پائیز و قصه تكراری باغداران مازندران برای فروش مركبات

به گزارش خبرنگار ایرنا، در حالی كه این روزها رنگ های زرد ،نارنجی ،قرمز و سبز در باغات مركبات مازندران هر نظاره گری را به وجد می آورد و ذكر شكر خدا به خاطر این همه زیبایی ها ،نعمت و فراوانی در این خطه از شمال زمزمه می شود، اما صاحبان آن در چیدن و چگونگی عرضه محصول مردد هستند.
زندگی بخش زیادی از جمعیت بیش از یك میلیون خانواری ساكن مازندران همچنان وابسته به تولیدات كشاورزی به شیوه سنتی است و مركبات بعد از برنج از میان 72 نوع محصول كشاورزی استان از اهمیت خاصی به لحاظ درآمدزائی برای روستائیان برخوردار است.
استان مازندران 115 هزار هكتار باغ مركبات دارد كه با نوسازی و احیاء باغ مركبات در یك دهه اخیر سالانه فقط یك میلیون و 750 هزار تن آن انواع پرتقال به ویژه تامسون است.
در حال حاضر بر اساس آمار سازمان جهاد كشاورزی 70 درصد مركبات استان پرتقال تامسون است كه فقط خاصیت تازه خوری دارد و قابل استفاده در صنایع تبدیلی نیست .
به گفته كارشناسان از آنجا كه وضعیت بسته بندی مناسبی نداریم و عرضه و فروش این میوه نیز ساماندهی شده نیست ،در صادرات این میوه نیز با مشكل جدی مواجه هستیم و طبق آمار ،سالانه كمتر از 100هزار تن مركبات مازندران صادر می شود .
بر اساس برآوردهای غیررسمی ، باغداران همه ساله دستكم یك پنجم از محصول مركبات را به صورت سنتی برای مصرف شخصی و یا فروش در روزهای نزدیك به عید نوروز در انبارهای سنتی ذخیره می كنند و مابقی باید در ظرف كمتر از 2هفته عرضه شود.
در مجموعه تجربه سال های اخیر نشان داده است كه میزان ذخیره سازی مركبات توسط باغداران و خریداران رسمی مازندران ( سورتینگ داران ) در سال حدود 450 هزار تن بر آورد می شود كه به اعتقاد كارشناسان بازار ، بیش از نیمی از این میزان برای عرضه در آستانه عید نوروز است.
یكی از روش های ذخیره مركبات مازندران خرید تضمینی آن توسط دولت با هدف عرضه و كنترل بازار مركبات در شب عید است كه در سال های اخیر حدود 30 تا 40 هزار تن پرتقال توسط دولت خریداری و عرضه می شود.
**مشكلات انبارداری و ضایعات مركبات مازندران
هر ساله آن دسته از باغدارانی كه نیاز به نقدینگی ندارند ، خود بخشی از مركباتشان را برای عرضه در شب عید ذخیره می كنند ، ولی شیوه سنتی برای محصولی كه دوامش در شرایط عادی حداكثر 2 هفته است ، سبب بر جای ماندن ضایعات فراوان می شود.
اثبات چنین ادعا اوایل ماه فروردین هر سال است كه شاهد دور ریختن انبوه مركبات فاسد شده در حاشیه رودخانه ها ، جاده های روستائی و مزارع مازندران هستیم و پاسخگو نبودن این شیوه از نگهداری را فریاد می زند ، اگر چه كشاورزان چاره ای ندارند و پائیز دوباره این چرخه معیوب را با اعتقاد بر این كه صرفه در ندادن میوه به دست دلالان است ، تكرار می كنند.
با این وصف بیشتر باغداران و روستائیان محصول را به صورت یكجا و سر درخت به دلالان می فروشند و میدان را برای تكتازی آنان باز می گذارند.
**پیشنهاد قیمت خرید كمتر از 10 هزار ریال مركبات هر كیلوگرم سر باغ در مازندران
بررسی میدانی خبرنگاران ایرنا از شهرستان های مختلف استان بویژه قائمشهر ،بابل و ساری نشان می دهد كه بسیاری از دلالان سهم عمده ای از ذخیره سازی غیر رسمی مركبات شب عید را هم به خاطر داشتن نقدینگی و نیاز باغداران خرده پا در اختیار می گیرند و در این مورد به صورت شبكه ای و گروهی عمل می كنند .
سختی و حساسیت نگهداری مركبات هم عامل دیگری است كه سبب می شود تا باغداران عنان بازار این میوه را به دست دلالان بسپارند و خود به اندك درآمد ناشی از آن رضایت دهند و راه را برای منفعت بری كلان آنان باز بگذارند.
**كاهش میل به فروش مركبات سر باغ از سوی باغداران مازندران
علی روحی باغدار بخش گتاب بابل كه خود را صاحب حدود یك هكتار باغ مركبات معرفی كرده است، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا وضعیت میوه مركبات امسال را به لحاظ اندازه و مقدار مطلوب توصیف كرد و گفت: با توجه به پیش بینی شرائط مناسب آب و هوایی، باغداران نسبت به عرضه و فروش زودهنگام خودداری می كنند.
وی دلیل برداشت نكردن محصول را پایین بودن قیمت در بازار دانست و افزود: در حال حاضر قیمت كیلویی 800تومان سر درخت و حدود یكهزار تا یكهزارو 200 تومان در بازار عمده فروشی ،به صرفه نیست.
وی در عین حال گفت: البته با توجه به اصل عرضه و تقاضا و اینكه تا چند روز آینده بازار های مختلف روستایی و شهری استان مملو از انواع مركبات می شود، اینكه قیمت ها كمتر از این شود، محتمل است.
روحی ادامه داد: صد البته بیشتر باغداران خرده پا كه تعداد آنان نیز در استان مازندران زیاد است و توان انبار داری را ندارند، در موج حرف های واسطه ها ،با هر قیمتی محصول را در بازار عرضه می كنند.
این باغدار با بیان اینكه در مجموع میل به فروش زودهنگام از سوی باغداران در حال حاضر نسبت به سال قبل در چنین روزهایی كمتر است، خاطر نشان كرد: مهمترین حمایتی كه دولت می تواند به باغداران استان مازندران انجام بدهد، صادرات این میوه است.
وی گفت: به نظر می رسد با توجه به خبرهای گسترش ارتباطات ایران با كشورهای مختلف دنیا ، صادرات این میوه پائیزی امسال بیشتر شود.
روحی گفت: اینكه امسال تاجران بزرگ به فكر صادرات پرتقال تامسون افتاده اند و این مقوله در بین باغداران منطقه قوت گرفته است.
وی توضیح داد: پرتقال تامسون این منطقه به لحاظ اندازه و كیفیت تازه خوری مشتری پسند و قابلیت صادرات خوبی دارد.
وی به هزینه های سمپاشی ، كودهی باغات مركبات و برداشت میوه اشاره كرد و گفت: به طور متوسط در یكسال سه مرحله سمپاشی صورت می گیرد كه برای هر هكتار بیش از 60میلیون ریال فقط هزینه خرید سموم و دستمزد سمپاشی است.
وی ادامه داد: هر ساله یك و نیم تن كود شیمیایی و كود های حیوانی برای هر هكتار از باغ مركبات استفاده می شود كه هر كیلو كود شیمیایی در بازار هزار تومان است.
**هزینه تمام شده مركبات در مازندران بالا است
محمد رضا شعبانی مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت: قیمت تمام شده بالا، گرانی تعرفه گمركی كالاهای ایرانی صادراتی به كشورهای همسایه از جمله عراق و روسیه نسبت به سایر كشورها، بالا بودن نرخ حمل و نقل باعث شده تا موفقیت زیادی در صادرات مركبات نداشته باشیم.
وی اضافه كرد: ناكامی صادرات مركبات مازاد درسال های اخیر باعث شده تا قیمت این محصول راهبردی در بازار داخلی كاهش چشمگیری یابد و بسیاری از باغداران نیز متضرر شوند.
مدیرعامل اتحادیه باغداران مازنی راهكار صادرات مركبات را در شرایط فعلی پرداخت تسهیلات ارزان قیمت به تجار صادركننده و مشوق صادراتی می داند.
** مشوق صادراتی یگانه راهكار اتاق بازرگانی برای مركبات
رئیس اتاق بازرگانی مازندران مشوق صادراتی را یگانه راهكار برای گشایش گذرگاه سخت پیش روی صادرات مركبات استان می داند.
عبدالله مهاجر به خبرنگارایرنا گفت كه دولت باید حداقل به ازای هر كیلوگرم صادرات مركبات حدود پنج هزار ریال مشوق پرداخت كند تا با كاهش قیمت تمام شده قدرت رقابت با كشورهای دیگر را در صادرات داشته باشیم.
به گفته وی با وجود وعده های چندین ساله تاكنون پرداخت مشوق صادراتی به تجار مازنی محقق نشده است.
وی پیش كرد كه دولت با پرداخت حدود 200 میلیارد ریال مشوق صادراتی می تواند مشكل مركبات را حل كند.
** توجه به توان تجار برای صادرات
مدیركل صنعت، معدن و تجارت مازندران معتقد است كه صرف مشوق صادراتی نمی تواند راهكار مناسبی برای صادرات مركبات و یا هر محصول دیگری باشد.
محمد محمدپورعمران در گفت و گو با خبرنگارایرنا دلیل مخالفتش با پرداخت مشوق را ثابت نبودن این وعده دانست وافزود : به نظر می رسد تجار و صادركنندگان ما باید راهكار دیگری از جمله یافتن مسیر های جدید صادراتی به جز كشورهای مطرح فعلی ( عراق، روسیه) و راه اندازی شركت های بزرگ صادراتی و افزایش حجم صادرات را پیگیری كنند.
وی اضافه كرد : دولت در كوتاه مدت می تواند مشوق صادراتی را داشته باشد، ولی این كه همساله تكیه ما برای عملی شدن صادرات مشوق باشد، تایید ملی را به دنبال نخواهد داشت.
** مجوز واردات در قبال صادرات
دلاور حیدر پور رئیس سازمان جهاد كشاورزی مازندران گفت كه تولید امسال مركبات در استان 2 میلیون و 300 تا 2 میلیون و 600 هزار تن برآورد شده است، گفت: در حال حاضر پرتقال از 8هزار ریال تا 13‌هزار ریال در سرباغ خرید و فروش می‌شود.
وی ادامه داد: قیمت نارنگی از 10هزار ریال تا 15‌هزار ریال سر باغ از باغدار خریداری می‌شود.
رئیس سازمان جهاد كشاورزی مازندران پیشنهاد كرد تا دولت با تخفیف تعرفه واردات به ازای صادرات مركبات برای تجاز مازنی در افزایش میزان صادرات این محصول باغی كمك كار باغداران و تجار باشد.
حیدرپور خاطر نشان كرد: در شرایط فعلی دولت برای كمك به باغداران سیب با تخفیف تعرفه واردات موز، كمك كرده و این كار به كمك باغدار و تجار آمده است و این برنامه باید برای مازنی ها نیز اجرایی شود.
** تقسیم بندی باغداری مركبات مازندران
از آنجاییكه شرائط آب و هوایی و زمین در مازندران برای كاشت درختان مركبات فراهم است ،به طور كلی در بیشتر زمین های شهری و روستایی استان شاهد باغداری ' خود مصرفی 'هستیم.
گروه دومی كه به عنوان تولید كننده مركبات دراستان مازندران هستند ،باغداری در زمین های زیر هزار تا 2هزار مترمربع است كه
علاوه بر خود مصرفی ، تولیدات آنان تا حدودی تعادل كننده و تكمیل كننده درآمد خانوارهای روستایی و شهری است.
بررسی ها نشان می دهد اغلب باغداری كه در زمین های زیر هزار متر انجام می شود در واقع به دلیل قانون تقسیم ارث قطعه قطعه شد و باغداری در زمین های كم مساحت برای بسیاری از كارمندان و شهرنشینان و روستاییانی كه برنجكاری شغل اصلی آنان است، نوعی تفریح ، خود مصرفی و تكمیل كننده درآمدی آنان محسوب می شود.
تولیدات مركبات مازاد بر مصرف این گروه از باغداران نیز معمولا به صورت سفارشی بین دوستان و فامیلان و یا در بازار روزهای مختلف عرضه می شود.
**باغداری درآمد زا
باغداری درآمدزا ،توسط گروه سومی كه دارای باغات مركبات پنج هزار متر مربع تا بیش از 2هكتار در استان مازندران هستند ،انجام می شود.
بر اساس آمار و ارقام و بررسی های صورت گرفته ،در هر یك از گروه هایی كه در استان مازندران باغداری مركبات را انجام می دهند به باغداری حرفه ای توجهی نمی كنند.
عرضه و تقاضا همواره به عنوان یك قاعده مهم و تعیین كننده و عامل نوسانات قیمت كالا در بازار است و این شاخص در محصولات كشاورزی مازندران به دلایل مختلف از جمله رفتار های غیر حرفه ای كشاورزی سبب می شود تا دلالان برنده اصلی این بازار باشند.
در هر حال ،به رغم اینكه استان مازندران با ظرفیت 72نوع از تولیدات محصولات كشاورزی ،حدود ده و نیم درصد از ارزش افزوده بخش كشاورزی كشور را به خود اختصاص می دهد ،اما رفتار های غیر حرفه ای در زمینه های زیر ساختی، نهاده های كشاورزی ،فعالیت های فنی و مهندسی كشاورزی و بازارعرضه و تقاضا ،همچنان كشاورزی این خطه شمال ایران را مستعد بحران می كند.
خبرنگار: سید رضا هاشمی كروئی ** انتشار دهنده: محسن حسن نیا
6990/1899