كپی غیرمجاز؛ خراشی بر پیكره هنر

به گزارش ایرنا، جامعه شناسی هنر نیازمند یك فهم پدیدارشناسانه است، به گونه ای كه هنر به مثابه پدیده های اثرگذار بتواند تازگی خود را حفظ كند، همچنین یكی از شیوه های ارزیابی آثار هنری از منظر زیبایی شناسی، بروز و ظهور ایده در خلق اثر است و اثر به منزله ارتباط هنر با جامعه قلمداد می شود.
اثر یك هنرمند مانند سرانگشتان انسان، مختص خود اوست و هر اثر در طول و عرض خود دارای ویژگی های روحی و روانشناختی پدیدآورنده آن است كه اگر كسی بدون مطالعه آن را به نام خود كپی كند، انگار روحیات شخص دیگری را در پیكره و روان خویش جاری كرده است.
كپی برداری از آثار هنری، انتشار بدون اجازه صاحب و مولف اثر، بازنشر و چاپ مجدد، كپی برداری ساختاری و مفهومی و كپی برداری بیرونی، عواملی است كه یك اثر هنری را به شدت تهدید می كند.
انگار، كپی برداری از یك اثر هنری به زمان حاضر بر نمی گردد و این عمل ریشه تاریخی دارد، «ابوالقاسم حالت» از شعرای معاصر نوشته است: «گویند انوری روزی در یكی از كوچه­های بلخ شخصی را دید كه عده­ای را به گرد خود جمع كرده، اشعار وی را می­خواند و آنها را به خود نسبت می­دهد'.
این نویسنده معاصر این گونه مطرح می كند كه 'انوری پیش رفته، پرسید: آیا شما این اشعار را ساخته­اید؟ جواب داد: بلی. پرسید: تخلص شما چیست؟ گفت: انوری!'
'انوری از این پر رویی متحیر شد و گفت: سبحان الله! شعر دزدی شنیده بودم، اما شاعر دزدی نشنیده بودم!'
این مثال در بسیاری از هنرها دیده می شود و در طول دهه های مختلف نیز به وقوع پیوسته است، چه اینكه در یكی از معتبرترین مسابقات جهانی عكس، یك تصویر از خود داور مسابقه از سوی عكاس تایلندی به جشنواره ارسال می شد، كه تا دهه ها این مثل درباره قانون كپی رایت مورد مضحكه عام و خاص قرار دارد.
كپی رایت و ثبت یك یا بخشی از اثر هنری یا غیر هنری از سوی شخص غیر مولف، می تواند به عنوان یك تصرف عدوانی مطرح شود.
هنرمندان همواره نسبت به بهره برداری بدون مجوز و حق نشر آثارشان از سوی دیگران معترض بوده اند و آن را یك ظلم به پدیدآورندگان آن می دانند.
سالها پیش مبلغی به حساب 'هوشنگ كامكار ' از هنرمندان به نام كشور واریز می شود كه اعلام شده بود در برنامه ای از یكی از آهنگ های كامكارها استفاده شده و این نشان می دهد كه كشورهای مختلف جهان به قانونی كپی رایت احترام می گذارند، حتی اگر خود هنرمند اطلاعی از استفاده از هنرش نداشته باشد.
كیوان ساكت از موسیقیدانان مطرح كشور در خصوص رعایت نشدن قانون كپی رایت و بهره برداری بدون اجازه از آثار موسیقی برخی از هنرمندان گلایه فراوانی دارد و می گوید: متاسفانه این یك معضل بزرگ است و این رعایت نكردن كپی رایت به هنرمندان به صورت جدی صدمه می زند و به دلیل نهادینه نشدن فرهنگ استفاده از قانون كپی رایت كمر هنرمند راستین در برابر این كپی های غیر قانونی می شكند كه صدمه زیادی از نظر اقتصادی به هنرمندان راستین وارد كرده است.
وی در گفت وگو با ایرنا در شهركرد افزود: در بیشتر كشورهای جهان قانون كپی رایت به صورت كامل رعایت می شود و جا دارد متولیان فرهنگی در كشور به صورت جدی به این مساله بپردازند و قانون كپی رایت را در حوزه موسیقی به صورت كامل اجرایی كنند.
این محقق موسیقی مقامی ایران گفت: رعایت قانون كپی رایت در هنر موسیقی باعث كیفیت بخشی به آثار موسیقایی كشور می شود.
وی افزود: متاسفانه در برخی از موارد كه قانون كپی رایت، رعایت نمی شود، هنرمند به ناچار آثارش را بدون هیچ وقفه ای تولید می كند و سرعت بخشیدن به آثار هنری باعث كاهش كیفیت آن می شود.
وی گفت: در كشورهایی كه قانون كپی رایت به صورت كامل رعایت می شود یك هنرمند تا سالها بعد از طریق دریافت حقوق كپی رایت ارتزاق می كند.
ساكت گفت: قانون كپی رایت می تواند در جهت ارتقا بخشی و افزایش سطح كیفیت آثار موسیقایی نقش آفرینی كند.
فریدون شهبازیان، آهنگساز نیز 2 سال پیش در سفر به شهرستان بروجن این استان اعلام كرد: حقوق آهنگسازان با نقض قانون كپی رایت نادیده گرفته می شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: اگر قانون كپی رایت در حوزه موسیقی اجرایی شود، محصولات موسیقایی با قیمت چند برابر در اختیار مخاطب قرار خواهد گرفت.
یكی از مهمترین مولفه های نجات بخش برای جلوگیری از كپی غیرقانونی اثر، اارئه لایحه جامع حمایت از حقوق مالكیت فكری و معنوی آثار هنری و ادبی است كه می تواند یاری گر هنرمندان در حوزه اقتصاد هنر باشد.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهركرد گفت: قانون حمایت از مالكیت فكری یا كپی رایت در كمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی در حال پیگیری است و كارگروهی برای بررسی این لایحه مالكیت فكری و معنوی در كمیسیون قضایی مجلس تشكیل شده است كه امید تا پایان سال این قانون به نتیجه برسد.
سید هادی حسینی در سفر به چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با ایرنا افزود: قانون كپی رایت كه به صورت كامل و جامع تدوین شده است پس از تصویب، از هنر و هنرمندان حمایت خواهد كرد، اما هم اكنون دادگاه براساس قوانین سابق رای صادر می كند.
یك دانش آموخته رشته حقوق مقطع دكترا در این زمینه می گوید: در اصل از نظر معناشناسی 'كپی رایت ' به نوعی حفاظت قانونی از آثار هنری در زمینه های علمی یا هنری و فرهنگی اطلاق می شود.
فاطمه رضایی در گفت و گو با ایرنا افزود: كپی رایت حقوق انحصاری پدیدآورنده یا مولف است كه می تواند در زمینه تكثیر و اقتباس در شیوه بیان از آن بهره بگیرد.
به گفته وی، پیش نویس قانون جهانی كپی رایت كه نوعی حق مالكیت است در سال 1886 در شهر 'برن' انجام شد و پس از آن كشورهای مختلف به این قانون پیوستند.
وی افزود: عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مالیكت معنوی Word Intellectual Property Organization یا WIPO در اواخر دهه 60 میلادی به صورت رسمی مسوول اجرای این قانون شد.
این محقق و پژوهشگر افزود: بهره گیری از آثار دیگر بدون داشتن مجوز از صاحب اثر یا بدون پرداخت حق تالیف یا تولید، به سرقت مال غیر محسوب می شود.
وی افزود: ماده یك قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان اذهان دارد كه به مولف و مصنف و هنرمند «پدید آورنده» و به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتكار آنان پدید می آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی كه در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به كار رفته 'اثر' اطلاق می شود.
رضایی افزود: ماده ٤ این قانون اعلام می كند كه حقوق معنوی پدید آورنده محدود به زمان و مكان نیست و غیر قبال انتقال است و در ماده 23 این قانون تاكید شده است' هركس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را كه مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه او یا عامداً به شخص دیگری غیر از پدید آورنده نشر یا پخش یا عرضه كند به حبس تادیبی از 6 ماه تا سه سال محكوم خواهد شد'.
به گفته وی، از این رو قانون از هنرمندان و آثار هنری به شدت حمایت می كند و باید مخاطبان نیز برای آثار هنری و هنرمندان احترام قائل شوند و حق و حقوق آثار را پرداخت كنند و از كپی كردن غیرمجاز و بدون اجازه صاحب اثر خودداری كنند.
به گزارش ایرنا، قانون كپی رایت می تواند در اقتصاد هنری و فرهنگی اثر گذار باشد و به هنرمندان در زمینه صیانت معنوی و مادی آثارشان كمك كند.
در ایران در رشته های مختلف هنری، فرهنگی و علمی سالانه صدها هزار اثر تولید می شود اما گاه این آثار بدون اجازه صاحبان آنان در فضای مجازی یا فضای حقیقی منتشر می شود.
گزارش از: محمود رئیسی**انتشاردهنده:جهانبخش صفری
2097/6021