صنعت حمل و نقل از مهم ترین ابعاد دستیابی به اقتصاد كارآمد و توسعه پایدار به شمار می رود. در این میان گستردگی فعالیت ها و تحولات فناوری در این بخش، كشورها را بر آن داشت تا برای بقا در عرصه بین المللی حمل و نقل خود را توسعه بخشند زیرا از این حوزه به عنوان نیروی محركه توسعه یاد می كنند.
ایران نیز برای هماهنگی با تحول های جهانی در راستای اجرای اولویت های كشور در بخش توسعه همه جانبه، نیازمند توجه بیش از پیش به حوزه حمل و نقل است و بایستی تمركز خود را بر بهبود زیرساخت های این صنعت معطوف كند. باید دانست تحقق این امر مستلزم مدیریت كلان نگر و كارآمد به شمار می رود تا اینگونه بتوان دانش موجود را به منظور بهره برداری بهینه به كار برد.
بر پایه گزارش مجمع جهانی اقتصاد، ایران به لحاظ زیرساخت های ریلی در منطقه خاورمیانه در جایگاه نخست قرار دارد و باید بررسی كرد كه تا چه اندازه در زمینه بهره برداری موفق است و تا چه میزان نیازمند اهتمام و تدبیرهای ویژه محسوب می شود.
اهمیت صنعت حمل و نقل و نقش تاثیرگذار آن در پویایی اقتصاد ملی سبب شد تا شورای فرهنگ عمومی كشور 26 آذر را به مناسبت سالروز فرمان تاریخی امام خمینی(ره) مبنی بر تخلیه كشتی های منتظر در بندرهای جنوبی كشور در 1361 خورشیدی به عنوان «روز حمل و نقل» نامگذاری كند.
اینك به منظور آگاه‌سازی جامعه با نقش و جایگاه حمل و نقل در اقتصاد و دیگر بخش های رفاهی كشور بر دستاوردهای دولت تدبیر در این حوزه مروری كوتاه داریم.
**نگاهی به اقدام های دولت در حوزه های مختلف حمل و نقل
دولت تدبیر با برنامه‌ریزی‌های راهبردی، گام‌های زیربنایی و مطلوبی در صنعت حمل و نقل برداشته است كه می‌تواند به توسعه همه جانبه این بخش منجر شود. در این میان نوسازی ناوگان هوایی، توسعه خطوط ریلی، دریایی، زمینی، افزایش میزان حمل بار، مسافر و ترانزیت و تعامل با كشورهای همسایه نشان از تلاش‌های بی وقفه دولت برای گسترش بیش از پیش این بخش دارد.
افزایش خطوط ریلی كشور، ساخت آزاد راه و بزرگراه ها و پرداختن به بهبود زیرساخت های جاده‌ای، افزایش ظرفیت اسمی- كانتینری و مسافری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای در بنادر كشور از مهم ترین اقدام های دولت تدبیر در حوزه حمل و نقل محسوب می شود.
**زیرساخت های حمل و نقل جاده ای
حمل و نقل جاده‌ای به دلیل فراهم كردن بیشترین امـكان دسترسی به نقـاط مختلف برای حمل كالا و مسافر بیشترین درصد از حمل و نقل زمینی در كشور را شامل می شود. بنابراین توسعه و توجه بر گسترش راه ها در این میان سهم بسزایی خواهد داشت. رسیدگی به وضعیت جاده ها كه به دلیل نامناسب بودن ساختار زیربنایی حادثه ساز هستند، سبب شد تا تعداد فوتی ها و مصدومان تصادف ها در این بخش كاهش یابد.
یكی از مهم ترین مسایل تاثیرگذار بر اقتصاد كشور از جمله بخش های تجارت و گردشگری پرداختن به احداث و تكمیل آزادراه ها محسوب می شود. «احداث یك هزار و 200 كیلومتر آزاد راه با مشاركت بخش غیردولتی، ایجاد پنج هزار و 521 كیلومتر زیرساخت جاده ای شامل چهار هزار و 82 كیلومتر بزرگراه و یك هزار و 439 كیلومتر راه اصلی، ۱۳هزار و 40 كیلومتر احداث و ساخت راه های روستایی و همچنین آسفالت راه های روستایی به میزان 13 هزار و ۴۰۰ كیلومتر» از جمله تلاش های دولت برای بهبود زیر ساخت های حمل و نقل جاده ای به شمار می رود.
**توسعه ظرفیت های دریایی و بندری
حمل و نقل دریایی در ایران، نقش موثر و اساسی در تجارت محلی، منطقه ای و جهانی دارد، چرا كه وجود بیش از پنج هزار و 800 كیلومتر سواحل دریایی، بنادر بزرگ و كوچك، ناوگان‌های تجاری ملكی و نفتی در منطقه خاورمیانه و جهان از اهمیت بالایی برخوردار است و هزینه‌های بسیار پایین حمل و نقل دریایی در مقایسه با دیگر روش های حمل و نقل، امكان جابه جایی ایمن و انبوه كالاها از جمله واردات مواد اولیه، ماشین‌آلات و محصولات صنعتی و نیز صادرات نفت خام و فرآورده‌های آن، ظرفیت بسیاری را در این زمینه پدید آورد. افزایش ترانزیت بار و كالا، تخلیه و بارگیری 146 میلیون تُن كالا در بنادر كشور و جابه جایی میلیون ها مسافر در بنادر كشور، همگی نشان از رشدی چشمگیر دارد.
**تجهیز و نوسازی ناوگان هوایی
حمل و نقل هوایی نیز با نظر به شیوه نوین زندگی، تاثیر زیادی در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع می گذارد كه هرچند سهم اندكی از صنعت حمل و نقل را به خود اختصاص داده است اما از اهمیت آن نمی توان چشم پوشی كرد. دولت تدبیر با تجهیز و نوسازی ناوگان هوایی از جمله خرید و وارد كردن هواپیماهای نو به كشور كوشید با ایمن سازی مسافرت های هوایی، امنیت را در این بخش ارتقا دهد تا شاهد شكوفایی ظرفیت های گوناگونی باشد كه از طریق توسعه حمل و نقل هوایی میسر خواهد شد.
**ظرفیت سازی های بخش حمل و نقل ریلی
از جمله اقدام های دولت یازدهم و دوازدهم در امر توسعه حمل و نقل كشور می توان به برقی كردن یك هزار و 466 كیلومتر خطوط ریلی به ارزش تقریبی چهار میلیارد و 500 هزار دلار از محل صندوق توسعه ملی (خط ریلی اصفهان ـ اهواز به طول 540 كیلومتر و تهران- مشهد به طول 926 كیلومتر) اشاره كرد. همچنین سه هزار و 75 كیلومتر خطوط ریلی به ارزش تقریبی هفت میلیارد یورو از محل فاینانس و گسترش خطوط ریلی حومه ای تهران (احداث خطوط سوم وچهارم تهران ـ كرج) تا تیر 1395 خورشیدی از دیگر اقدام های مثبت دولت تدبیر و امید در حمل و نقل ریلی كشور محسوب می شود.
**نقش پررنگ بخش خصوصی در توسعه بخش حمل و نقل
حضور بخش خصوصی به عنوان بازویی پرقدرت در بخش حمل و نقل نقشی اساسی را در سرعت بخشیدن به برنامه های توسعه ای ایفا می كند، به همین دلیل اكنون حمل و نقل در بیشتر كشورهای جهان خصوصی سازی شده است؛ بنابراین حذف نگاه رقابتی به این مقوله می تواند راهگشا باشد چرا كه بخش خصوصی هرگز به معنای حضور نداشتن دولت بر كارها محسوب نمی شود، بلكه تقویت كننده دولت است. تقویت پتانسل بالایی كه ایران در زمینه انواع گوناگون حمل و نقل دارد می تواند رسیدن به شرایط ایده آل و مطلوب را دست یافتنی تر سازد.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: عشرت كراری**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9428**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.
تاریخ انتشار: ۲۶ آذر ۱۳۹۶ - ۰۸:۲۰
تهران- ایرنا- حمل و نقل در زمره بخش های زیربنایی و نیروی محركه توسعه هر كشور محسوب می شود كه تاثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادی دارد و پیشرفت آن سبب رشد حوزه های دیگر خواهد شد و قدرت دیپلماسی دولت ها را در عرصه بین المللی ارتقا می بخشد.