نشست سوچی، تسریع فرآیند سیاسی حل بحران سوریه

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، هفته گذشته سردار سلیمانی بعد از آزادسازی بوكمال به عنوان آخرین پایگاه تروریست های تكفیری داعش در نامه ای خطاب به رهبر انقلاب اسلامی پایان دولت اسلامی شام و عراق را در سوریه اعلام كرد.
همچنین سران ایران، روسیه و تركیه در سوچی روسیه گرد هم آمدند تا فرآیند حل و فصل بحران سوریه وارد فاز تازه ای شود و در نهایت سعد حریری نخست وزیر لبنان در روز استقلال به لبنان بازگشت و با طرح شروط جدیدی برای ماندن در سمت نخست وزیری دوران تازه ای از ابهام در فضای سیاسی این كشور را كلید زد.
علاوه بر این سومین دور از گفت و گوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپا در تهران و اصفهان به ریاست هلگا اشمید و سید عباس عراقچی برگزار شد تا طرفین مسیر طی شده و چشم انداز پیش رو را بار دیگر مرور كنند.

** آزادسازی بوكمال؛ آخرین پایگاه داعش
به گزارش ایرنا، «تنش زدایی» یكی از راهبردهای اعلامی و اعمالی جمهوری اسلامی ایران طی سال های اخیر است. این سیاست با اقدام هماهنگ نهادهای نظامی، امنیتی و دیپلماتیك در دستور كار جمهوری اسلامی ایران قرار داشته است به ویژه در عرصه منطقه ای در سال های اخیر هماهنگی بی نظیری بین این نهادها وجود داشته است.
در این راستا هفته گذشته از سویی شاهد اعلام پایان داعش از سوی فرمانده سپاه قدس بودیم و از سوی دیگر نشست سوچی با حضور رییسان جمهوری ایران ،تركیه و روسیه برگزار شد.
نشست سوچی را می توان از جهاتی ادامه فرآیند آستانه عنوان كرد كه در سال های اخیر به ابتكار سه كشور شكل گرفته است. تاكنون نمایندگان سه كشور به همراه نمایندگان دولت و معارضه سوری هفت بار در پایتخت قزاقستان گرد هم آمده اند نتیجه این نشستها تثبیت فرایند آتش بس در سوریه، كاهش آلام مردم سوریه و تسریع در فرایند سیاسی حل بحران این كشور بوده است.

**سایه روشن های عصر پساداعش
عملیان میدانی و فرآیندهای سیاسی تاثیرات متقابلی بریكدیگر دارند و از همین رو گفت و گوهای سیاسی برای حل و فصل بحران سوریه در قالب نشست سوچی تسریع شده است. این كه آیا با آزادسازی بوكمال خاورمیانه وارد عصر پساداعش شده است یا نه سوالی است كه ناظران مسائل منطقه پاسخ های متفاوتی به آن می دهند. با این حال پاسخ اجماعی به این سوال این است كه داعش از نظر نظامی و سخت افزاری، داشتن نیروی نظامی، قلمرو جغرافیایی، تشكیلات آشكار و سازماندهی دیگر وجود ندارد با این حال داعش به عنوان یك تفكر تكفیری كه می تواند زمینه ساز بحران به نام دیگر و در مكان دیگری باشد، هنوز وجود دارد و لازم است با برچیدن زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افراط گرایی از ظهور و بروز افراط گرایی در شكل و قالب دیگر جلوگیری كرد.
این كه عصر پساداعش در خاورمیانه واجد چه خصوصیاتی خواهد بود سوالی است كه در ماه های اخیر ذهن كارشناسان و ناظران مسائل منطقه را درگیر كرده بود، با این حال در همین چند ماه اخیر اتفاقاتی در منطقه رخ داده است كه به نوعی سایه روشن های عصر پساداعش را نشان می دهد؛ بروز بحران در مناسبات دوحه و ریاض،برگزاری همه پرسی تجزیه در اقلیم كردستان عراق،تحركات عربستان در عراق و شمال سوریه، تداوم ماجراجویی های داخلی و منطقه ای محمد بن سلمان و لفاظی های خصمانه آل سعود علیه ایران و دست آخر ماجرای استعفای سعد حریری و پس گرفتن آن رخدادهایی است كه به موازات فروپاشی داعش در سوریه و عراق رخ داده است و می توان ارتباطاتی بین این اتفاقات و شكست های داعش برقرار كرد و البته بسیار محتمل است كه این اتفاقات در آینده هم ادامه داشته باشد هر چند جمهوری اسلامی ایران تاكنون توانسته با امكانات و ظرفیت هایی كه در اختیار دارد،این اتفاقات را مدیریت كند.
تداوم مقابله با تروریست های داعش تا آزاد سازی آخرین نقاط در دست آنها، مشاركت و حضور جدی در فرآیند سیاسی حل و فصل بحران سوریه در قالب نشست های آستانه و سوچی، نقش آفرینی در جلوگیری از تجزیه عراق، برخورد حكیمانه با ماجرای استعفای سعدالدین حریری رویكردهایی بود كه هر گونه تعلل و اشتباهی در آنها می توانست دوباره منطقه را با چالش های غیر قابل پیش بینی مواجه كند.

** هماهنگی ها برای پیگیری فرآیند سیاسی حل و فصل بحران سوریه
در همین راستا و در ادامه تلاش ها برای حل و فصل سیاسی بحران سوریه هفته گذشته نشست سوچی با حضور روسای جمهوری ایران تركیه و روسیه در سوچی برگزار شد پیش از این نشست ، وزرای خارجه سه كشور در تركیه گرد هم آمدند تا آخرین هماهنگی های لازم را انجام دهند.
نكته قابل تامل این كه هفته گذشته و قبل از حضور حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی و رجب طیب اردوغان در سوچی، بشار اسد در روسیه مورد استقبال گرم پوتین قرار گرفت. این حضور به نوعی حاكی از تحكیم موقعیت بشار اسد در سوریه و دادن این پیام بود كه بشار اسد در فرایند سیاسی پیش رو هم نقش و حضور جدی خواهد داشت.
از سوی دیگر رییسان جمهوری سه كشور در بیانیه نهایی نشست در سوچی بر موفقیت آمیز بودن نشست های آستانه تاكید كردند. ادامه همكاری برای شكست نهایی تروریست ها و كاهش خشونت در سوریه، تعهد به حاكمیت استقلال و وحدت و تمامیت ارضی سوریه و تجزیه ناپذیری آن از محورهای بیانیه نهایی سوچی روسیه بود.
كمك به دستیابی به راه حل سیاسی از طریق فرآیند سوری - سوری فراگیر، آزاد، منصفانه و شفاف كه منجر به تدوین قانون اساسی با حمایت مردم سوریه و انتخابات آزاد و منصفانه با مشاركت تمامی مردم واجد شرایط در سوریه تحت نظارت مناسب سازمان ملل شود، موضوع دیگری بود كه روسای جمهوری سه كشور در بیانیه نهایی بر آن تاكید كردند.
دكتر روحانی، پوتین و اردوغان همچنین در این بیانیه از نمایندگان دولت جمهوری عربی سوریه و مخالفانی كه خود را به حاكمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی و تجزیه ناپذیری سوریه متعهد می‌دانند، درخواست كردند، در كنگره گفت‌وگوی ملی سوریه كه در آینده نزدیك در سوچی برگزار می‌شود، به طور سازنده مشاركت كنند و در عین حال توافق كردند فعالانه به موفقیت این كنگره كمك كنند.
این در حالی است كه نمایندگان ایران، روسیه و تركیه با ارسال نامه ای به دبیركل سازمان ملل متحد و رییس شورای امنیت خواستار ثبت بیانیه مشترك روسای جمهوری این سه كشور در سوچی درباره سوریه شده اند.
چنانكه گفته شد نشست سوچی را می توان از جهاتی ادامه نشست های هفت گانه آستانه عنوان كرد. برگزاری این نشست در این سطح به نوعی اعلام آمادگی و هماهنگی سه كشور در عالیترین سطح برای حل و فصل بحران در سوریه به شمار می رود. هر چند هر كدام از كشورهای حاضر در فرایند آستانه و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بیرون از این فرایند ملاحظاتی دارند كه همین ملاحظات پیچیدگی فرایندهای پیش رو را بیشتر می كند. با این حال موفقیت آمیز بودن روند آستانه در تثبیت آتش بس در سوریه و كاهش تنش در این كشور چشم انداز روشنی پیش روی این گفت و گوها ایجاد كرده است.

** بازگشت حریری به لبنان
به گزارش ایرنا، در هفته های اخیر در یك اتفاق نادر و بی سابقه سعد الدین حریری نخست وزیر لبنان در ریاض استعفای خود را اعلام كرد. نوع استعفای حریری كه تابعیت دوگانه لبنانی – سعودی دارد، گمانه زنی های زیادی را در عرصه رسانه ای ایجاد كرد. بازداشت حریری در ریاض و مرتبط كردن آن به بازداشت شاهزاده های سعودی، از نخستین گمانه زنی های رسانه ای در منطقه بود. به طوری كه بالاخره حریری مجبور شد در این مدت هم سفری به امارات و هم گفت و گویی با شبكه المستقبل داشته باشد تا بگوید كه در بازداشت سعودی ها نیست. هرچند این گفت و گو اتفاقا بر ابهامات حضور وی در ریاض افزود. بحث دیگر توطئه علیه حزب الله با هماهنگی سعودی ها و رژیم صهیونیستی بود كه در فضای رسانه ای مطرح شد.
در نهایت و با رایزنی های فرانسوی ها سعد حریری بدون این كه فرزندانش را به همراه داشته باشد ابتدا به فرانسه رفت و در روز استقلال به لبنان بازگشت. وی در لبنان بعد از دیداری كه با میشل عون رییس جمهوری لبنان داشت گفت كه به خواسته رییس جمهوری فعلا دست نگه داشته است.
روز گذشته روزنامه سعودی الشرق‌الأوسط به نقل از منابع آگاه نوشت كه سعد حریری برای پس گرفتن استعفایش سه شرط پایبندی و حمایت از توافق طائف، پایبندی عملی به در پیش گرفتن سیاست بی‌طرفی و عدم آسیب به روابط با كشورهای عربی را مطرح كرده است.
این كه سعد حریری و مشاوران وی در هفته های اخیر چه اهدافی از طرح استعفا در سر داشتند شاید چندان پوشیده نباشد احتمالا وی و حامیانش در ریاض تلاش داشتند در راستای مقابله با محور مقاومت و در همسویی با رژیم صهیونیستی لبنان را وارد تنش تازه ای كنند. با این حال اتفاقات مطابق میل آنها پیش نرفت.
جامعه لبنان بعد از دو سال بالاخره توانسته بود بن بست ایجاد شده در فضای سیاسی را بشكند و تروریست های تكفیری در عرسال را سركوب كند به نوعی شرایط جدید را هم مدیریت كرد.خویشتن داری حزب الله ، بلوغ سیاسی احزاب و گروه های لبنانی در نهایت شرایط را به سمتی برد كه حریری به لبنان بازگشت تا بیش از این از رفتارهای نسجنیده خود متضرر نشود.

** سومین دور گفت و گوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپا
به گزارش ایرنا، هفته گذشته سومین دور گفت و گوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپا در تهران و اصفهان برگزار شد. طرفین به دنبال توافق هسته ای و بر اساس بیانیه مشترك محمد جواد ظریف و فدریكا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی تاكنون دو دور گفت و گوها را در تهران و بروكسل برگزار كرده اند. گذشته از افزایش حجم مبادلات اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا، طرف اروپایی به ویژه از زمان راهیابی دونالد ترامپ به كاخ سفید و ناسازگاری های وی با برجام تلاش های زیادی برای حفظ این توافق انجام داده است.
در همین راستا هلگا اشمید معاون موگرینی كه در راس هیات اروپایی در تهران حضور داشت بار دیگر بر اهتمام اتحادیه اروپا بر حفظ برجام تاكید و تصریح كرد كه برجام قابل مذاكره مجدد نیست و ایران مطابق با گزارشات مكرر آژانس بین المللی انرژی اتمی به تعهدات خود عمل كرده است و باید همه طرفین به تعهدات خود پایبند باشند.
انرژی، حمل و نقل، محیط زیست، مبارزه با مواد مخدر، مسائل منطقه ای و حقوق بشر از محورهای گفت و گوهای طرفین در سه دور گفت و گوهای اخیر در تهران و بروكسل بوده است.
در این دور از گفت و گوها همچنین دومین سمینار همكاری های هسته ای؛ پیشرفت ها و چشم اندازها با حضور نمایندگان دو طرف در اصفهان برگزار شد.این سمینار در راستای تحقق بخشی به ضمیمه سه برجام برگزار شد كه بر اساس آن كشورها باید در صنعت صلح آمیز هسته ای با ایران همكاری كنند.
همكاری در زمینه ارتقای ایمنی هسته ای، توسعه ظرفیت های انسانی از طریق همكاریهای فیمابین، و حضور كارشناسان و متخصصان ایرانی در طرحهایی كه اتحادیه اروپا در دست اجرا دارند از جمله مسائل مطرح در این سمینار دو روزه بود.
این در حالی است كه همكاری های بین المللی ایران در صنعت هسته ای بعد از برجام تحریك بیشتری یافته است. احداث واحدهای دو و سه نیروگاه اتمی بوشهر، بازطراحی راكتور اراك با مشاركت چینی ها،فروش آّب سنگین ،پروژه ایزوتوپ های پایدار در فردو و آغاز ساخت اولین بیمارستان هسته‌ای و مركز یون درمانی در كرج از جمله طرح هایی است كه بعد از توافق هسته ای در كشور آغاز شده است.

** ادامه سردرگمی آمریكا در مورد برجام
به گزارش ایرنا، یوكیا آمانو مدیر كل آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته گذشته بار دیگر بر اجرای تعهدات برجام از سوی ایران تاكید كرد. این گزارش در حالی با استقبال نماینده آمریكا در آژانس مواجه شد كه پیش از این ترامپ گفته بود نمی تواند پای بندی ایران به برجام را تایید كند.
بر اساس این گزارش، نیكول شامپین (Nicole Shampaine) نماینده آمریكا در آژانس بین المللی انرژی اتمی روز پنج شنبه در سخنرانی خود در جلسه شورای حكام گفت: آمریكا از گزارش 13 نوامبر (22 آبان) مدیر كل استقبال می كند كه گفته بود آژانس به نظارت و تایید اجرای تمام تعهدات هسته ای ایران در چهارچوب برنامه جامع اقدام مشترك ادامه می دهد.
نماینده آمریكا با 'تقدیر از كار عالی و حرفه ای مدیر كل ، معاون پادمانی مدیر كل و كاركنان آژانس' گفت: ایران باید بطور كامل به تمام جنبه های تعهدات خود در برجام متعهد باشد؛ چیزی كمتر از همكاری كامل و شفاف ایران ، به آژانس امكان نمی دهد كه جامعه بین المللی را از پایبندی ایران به تعهداتش مطمئن سازد.
وی در عین حال مدعی شد: آمریكا سیاست خود را در قبال ایران مرور كرده و در پی آن ، روشن ساخته ایم كه به تعهدات خود طبق توافق هسته ای پایبند می مانیم و انتظار داریم كه ایران نیز به دقت تعهداتش را اجرا كند.
نماینده آمریكا با تاكید بر اینكه راستی آزمایی و نظارت آژانس بر تعهدات هسته ای ایران برای اجرای موفقیت آمیز برجام ضروری است، اظهار كرد: هرگونه نگرانی جدید و معتبر درباره فعالیت های هسته ای اعلام نشده در ایران می تواند و باید توسط آژانس پیگیری شود.
وی با بیان این كه آمریكا اطمینان دارد كه آژانس و كاركنان حرفه ای و مجرب آن، به طور مناسب این كار را خواهند كرد،همچنین تعهد مالی جدید یك میلیون دلاری آمریكا را برای اقدامات نظارت و راستی آزمایی برجام در ایران اعلام كرد.
این اعلام موضع از سوی نماینده آمریكا در شورای حكام آژانس بین المللی انرژی اتمی حاكی از این است كه دولت آمریكا باوجود لفاظی های رییس جمهوری آن نتوانسته خللی در برجام ایجاد كند و این توافق كماكان به مسیر خود ادامه خواهد داد.
سیام**2021**1336
خبرنگار:داود مرادپور**انتشار: مهرنوش خانزائی