'آسه آن' در 50 سالگی ؛ قاچاق انسان و مواد مخدر دوچالش اصلی - مریم شفیعی*

10 كشور تایلند، سنگاپور، فیلیپین، مالزی، اندونزی، ویتنام، میانمار، لائوس، كامبوج و برونئی در سال 1967با تعیین اهدافی مانند تسریع روند رشد اقتصادی، بهبود پیشرفت‌های اجتماعی و تأمین امنیت و آرامش در منطقه‌ی جنوب شرق آسیا تاسیس شد.
این كشورها متعهد شدند در راستای همبستگی اقتصادی و همكاری‌های بین دولتی، با یكدیگر به تعامل می‌پردازند. جغرافیای آسه‌آن مساحتی حدود 4 میلیون و 400 كیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 600 میلیون نفر دارد.
**قاچاق مواد مخدر
تقویت بنیان اقتصادی – تجاری با حفظ وتقویت روابط درون منطقه ای استراتژی بلند مدت این سازمان اقتصادی است. موضوعی كه دو پدیده قاچاق انسان ومواد مخدر دو چالش عمده تحقق هدف اعلام شده این سازمان منطقه ای است.
اعضای آسه آن براساس اعلامیه تاسیسی خود متعهد به جلوگیری از قاچاق انواع كالا وانسان در منطقه هستند و به همین سبب قوانین ویژه ای برای مقابله و مجازات عاملان این پدیده تصویب كردند كه البته به رغم این موضوع، این آسیب های اجتماعی همچنان بنیان های فرهنگی و اقتصادی این اتحادیه را به چالش می كشد.
قاچاق انسان و مواد مخدر به گونه ای در این كشورها گسترده است كه تمام این كشورها علاوه بر تصویب قوانین ، شدیدترین رویكردهای قضایی علیه این دو پدیده را اتخاذ كرده اند.
برخی كشورها مانند فیلیپین حتی برنامه ملی برای مقابله با مواد مخدر دارند. رودریگو دوترته در 18 ماه اخیر كه رئیس جمهوری این كشور را برعهده داشته با شدیدترین رویكرد برنامه ملی علیه قاچاقچیان مواد مخدر را به اجرا گذاشته است كه براساس برخی آمار بین 8 تا 12 هزار نفر ازافرادی كه دراین زمینه فعال بودند ،اعدام شده اند.
این موضوع سبب شده كه نهادهای سازمان ملل و بسیاری از كشورهای مختلف جهان انتقادهای گسترده ای علیه اقدامات دوترته دراین زمینه مطرح كنند.
همچنین بر اساس جدیدترین گزارش جهانی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل كشورهای آسه آن بشدت درگیر مساله تولیدو قاچاق مواد مخدر هستند .
طبق این گزارش بیشترین مواد مخدر تولید و قاچاق شده از این مطقه شامل هروئین، تریاك، متامفتامین ،قرص یابا، كریستال متامفتامین و حشیش است.
آسه آن و به ویژه سه كشورتایلند ، میانمارو لائوس به عنوان مثلث طلایی موادمخدر بشدت از این مساله متاثر هستند.
به گزارش سازمان ملل در سال 2015 حدود نیم میلیون نفر در این منطقه جغرافیایی مستقیمادر یكی از سه بخش كشت، تولید و قاچاق مواد مخدر طبیعی یا صنعتی فعالیت داشتند.
تایلند، مالزی، اندونزی و فیلیپین كشورهایی با دهها هزار پرونده قضایی علیه مجرمین مواد مخدر هستند.
علاوه براین تا پیش از ظهور افغانستان به عنوان بیشترین تولیدكننده تریاك، كشورهای میانمار، تایلند و لائوس به عنوان مثلث طلایی تولید تریاك و هروئین درجهان شناخته می شدند.
اكنون استان شرقی 'شان' میانمار در قاچاق بیش از نیمی از كل هروئین تجارت شده در این كشور نقش دارد و دومین تولیدكننده بزرگ تریاك در جهان محسوب می شود .
علاوه براین بیشترین مواد مخدر تولید شده در میانمار برای تبدیل به هروئین به چین و دیگر كشورها صادر می شود.
مواد مخدر صنعتی شامل هروئین و قرص های روان گردان شیشه (متامفتامین) به طور معمول از طریق میانمار به تایلند قاچاق می شود و از طریق این كشور به سایر كشورهای حوزه جنوب شرقی آسیا نیز صادر می شود.
اكنون حمل قاچاق مواد مخدر از جمله هروئین، تریاك و مواد روان گردان از جمله بحران های اصلی كشورهای منطقه جنوب شرق آسیا محسوب می شود و از این رو بسیاری از كشورهای جنوب شرق آسیا قوانین بسیار سختی برای مقابله با مواد مخدر از جمله اعدام قاچاقچیان وضع كردند. قوانینی كه عرصه سیاسی و روابط بین این كشورها را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
در كشورهای منطقه از جمله مالزی حمل بیش از پنج گرم مواد مخدر می تواند به حكم اعدام منتهی شود. در اندونزی نیز قانون مشابهی وجود دارد.
اگر چه بسیاری از كشورهای آسه آن تحت فشار كشورهای غربی در 10 سال گذشته حكم اعدام را برای قاچاقچیان مورد بررسی قرار داده اند و كشورهایی همچون كامبوج، فیلیپین، تیمور شرقی و مغولستان این گونه مجازات را لغو كرده اند. البته سنگاپور و ویتنام نیز ضمن بررسی قوانین مرتبط با اینگونه مجازات، همچنان این قانون را اعمال می كنند.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل امسال گزارش داد كه قاچاق مواد مخدر در منطقه مثلث طلایی عامل ایجاد بسیاری از بحران های سیاسی است كه از جمله میتوان به درگیری ها در ایان شان و راخین میانمار در چند سال اخیر اشاره كرد.
طبق گزارش این دفتر قاچاق مواد مخدر از عوامل پشت پرده منازعات و درگیری های میانمار است ، كشوری كه صرفا در ایالت 'شان' آن 17 میلیارد دلار خشخاش تولید می شود.
كسب درآمد از طریق قاچاق مواد مخدر یكی از مهمترین عوامل ایجاد درگیری ها در میانمار است، به گونه ای كه درآمدهای كلان از قاچاق مواد مخدر مانع از به ثمر نشستن تمام تلاش های این دفتر برای تغییر كشت گیاه تریاك و ایجاد كشت جایگزین برای كشاورزان میانماری شده است .
كشت خشخاش و تولید تریاك در سراسر این كشور به طور پراكنده و غیرقابل كنترلی به صورت روزافزون در حال رشد است و منطقه اصلی كشت این افیون در ایالت 'شان' میانمار همان منطقه ای است كه درگیریهای گسترده خونبار میان ارتش میانمار و اقلیت مسلمان روهینگیایی در ماه های اخیر جریان داشته است.
داده های دفتر مواد مخدر و جرایم سازمان ملل از 591 روستا كه تحت پوشش 39 منطقه شهری در میانمار بودند، حاكی است: 88 درصد از روستاهایی كه تحت كنترل دولت قرار نداشتند، رشد كشت خشخاش را شاهد بودند كه این رقم در مورد روستاهای تحت كنترل نیروهای دولتی ، 76 درصد است.
بررسی ها نشان داد: 11درصد از روستاهایی كه تولید اصلی آنها كشت خشخاش بود درگیر ناامنی بودند كه این رقم در مورد روستاهایی كه كشت جایگزین داشتند این رقم دو درصد بود.
همچنین از هر 10 خانوار یك خانوار در 'شان' به طور مستقیم با كشت خشخاش مرتبط هستند ، صنعتی كه مردم بومی منطقه برای كسب درآمد و تهیه مواد غذایی و خدمات مرتبط نیازمند استفاده از آن می باشند.
دفتر مقابله با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل در گزارش سال 2015 نیز اعلام كرده بود كه 55 هزار هكتار از زمین های كشاورزی در میانمار به كشت خشخاش اختصاص یافته است و میانمار بعد از افغانستان دومین كشور تولیدكننده تریاك در جهان است.
براین اساس 91 درصد از كشت خشخاش در شرق ایالت 'شان' میانمار انجام می شود، منطقه ای كه 823 میلیون تن تریاك را در سال 2015 در منطقه مثلث طلایی (میانمار، لائوس و تایلند) تولید و به دیگر كشورها صادر كرد.
**قاچاق انسان
سازمان بین المللی كاردرسال جاری برآورد كرد بیش از 20.9 میلیون نفر قربانی قاچاق انسان در سراسر جهان وجود دارد. بیش از نیمی از قربانیان، زنان و دختران و 26 درصد از آنها كودكان هستند.
براساس گزارش دیگری از بانك جهانی كه در اوایل ماه جاری میلادی منتشر شده بیش از 6.89 میلیون نفر كارگر مهاجر در كشورهای عضو آسه آن زندگی می كنند كه اكثر آنها به صورت غیرقانونی و ازطریق قاچاق برای كار در بازار سیاه وارد این كشورها شدند.
فیلیپین كه اكنون ریاست آسه آن را برعهده دارد به عنوان بزرگترین صادر كننده نیروی كار در جهان شناخته شده است كه بسیاری از این نیروها به صورت غیرقانونی در كشورهای حوزه آسه آن نیز مشغول به كار هستند.
اندونزی دیگر كشور این اتحادیه از اكتبر 2014 تا اوت 2017 با 1484 پرونده قضایی در زمینه قاچاق انسان روبه رو بوده است.
براساس گزارش اداره مهاجرت مالزی نیز بیش از یك میلیون و700 هزار نفر كارگرخارجی در مالزی در مشاغل عمدتا كثیف و خطرناك و مورد تقاضای كارفرمایان در 13 ایالت مالزی مشغول به كار هستند.
براین اساس دو گروه از كشورها در تامین كارگر خارجی درمالزی نقش دارند كه اندونزی، نپال ، بنگلادش ، میانمار، هند، پاكستان و فیلپین به ترتیب مهمترین منابع تامین كننده كارگران خارجی در مالزی در گروه نخست هستند.
در گروه دوم ویتنام، چین، تایلند، سری لانكا، كامبوج و لائوس قرار دارند.
طبق گزارش قاچاق انسان در سال 2017 دفترمقابله با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل ، در جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه از مجموع 9 كشور مورد مطالعه 61 درصد قاچاق انسان به دلیل بهره برداری جنسی ، 32 درصد به علت كار اجباری و 7 درصد هم برای اهداف دیگر بوده است.علاوه براین 68 درصد قربانیان قاچاق انسان در شرق آسیا كودكان و 32 درصد آنها هم افراد بالغ هستند.
اسناد سازمان ملل نیز نشان می دهد ، 97 درصد قربانیان قاچاق انسان در مالزی را طی سال های 2012 تا 2014 زنان و سه درصد آنها را مردان تشكیل می دهند.
رقم مشابه در میانمار 39 درصد شامل مردان و 61 درصد به زنان اختصاص داشت، درحالی كه این آمار در فیلیپین 13درصد به مردان و 87 درصد مربوط به زنان بود.
اندونزی ،ویتنام و فیلیپین سه منبع اصلی قاچاق انسان در منطقه جنوب شرق آسیا محسوب می شود.
معضل قاچاق انسان به گونه ای در این منطقه از جهان گسترش یافته كه اعضای آسه آن كنوانسیون مبارزه با قاچاق انسان را در نوامبر سال 2015 تصویب كرده واز ماه مارس 2017 نیز به موقع اجرا گذاشتند.
علاوه بر این طبق گزارش امسال سازمان بین المللی كار وابسته به سازمان ملل متحد اكنون اگرچه بیش از 20 میلیون كارگر مهاجر در كشورهای جنوب شرق آسیا دسترسی به شغل دارند، اما در عمل آنها با رفتارهای نابرابر و تبعیض آمیز كارفرمایان روبه رو هستند.
كارگرانی كه صدها هزار نفر از آنها به صورت غیرقانونی در این كشورها كار می كنند و پرونده های شكایت بسیاری از آنها طی سال های 2011 تا 2015 علیه كارفرمایان آنها در جنوب شرق آسیا در سازمان بین المللی كار ایجاد شده است.
در مجموع می توان گفت نیروی كار اجباری، روش های مدرن برده داری و قاچاق انسان در منطقه آسیا و اقیانوس آرام است و طبق گزارش های سازمان بین المللی كار حدود 11 میلیون قربانیان كار اجباری كه برابر با نیمی از آمار سراسر جهان است، در این منطقه حضور دارند.
به عبارت دیگر می توان گفت كه سه نفر از هر یكهزار نفر در دام كارهایی می افتند كه تحت شرایط مختلف توان پایان دادن و رهایی یافتن از انجام آنها را ندارند و بیشترین مورد مربوط به كارهای كشاورزی، ساخت و ساز، كارخانجات و سرگرمی است.
**كارشناس جنوب شرق آسیا