به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، تحلیلگران بر این اعتقاد هستند با تغییرات عمیقی كه عربستان در چارچوب های سیاست داخلی و خارجی خود به اجرا در آورده است. تلاش دارد تا زمینه را برای تحكیم قدرت «محمد بن سلمان» ولیعهد كنونی و پادشاه احتمالی سعودی ها در آینده ایجاد كند. وی با این كار به دنبال اجرای نیات خود در راه اصلاح ساختار درونی كشورش است. از طرف دیگر ریاض می خواهد شكل جدید از سیاست خارجی را هم به اجرا در آورد و تا حد ممكن حوزه نفوذ و قدرت خود را گسترش دهد.
روزنامه انگلیسی «ایندیپندنت» در تحلیل دلیل اقدامات اخیر ریاض، موضوع را فراتر از اجبار «سعد حریری» برای استعفا دانست و نوشت: داستان این است كه ولیعهد سعودی برای تثبیت پایه های قدرت همچون دیگر دیكتاتورها، به بهانه مبارزه با فساد رقیبان سیاسی را حذف می كند.
نویسنده تحلیل این روزنامه انگلیسی معتقد است: نگرانی هایی وجود دارد كه اقدامات اخیر محمد بن سلمان موجب جنگ داخلی در این كشور شود زیرا تحولات كنونی در ریاض از سوی كارشناسان با شوك و نگرانی دنبال می شود.
حوزه سیاست خارجی اما برای كل منطقه و جهان دارای اهمیت است. بر این اساس ولیعهد عربستان امنیت شبه جزیره عربستان را به ثبات و امنیت كل منطقه گره می زند تا در آینده با حمایت آمریكا، هم سیاست های كاخ سفید را اجرا كند و هم به خواسته های منطقه ای خود دست یابد. در این چارچوب یمن و لبنان تنها بهانه ابزارهایی برای آغاز گام های نخستین ریاض در نظر گرفته شده اند. جمهوری اسلامی ایران نیز به علت نوع موضعگیری های خود در قبال این دو كشور، به عنوان دشمن ریاض در راهبرد كلان محمد بن سلمان جایگاه ویژه ای دارد.
**الگوی سیاست خارجی عربستان در مقابل ایران
از گذشته ها عربستان سعودی به دلایل سیاسی، مذهبی و حتی نظامی ایران را رقیب اصلی خود در منطقه دیده اما اكنون این دشمنی ها تندتر و آشكارتر از قبل شده است. نشریه «هافینگتون پست» در گزارشی عربستان سعودی را تهدیدی تازه برای امنیت ملی ایران عنوان كرد و نوشت: برای سال ها مهمترین تهدید برای امنیت ملی ایران ایالات متحده، اسرائیل و تروریسم گروه های افراطی همچون داعش و طالبان بود اما اكنون عربستان سعودی نیز رویكرد تندی را در قبال ایران اتخاذ كرده است و تلاش دارد تا كشورهای حوزه خلیج فارس را نیز با خود متحد كند.
این گزارش چندین مولفه را در سیاست های ضد ایرانی ریاض بر شمرد؛ خط مشی هایی همچون هماهنگی با رژیم صهیونیستی در مقابله با ایران، همراه سازی اعضای شورای همكاری خلیج فارس، تمركز بر تبلیغ دشمنی سنی و شیعه، تشدید دشمنی با حزب الله لبنان و جلوگیری از تنش زدایی میان تهران و واشنگتن از جمله محورهای اصلی سعودی ها علیه ایران بوده است.
از طرف دیگر یمن و شرایط سیاسی آن هم برای ریاض بسیار اهمیت دارد. حمایت ایران از انصارالله و شكست ریاض در جنگ دوساله علیه این گروه شیعی بر نگرانی های پادشاهی سعودی افزوده است. نشریه «آتلانتیك» در مورد جایگاه یمن در موجودیت عربستان سعودی نوشت: در طول مدتی كه از جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن می گذرد موشك های زیادی از سوی حوثی های(انصارالله) به سمت عربستان شلیك شد اما پرتاب موشك دوربرد به ریاض كه در 700 كیلو متری مرزهای یمن قرار دارد، با اقدامات قبلی بسیار تفاوت دارد؛ این عمل از ابتدا یك فوبیا (ترس شدید) برای ریاض بود. همین تفاوت باعث شده است كه مقام های سعودی، ایران را كه حامی انصارالله است به عنوان عامل این حركت معرفی كند.
نویسنده این گزارش آورده است: موفقیت ایران در حمایت از یمنی ها بیشتر ناشی از پشتیبانی معنوی از آن ها بوده است. چندی قبل از یكی از فرماندهان نظامی عربستان كه در واشنگتن با مقام های آمریكایی دیدار می كرد پرسیدم كه فكر می كنید چند ایرانی در حال كمك به یمنی ها هستند؟ احساس می كردم از وی پاسخ هزاران نفر را بشنوم اما گفت «نمی دانم». مقام ها در واشنگتن هم اعتقاد داشتند كه مدت ها قبل گروه كوچكی از ایرانی ها به یمن رفته اند به آن ها آموزش هایی داده و سپس به ایران بازگشته اند.
به نوشته این گزارش نباید یمن را برای عربستان سعودی كشوری كم ارزش بدانیم. این همان كشوری است كه ابن سعود حتی در بستر مرگ هم نسبت وضعیت سیاسی آن هشدار داده بود. یمن اكنون به حیاتی ترین عرصه برای كسب برتری منطقه ای تبدیل شده است.
چند روز قبل نشریه معتبر «فارین پالسی» نیز در گزارشی به موضوع سیاست های ریاض از زاویه دیگری پرداخت و چنین تحلیل كرد كه «جارد كوشنر» داماد و نماینده ترامپ در امور خاورمیانه، محمد بن سلمان و مقام های رژیم صهیونیستی در یك ائتلاف اعلام نشده و غیر رسمی برای مقابله با ایران همكاری می كنند.
فارین پالسی افزود: محمد بن سلمان در حوزه سیاست خارجی همه تلاش خود را برای مقابله با نفوذ ایران به كار می گیرد زیرا به اعتقاد وی بدترین سناریو برای ریاض تثبیت نفوذ ایران در عراق و یمن است. در این شرایط ایران در شمال و جنوب كشور سعودی حضور خواهد داشت و می تواند عاملی برای تحریك شیعیان در این سرزمین باشد.
**یمن بلای جان ریاض
عربستان سعودی در خلال تحولات اخیر، ایران را به حمایت از یمنی ها و دخالت مستقیم در حمله موشكی به ریاض متهم كرده است. محمد بن سلمان ولیعهد سعودی ها نیز تهران را تامین كننده موشك برای انصارالله دانسته است. تارنمای شبكه تلویزیونی «الجزیره» در گزارشی به جنگ لفظی ایران و عربستان پرداخت و نوشت: ایران این اتهام ها را تكذیب كرد و آن را خلاف واقعیت دانست. یمنی ها هم در ادامه هشدار دیگری را علیه عربستان و امارات متحده عربی منتشر و این دو كشور را اهداف حملات موشكی خود اعلام كردند.
این ادعاها در حالی مطرح می شود كه هیچ یك از رسانه ها نتوانسته اند شواهی را دال بر جنگ نیابتی انصارالله با عربستان از سوی ایران اثبات كنند. روزنامه «نیویورك تایمز» در گزارشی به نقل از «جوزف كچینچیان» كارشناس مسائل عربستان، اینگونه اعتراف كرد: هیچ كس نتوانسته اثبات كند كه آن ها كمك هایی را از ایران برای مقابله با ریاض دریافت می كنند. بلكه سیاست سعودی ها موجب شده است به صورت ناخودآگاه ایران و یمن در یك جبهه در مقابل ریاض قرار بگیرند.
الجزیره هم آورده است: ایران گرچه از حوثی اعلام پشتیبانی كرده است اما حمایت تسلیحاتی از آن را رد می كند. باید دلیل بحران كنونی را در سطحی فراتر از یمن مورد توجه قرار داد. این امر به صورت مشخص به مقابله عربستان سعودی با نفوذ ایران نه تنها در شبه جزیره عربستان بلكه كل منطقه مربوط است.
به اعتقاد كارشناسان گرچه نمی توان دشمنی ریاض با دولت كنونی بیروت را نادیده گرفت اما واضح این است كه سعودی ها نمی توانند با حزب الله مقابله كنند زیرا آن ها تنها یك گروه مسلح شبه نظامی نیستند و توانسته اند به بازیگر سیاسی مهمی در لبنان تبدیل شود. اقدامات عربستان در ریاض در واقع دعوت مردم لبنان به شروع یك جنگ داخلی دیگر است.
الجزیره ای نگونه نتیجه گرفت كه در این شرایط عربستان تلاش می كند تا یك جبهه جدید متشكل از عربستان، اسرائیل و ایالات متحده را در مقابله با ایران ایجاد كند.
پژوهشم**9130 **1601**خبرنگار: حسین عباسی نسب** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.
تاریخ انتشار: ۲۰ آبان ۱۳۹۶ - ۰۹:۳۲
تهران-ایرنا- عربستان سعودی در مسیر تغییرات سیاسی اخیر خود تصمیم دارد تا به بهانه مسئله یمن، امنیت و حوزه نفوذ منطقه ای خود را از طریق بحران آفرینی و با حمایت كاخ سفید و رژیم صهیونیستی گسترش دهد.