درس هايي از زلزله ازگله و سرپل ذهاب

به گزارش خبرنگار علمي ايرنا، دكتر مهدي زارع امروز سه شنبه در نشست درس هايي از زلزله 7.3 ريشتري ازگله و سرپل ذهاب در دانشكده جغرافياي دانشگاه تهران با اشاره به زلزله 60 سال قبل فارسينج كرمانشاه گفت: در آن زلزله به بزرگاي 7.1 ريشتر 1100 نفر كشته شدند و در زلزله اخير منطقه تاكنون 570 نفر.
وي ادامه داد: در لحظات اول پس از زلزله گسل اصلي جوان زاگرس در مرز زاگرس و ايران مركزي را مسبب زلزله مي دانستيم؛ اما انتشار داده هاي جديدتر نشان داد گسل پوشيده/ blind fault در حالت افقي با شيبي به سمت افق حركت كرده است.
مدير گروه زلزله شناسي مهندسي اين پژوهشگاه با اشاره به زمين لرزه سال 1336 در اين منطقه گفت: 22 آذر 1336 زمين لرزه اي به بزرگاي 7.1 ريشتر در روستاي فارسينج كرمانشاه رخ داد كه حدود 1100 كشته داشت، حال بعد از 60 سال در زلزله اي در اين منطقه 560 كشته داريم كه 400 نفر از آنها در ساختمان هاي 10 و 15 سال ساخت جان خود را از دست داده اند.
وي همچنين در مورد سازوكار زمين لرزه توضيح داد: ابتدا تصور مي شد حركت صفحه قائم موجب زلزله شده است و اين امر با خصوصيات زمين شناسي منطقه نيز هماهنگ بود؛ اما با انتشار نقشه سازمان نقشه برداري ژاپن چند روز بعد از زلزله ديديم كه سمت دشت ذهاب 90 سانتي متر بالا آمده است در حاليكه بر اساس فرضيه قبلي دشت ذهاب بايد فروتر مي رفت و سمت عراق ارتفاع نشان مي داد بنابراين متوجه شديم حركت جبهه گسيختگي به سمت ناحيه پرجمعيت داخل ايران بوده است و اين داده ها دانسته هاي ما را متفاوت كرد. هنوز در حال مطالعه روي آن در منطقه زلزله زده و بر اساس داده هاي مختلف هستيم.
زارع در اين نشست كه كارشناسان مخاطره شناسي، اساتيد جغرافيا و ارتباطات نيز حضور داشتند، در مورد شدت و بزرگاي زلزله نيز تاكيد كرد: بزرگاي زلزله قدر مطلق كل انرژي آزادشده در هنگام زمين لرزه است و بر اساس نگاشت لرزه اي در ايستگاه هاي لرزه نگاري محاسبه مي شود. اما شدت زلزله بر اساس ميزان تلفات و كشته ها
سنجيده مي شود و هرچه به كانون زلزله نزديك شويم ميزان خسارت جاني و مالي بيشتر است. شتاب زمين لرزه نيز 7 دهم جي/ G (گرانش زمين/gravity of the earth) بوده است؛ اما خوشبختانه مدت زمان شتاب اصلي 15 ثانيه بيشتر طول نكشيد كه اگر بيشتر طول مي كشيد خسارت جاني بيشتري هم داشتيم.
زارع همچنين در مورد تلفات جاني بر اساس مشاهدات عيني خود توضيح داد و گفت: در شهر سرپل ذهاب شدت خسارات زياد نبود؛ اما در مسكن مهر اين شهر كه در شهرك شهيد شيرودي ساخته شده است فقط 100 نفر كشته شدند.
به گفته زارع، يكي از دلايل تلفات جاني زياد در مسكن مهر ساخت اين سازه ها وسط زمين هاي كشاورزي است كه خاك نرم، سطح آب زيرزميني بالا موجب تشديد امواج و تخريب شديد ساختمان ها شده است.
اين استاد زلزله شناسي دلايل ديگري را هم برشمرد و گفت: پستي و بلندي زمين، نزديك بودن به گسل و تكان هاي خيلي شديد، نامناسب بودن سازه ها و اثر خاك باعث تخريب بيشتر اين ساختمان ها نسبت به ديگر سازه ها و در نتيجه تلفات بيشتر شد.
زارع با اشاره به تصاوير سازمان فضايي ايران 4 روز بعد از زلزله كرمانشاه هم گفت: اين تصاوير كه براي اولين بار منتشر شد سطح خرابي ها را در منطقه نشان مي داد؛ اما در اين تصاوير كه با فناوري سنجش از راه دور گرفته شده اند، ساختمان هايي كه سقف آنها سالم است و سازه ازبين رفته، سالم نشان داده مي شوند و اين نقص فناوري يادشده است. در مجموع همه اين تصاوير و داده ها به ما براي تحليل اطلاعات زمين شناختي منطقه كمك مي كند.
وي در مورد پيش لرزه روي داده نيز يادآور شد: ساعت 21:05 دقيقه 21 آبان يك زمين لرزه 4.5 ريشتري در اين منطقه روي مي دهد و همين امر باعث شد بعضي ساكنان منطقه از خانه هاي خود خارج شوند؛ ولي عده اي با استناد به اين زمين لرزه و زمين لرزه هاي بعدي يك و دو ريشتري باز به خانه ها برگشتند. بنابراين هرگز هيچكس نمي تواند پيش بيني كند زلزله اي خود يك پيش لرزه است يا زلزله اصلي.
زارع در ضمن به فضاي نامناسب خبري در مورد اين زلزله اشاره كرد و گفت: شبكه خبر در خبر ساعت 23 كانون زلزله را سليمانيه عراق اعلام كرد و اين يكي از مشكلاتي است كه بايد براي حل آن چاره اي انديشيد.
زلزله 21 آبان كه در 5 كيلومتري شهر ازگله ۵ كرمانشاه رخ داد تاكنون 569 كشته و نزديك به 10 هزار مصدوم برجاي گذاشته است. بيش از 30 هزار واحد مسكوني در شهرهاي مختلف ازگله، سرپل ذهاب، ثلاث باباجاني و قصرشيرين و روستاهاي اطراف بر اثر آن تخريب شدند و در منطقه وسيعي از دبي تا باكو و از تفليس تا رياض به دليل بزرگاي بيشتر از 7 ريشتر و عمق حدود 23 كيلومتري آن احساس شد.
علمي**9157**
خبرنگار: منصوره شوشتري** انتشار:
براي اطلاع از اخبار متنوع علمي و فناوري، با كانال علمي ايرنا در تلگرام همراه شويد:
irnaelm@
https://telegram.me