهند روال طاقت فرسایی دارد كه از حوصله افراد خارج است.
احمد بهاالدینی یكی دیگر از حجره داران بازار وكیل معتقد است كه اغلب مخارج بازار را خود بازاریان تامین می كنند و سازمانهای متولی حمایت چندانی از این اثر تاریخی نمی كنند.
او پیاده راه كردن رو گذر زند كه مقابل بازار است را در فروش بازار تاثیر گذار دانست و لب به گلایه باز كرد كه اغلب مشتریان ما را مسافران شهرستانی و خود شهروندان شیرازی تشكیل می دهند كه پیاده راه كردن این گذر باعث سخت شدن دسترسی آنها به بازار و كاهش فروش شده است و همچنین به دلیل این اقدام مسیر اصلی تردد بازاری ها به كوچه سید ذوالفقار انتقال یافته كه این گذر نیز زیرسازی مناسبی ندارد و موجب بروز مشكلات عدیده ای شده است.
قاسم زارع كه در بازار وكیل شمالی حجره فروش صنایع دستی دارد به خبرنگار ایرنا می گوید:به بازار وكیل شمالی و بازار نو رسیدگی چندانی نمی شود كف سازی این محل انجام نشده وهمینطور سقف این مكان وضعیت مناسبی ندارد و رو به تخریب شدن است.
او ادامه می دهد:كنتورهای برق بازار وكیل را به پشت بام انتقال داده اند اما در بازار وكیل شمالی و بازار نو این اقدام انجام نشده كه می تواند خطرآفرین باشد.
زارع با اشاره به اینكه پشت بام این بازار بسیار فرسوده و در مقابل آب باران عایق نیست گفت: این وضعیت باعث نابودی این مكان تاریخی می شود و چون تاكنون اقدامی در این خصوص نشده ،بازاریان خودشان تصمیم به درست كردن سقف این مكان كردند و هركدام مبلغ 580 هزارتومان به این كار اختصاص دادند.

** مسئولان برق : بازاریان همكاری نمی كنند
مشاهدات نشان می دهد وضعیت سیم كشی های برق در بازار وكیل ناایمن است كه می توان گفت خودسرانه كشیده شده و این موضوع از جمله مواردی است كه به گفته بازارایان خطر آتش سوزی دراین بازار را محتمل كرده است.
بازار وكیل و روح الله مملو از سیم كشی های برق و شبكه داخلی و تامین روشنایی است كه به گفته یك كارشناس برق با اندك جرقه ای این بنای تاریخی و كهن را به هوا می فرستد.
شركت توزیع برق شیراز در سال های گذشته شبكه برق و كنتورها را از محدوده داخل بازار به پشت بام این بازار منتقل كرده است اما شبكه داخلی بازار و روشنایی داخلی همچنان پابرجاست و شكل بهنجاری ندارد.
مدیر عامل شركت توزیع برق شیراز چندی پیش در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا اظهار داشت: با انتقال شبكه و كنتورها به پشت بام بازار ایمنی كلی در بازار ایجاد شده اما سیم كشی های داخلی همچنان تهدیدی برای این بنای تاریخی است.
جلال زراعت‌ پیشه با بیان اینكه بخش داخلی بازار و ساماندهی آن مربوط به مشتركان تجاری است و شركت برق مسئولیتی در ساماندهی آن ندارد گفت: در عین حال ما هشدارهای كارشناسی را به مصرف كنندگان داده ایم و برای ساماندهی شبكه داخلی و ترمیم روشنایی داخل بازار و زیباسازی آن هم آمادگی داریم اما بازاریان دراین زمینه با ما همكاری نمی كنند.
وی ادامه داد: بخش هایی از بازار با لامپ های موسوم به LED زیبا سازی و روشن شده است اما لامپ های رشته ای همچنان وسط بازار قدیم خود نمایی می كند و تهدید برای بازار است.
زراعت پیشه اضافه كرد:حادثه پلاسكو گوشزدی برای همه كسانی است كه حوادث آتش سوزی را دست كم می گیرند و به آن بی توجه هستند، امید است بازاریان شیراز با درك بیشتر خطر و حادثه در آینده همكاری بیشتری برای ساماندهی سیم كشی داخلی برق بازار داشته باشند.
غلامرضا ذنوبی معاون این شركت نیز با بیان اینكه بازاریان در بازار وكیل جنوبی با ما همكاری نمی كنند گفت: این محل مملو از پارچه و محل كسب پارچه فروشان و فرش فروشان و محل عرضه محصولات صنایع دستی و صنایعی است كه با كمترین جرقه ای احتمال آتش سوزی وجود دارد.
ذنوبی اضافه كرد: ما هیچ هزینه ای برای ساماندهی برق داخلی بازار مطالبه نكرده ایم و حاضریم شبانه و بدون تعطیلی بازار ساماندهی تامین روشنایی بازار را انجام دهیم، تامین روشنایی نیاز به تعطیلی بازار ندارد و در صورت همكاری حاضریم این خطر را از سر بازار وكیل دور كنیم.
آنچه به عنوان عدم همراهی دستگاه های اجرایی مورد اشاره و نبود اعتبار مورد نیاز نام گرفته باعث شده كه از سال 91 تا سال 95 اقدام اجرایی جدید در زمینه كانال تاسیسات بازار وكیل صورت نگیرد.
روابط عمومی اداره كل میراث فرهنگی فارس اعلام كرد:‌در سال 95 با هماهنگی و همكاری میراث فرهنگی فارس، شهرداری و كسبه بازار تفاهم نامه ای برای اقدامات مشترك منعقد شده و هم اكنون با نظارت میراث فرهنگی عملیات اجرای كانال تاسیسات و كف سازی سنگ فرش بازار وكیل شمالی و در ادامه آن بازار وكیل جنوبی با اعتبار 18 میلیارد ریال در دست انجام است و به زودی عملیات مرمت پشت بام نیز شروع خواهد شد.
این اداره كل افزود:‌هماهنگی های لازم با ادارات برق، مخابرات ، آتش نشانی برای اجرای عملیات حین انجام كار و همچنین انتقال تاسیسات مورد نیاز صورت گرفته كه در این خصوص تعدادی از تابلوهای برق نیز توسط اداره مربوطه در بخشهایی از باز نصب و مسیرهای مورد نیاز تاسیسات نیز اجرا شده است.
گزارشگر:‌محمدامین افشارپور ** انتشار دهنده:‌غلامرضا مالك زاده
9873/ 1876