علائم مسمومیت با قاتل نامرئی؛ گام های پیشگیرانه

براساس اعلام اداره كل پزشكی قانونی اصفهان، در 6 ماهه اول سال جاری آمار اجساد معاینه شده در مراكز پزشكی قانونی استان با تشخیص علت مرگ مسمومیت با گاز مونواكسید كربن، 17 نفر (3 زن و 14 مرد ) بوده كه نسبت به مدت مشابه سال قبل كه این تعداد 15 نفر (2 زن و 13 مرد) بوده افزایش داشته است.
مدیر مركز حوادث و فوریت‌های پزشكی استان اصفهان نیز گفته است: در سال گذشته 380 نفر در اصفهان دچار مسمومیت با منواكسید كربن شدند كه 26 مورد آنها منجر به فوت شد.
بگفته دكتر غفور راستین، از ابتدای سال جاری تاكنون پنج نفر در اصفهان به دلیل مسمومیت با منواكسید كربن جان خود را از دست دادند و در پنجم ماه جاری ( آذر ) نیز هفت نفر در شهرهای اصفهان، فلاورجان و خمینی شهر دچار گازگرفتگی شدند.
گزارش ارائه این آمارها در حالی است كه با انجام اقدامات موثر حفاظتی در فصول سرد می توان از مسمومیت با گاز مونوكسید كربن در امان ماند.
منوكسیدكربن را قاتل بی ‌صدا می گویند زیرا شما نه می‌ توانید متوجه حضور آن در بدن خود شوید و نه می ‌توانید آن را استشمام كنید چون گاز منوكسیدكربن، یك گاز بی ‌رنگ و بدون بو است. اما شما با دانستن علایم آن می‌توانید از مسمومیت با این گاز پیشگیری كرده و جان خود و خانواده خود را نجات دهید.
علائم شایع مسمومیت با گاز مونوكسید كربن از این قرارند: سردرد، سرگیجه، ضعف، تهوع، استفراغ، درد قفسه سینه، سردرگمی. افرادی كه در حالت خواب هستند و یا از مشروبات الكلی استفاده كرده اند، ممكن است متوجه این علائم نشده و جان خود را در اثر این مسمومیت از دست بدهند.
این گاز از سوختن ناقص مواد حاوی كربن و تركیب شدن آنها با اكسیژن ایجاد می‌ شود. گاز منوكسیدكربن با هموگلوبین تركیب شده و این مولكول را از بین می‌برد، بنابراین، هموگلوبین دیگر نمی ‌تواند با اكسیژن تركیب شود و بافتها و اعضای بدن دچار كمبود اكسیژن می‌ شوند. دستگاههایی كه در منزل می‌توانند گاز منوكسید كربن را تولید كنند شامل دستگاههای حرارت مركزی، بخاری، آب گرمكن، اجاق ‌ها، گاز آشپزخانه و خودروها هستند.
نداشتن تهویه مناسب یا بسته شدن دودكش‌ها در این وسایل باعث سوختن ناقص مواد نفتی شده و انسان را در معرض خطر مسمومیت با منوكسیدكربن قرار می‌ دهد.
برای كاهش خطر مسمومیت بهتر است نكات زیر را رعایت كنید.
** دودكشها و هواكشها را به صورت مرتب بررسی كنید.
** در فصل سرما همه روزنه‌های جریان هوا ‌را در منزل یا محیط كار مسدود نكنید.
** از نصب آبگرمكن در حمام خودداری شود.
** دستگاه های حرارتی منزل باید هر سال سرویس و كنترل شوند.
** می‌ توانید دستگاههای اخطار دهنده منوكسید كربن را در منزل نصب كنید.
** هیچ وقت خودرو، موتور سیكلت و وسیله نقلیه خود را در گاراژ با در بسته روشن نكنید.
** در موارد زیر به فكر مسمومیت با گاز منوكسید كربن باشید.
** اگر تمام افراد خانواده یا تمام همكاران شما علایم مشابهی داشتند.
** وقتی شما به جای دیگری بروید آن علایم از بین بروند (به طور مثال هنگامی كه به مسافرت می ‌روید سردرد شما از بین می ‌رود).
** علایم در یك فصل خاص از سال بروز پیدا می‌كنند (به طور مثال شما فقط در فصل زمستان دچار سردرد می‌شوید).

**** درمان مسمومیت با منوكسیدكربن:
درمان مسمومیت با این گاز بستگی به شدت مسمومیت داشته و در موارد شدید به اقدامات پیشرفته بیمارستانی نیاز است.
** اولین و مهمترین اقدام برای نجات فردی كه دچار مسمومیت با مونوكسید كربن و سایر انواع گازگرفتگی شده، رساندن اكسیژن و هوای تازه به فرد است؛ به همین دلیل به محض مشاهده فردی كه دچار گازگرفتگی شده، باید پنجره‌ها را باز كرد تا هوای تازه سریعا وارد اتاق شود و در صورت امكان، فرد گازگرفته را به پنجره نزدیك كرد.
** منبع نشت گاز را باید شناسایی و قطع كرد و سریعا با اورژانس تماس گرفت و در این شرایط، به زنان باردار، كودكان و سالمندان زودتر از سایر افراد آسیب ‌دیده كمك شود.
** بلافاصله دستمالی مرطوب جلوی دهان و بینی‌ باید گرفته شود تا اطرافیانی كه وضعیت بهتری دارند دچار گازگرفتگی نشوند و تا رسیدن اورژانس هیچ خوراكی یا نوشیدنی به فرد گاز گرفته داده نشود چون به دلیل حالت تهوع احتمال خفگی بیشتر می‌ شود.
منبع: دانشگاه علوم پزشكی اصفهان
2093 ** انتشاردهنده: اصغر دواتگر