شهدای ارامنه، غیورمردانی كه در كنار رزمندگان به شهادت رسیدند

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، درایام ولادت حضرت عیسی مسیح(ع) پیامبر نور و رحمت و در آستانه آغاز سال جدید میلادی یادی می كنیم از شهدای ارامنه كه فارغ از دین و مذهب برای حفظ ناموس و وطن خود در كنار رزمندگان اسلام جنگیدند و جانشان را فدای ایران كردند.

** مشاركت جوانان ارمنی در دفاع مقدس
مشاركت ارمنیان در جنگ تحمیلی و دوران هشت ساله دفاع مقدس منحصر به جانبازی رزمندگان و ازخودگذشتگی جوانان ارمنی نبوده است. تقریباً تمامی اقشار جامعه ارمنی با استقبال از فراخوان شوراهای خلیفه گری در مراكز تهران، تبریز و اصفهان و پاسخ به ندای وجدان به پشتیبانی از عملیات خطوط مقدم جبهه ها برخاستند.
از نوباوگان و جوانان در سنگرهای مدارس تا بسیاری از خانواده ها و انجمن های مختلف و صاحبان صنایع، همه در جمع آوری كمك های نقدی و جنسی برای جبهه های جنگ مشاركت می كردند.
جنگ هشت سالۀ عراق و ایران، كه با تجاوز همسایۀ غربی به قلمرو ایران آغاز شد، در كنار خسارات فراوان مالی و آسیب های اجتماعی، ده ها هزار تن از مردم ما را به خاك و خون كشید.
بمباران شهرها و روستاهای كشور، كه دامنۀ آن تا پایتخت نیز كشیده شد، شمار بسیاری از مردم بی دفاع را آماج گلوله های مرگبار قرار داد و قربانیان بسیار گرفت. در میان قربانیان جنگ تحمیلی سهم جوانان بیش از دیگران بود، جوانانی كه برای صیانت از تمامیت ارضی و دفاع از مرزهای میهن، عاشقانه، به جبهه های جنگ می شتافتند و حماسه ها می آفریدند.
بسیاری از این عاشقان جان در راه این آرمان مقدس گذاشتند و به افتخار شهادت نایل آمدند. در میان شهیدان جنگ تحمیلی جوانانی از اقلیت های قومی ـ مذهبی كشور نیز شانه به شانۀ برادران مسلمان خود در خطوط مقدم جبهه های نبرد جنگیدند و به خیل عظیم شهیدان پیوستند یا سال ها در اسارت دشمن به سربردند.

** جذب كمك های مردمی از سوی شورای ارامنه برای جبهه
شورای خلیفه گری تهران و در رأس آن شادروان اسقف اعظم آرداك مانوكیان، خلیفۀ وقت جامعۀ ارمنی تهران و شمال ایران، با تلاش پیگیر برای جذب كمك های مردمی و سازماندهی امور برای پیشگیری از اتلاف منابع تلاش شبانه روزی می كردند.
در مركز اصفهان نیز، اسقف اعظم كُریون پاپیان، خلیفۀ وقت و رئیس خلیفه گری ارمنیان حوزۀ اصفهان و جنوب ایران و در مركز تبریز، كشیش ارشد، شادروان باگرات مِلكونیان، نایب خلیفۀ وقت ارمنیان كل آذربایجان، اقدامات مؤثری در جمع آوری كمك های مردمی صورت دادند.
با ادامۀ جنگ تحمیلی، شورای خلیفه گری تهران، با تشكیل ستادی ویژه، سازماندهی و اعزام گروه های صنعتگر ارمنی به مناطق جنگی را آغاز كرد.
9 گروه از حوزۀ خلیفه گری تهران، چند گروه از اراك و چندین گروه دیگر از حوزه های خلیفه گری اصفهان و تبریز به مناطق جنگی اعزام شدند. این گروه ها با استقرار در پشت جبهه به مرمت ماشین های جنگی و راه سازی، ساخت و راه اندازی سردخانه ها، بیمارستان های صحرایی و كارهایی از این دست می پرداختند كه هر گروه حدود یك تا دو ماه در منطقه فعالیت می كرد. اعزام گروه های صنعتگر ارمنی از 1362 تا 1367شمسی ادامه یافت.

** واژه شهادت در نزد ارامنه مقدس است
در ادیان و مكاتب مختلف، شهیدان از مرتبت و منزلت والایی برخوردارند. در دیانت مسیح، كسی را كه در راه صیانت باورهای مسیحیت جان می بازد شهید می نامند. واژۀ لاتینی شهید مارتیر است كه به صورت مارتیروس از زبان یونانی وارد زبان ارمنی شده و از گذشته های دور در نام گذاری فرزندان پسر به كار رفته است. امروزه نیز نام مارتیروس و نام خانوادگی مارتیروسیان در میان ارمنیان فراوان است.
معادل دیگر واژۀ شهید در زبان ارمنی ناهاتاك است كه از دو جز «ناه» و« ناخ» به معنی پیش و نخست و «تاك» به معنی دو و تك تركیب شده و با رابط الف به هم پیوسته است. بنابراین، ناهاتاك در لغت به معنی پیشتاز و پیش آهنگ است. در فرهنگ های ارمنی معانی دیگر این واژه عبارت اند از سرباز خط مقدم، قهرمان، دلیر و بی باك و در مفاهیم دینی به معنی شهید و شاهد آمده و آن كسی است كه برای دفاع از دین و ایمان قربانی می شود، كسی كه برای آرمانی، جان خود را ایثار می كند.
به یقین جوانان ایران نیز در طول جنگ با همین روحیه پای به عرصۀ نبرد می گذاشتند و تا پای جان برای دفاع از خاك كشور و سركوب دشمن متجاوز ایستادگی می كردند و مرگ آگاهانه را كه همان جاودانگی است به جان پذیرا می شدند.

** قطعه ویژه شهدای ارمنی
در قبرستان ارمنیان تهران، قطعۀ ویژه ای به شهیدان جنگ تحمیلی اختصاص یافته است. در نیمۀ آبان 1388 با همكاری خلیفه گری ارمنیان تهران و بنیاد شهیدان و امور ایثارگران بنای یادبودی نیز در این محل برپا شد.

** چاپ كتاب در زمینه دوران دفاع مقدس
در زمینۀ جنگ تحمیلی و مشاركت ارمنیان در دوران دفاع مقدس كتاب هایی تالیف و منتشر شده كه گل مریم و جنگ تحمیلی هشت ساله و ارامنۀ ایران دونمونه از آن است.
كتاب گل مریم كه به بررسی نقش ارامنۀ ایران در هشت سال دفاع مقدس می پردازد، تألیف دكتر آرمان بوداغیانس از انتشارات نسیم حیات با همكاری صریر(وابسته به مؤسسۀ حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس) در قم در سال 1385 تالیف و منتشر شده است.
در بخش اول این مجموعه، به روابط نظامی دو سه هزار سالۀ ارمنیان با دیگر اقوام ایرانی در محدودۀ اقوام هم خانوادۀ آریایی می پردازد. در بخش های دیگر ابتدا به صورت فشرده و اجمالی به شركت ارمنیان در جنگ تحمیلی پرداخته شده و سپس به روش دایرۀ المعارف به شهدا، سربازان مفقودالاثر، آزادگان و جانبازان اشاره شده است.
بخشی دیگری با عنوان « ارامنه در جنگ تحمیلی» ، حضور ارمنیان در انقلاب اسلامی از دیدگاه جهان بینی دینی و ماهوی حادثه ای بزرگ شمرده شده است .
در بخش های دیگر كتاب فهرست شهیدان نظامی و غیر نظامی ارمنی، همراه با عكس و تاریخ تولد و شهادت، فهرست سربازان مفقودالاثر، آزادگان و جانبازان ارمنی، همچنین خاطرات افراد خانواده، نزدیكان و هم رزمان بسیاری از شهیدان و خاطرات دوران اسارت آزادگان آورده شده است.
كتاب گل مریم مجموعه ای است ارزشمند كه با استناد بر منابع معتبر تألیف شده و به خوبی نمایانگر حضور و نقش ارمنیان در انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی است. این كتاب یادنامۀ جامع شهیدان، جانبازان و سربازان مفقودالاثر ارمنی و گواه راستین فداكاری ها و جان فشانی های جوانان ارمنی در كنار برادران مسلمان خود در جبهه های نبرد است.
كتاب جنگ تحمیلی هشت ساله و ارامنۀ ایران، تألیف اسكندر اسكندریان با بازنویسی و تدوین نورهایر شاه نظریان، ترجمۀ گارون سركیسیان (از ارمنی به فارسی)، نشر بنیاد انتشاراتی خلیفه گری ارامنۀ تهران تهران در سال 1386 منتشر شده است.
این كتاب به ابتكار و همت زنده یاد اسكندر اسكندریان ( 1929 1998م)، نمایندۀ شورای خلیفه گری ارمنیان تهران در ستاد كمك رسانی شورای خلیفه گری ارامنه، به رشتۀ تحریر در آمده است.
اسكندر اسكندریان فعال و خدمتگزار ملی و اجتماعی، عضو مجمع نمایندگان جامعۀ ارمنی و عضو شورای خلیفه گری تهران در سال های جنگ هشت سالۀ ایران و عراق بود. او وظیفۀ خطیر سرپرستی گروه های صنعتگر اعزامی به مناطق جنگی را بر عهده داشت و بارها همراه با این گروه ها در منطقه حضور یافته بود.
اسكندریان براساس یادداشت های روزانۀ خود و با جمع آوری مطالب، گزارش ها، عكس ها و فیلم های گوناگون به نگارش مشاركت ارمنیان در جنگ تحمیلی پرداخته است.
فصلی از این كتاب به زندگی نامۀ شهیدان، مجروحان، آزادگان و جانبازان ارمنی در جنگ تحمیلی اختصاص یافته و اسامی سربازان مجروح و مفقودالاثر و مجروحان غیر نظامی در دورۀ انقلاب و جنگ تحمیلی نیز آورده شده است.
كتاب جنگ تحمیلی هشت ساله و ارامنۀ ایران دربرگیرندۀ وقایع دوره ای بحرانی از تاریخ كشور و انقلاب اسلامی ایران و بخشی از تاریخ ارمنیان ایران است كه با امعان نظر فراوان نوشته شده و با توجه به حضور و فعالیت نویسنده در شورای خلیفه گری وقت و ستاد كمك رسانی به جبهه های جنگ از دقت و درستی قابل تحسینی برخوردار است.
این كتاب نیز مجموعه ای است ارزشمند از تلاش های جامعۀ ارمنیان ایران در سال های جنگ تحمیلی و جان فشانی های جوانان ارمنی در جبهه های نبرد كه برای نسل های آینده به یادگار خواهد ماند.

** اسامی شهدای ارامنه
جامعه ارامنه كشور در هشت سال دفاع مقدس 74 شهید نظامی و غیر نظامی كه پیكر 4 تن از آنها هنوز مفقود است و143 جانباز و آزاده تقدیم میهن و انقلاب اسلامی كرده اند كه اسامی تعادای از این شهدا در زیر آمده است :
ردیف نام محل تولد تاریخ تولد و شهادت محل شهادت
1- زوریك مرادیان مسیحی تهران 1359-1339 پیران شهر
2 - ژیلبرت ملكم آبكاریان آبادان 1359-1339 سر پل ذهاب
3 - صارمی یانیكیان 1359-1339 جبههٔ جنوب
4 - پایلاك آوِدیان فریدن 1359-1338 دزفول
5 - رازمیك داوتیان فریدن 1360-1339 آبادان
6 - رازمیك هونانیان فریدنی فریدن 1359-1340 سر پل ذهاب
7 - وازگن آوانسیان فریدن 1361-1338 دارخوین منطقه عملیاتی والفجر
8 - رافیك رشید زاده ارومیه 1361-1337 شوش (جبههٔ عملیاتی جنوب)
9 - سوِرن خانلریان تهران 1361-1338 خونین شهر – محور اهواز
10 - واهان الله وردی تهران 1362-1340 پیرانشهر (مهران)
11 - ادیك نِرسِسیان تهران 1362-1339 قصر شیرین
12 - واهیك باغداسایریان تهران 1362-1340 دارخوین
13 - وازگن آدامیان آغاجاری 1364-1343 حاج عمران
14 - ژوزف شاهینیان تهران 1364-1341 حسینیه اهواز
15 - وارطان آقاخانیان تهران 1364-1341 جزیره مجنون
16- هنریك یوسفی (هوسپیان) تهران 1364-1345 هورالهویزه – كیان دشت
17- رِیموند شاهنظریان تهران 1365-1342 مهران
18 - رایموند باغداساریان تهران 1365-1342 تمرچین
19 - ورژ باغومیان اصفهان 1365-1344 پاوه
20 - یوریك سرداریان اراك 1365-1343 حاج عمران
21 - مگردیچ طوماسیان مسجد سلیمان 1365-1342 سومار
22 - گارنیك بوغوسیان تهران 1365-1342 حاج عمران
23 - ویگن گاراپیدی (كاراپتیان) الیگودرز 1366-1344 شرهانی
24 - ادوین شاهمیریان تهران 1366-1346 میمك
25 - گاگیك طومانیانس تهران 1366-1340 مریوان
26 - آلبرت الله دادی تهران 1366-1345 سومار
27 - آوانِس بارسقیان ارومیه 1366-1345 سردشت
28 - رازمیك خاچاطوریان تهران 1366-1343 سومار
29 - نوریك باباخانیانس تهران 1367-1344 شرهانی
30 - هراند آوانسیان سنگبارانی تهران 1367-1343 ابوغریب- جبهه عین خوش
31 - هراچ طوروسیان تهران 1367-1348 سومار
32 - وِهاندز رشیدپور بابرودی ارومیه 1367-1343 فكه
33 - واهیك یِسائیان تهران 1367-1345 سرپل ذهاب
34 - ژرژ كشیش هاروطون تهران 1367-1341 گیلان غرب
35 - روبرت لازاریان تهران 1367-1345 میمك (عملیات مرصاد)
36 - هنریك هاروطونیان اراك 1361-1348 صالح آباد ایلام
37 - هراچ هامبارسومیانس تبریز 1367-1340 پیرانشهر
38 - آرمن آوِدیسیان اصفهان 1369-1338 قصر شیرین
39 - ژوزف هرمز نازلو ارومیه 1370-1348 میشداغ
40 -آلفرد گبری تهران 1370-1350 نفت شهر
41 - نوریك دانیِلیان تهران 1364-1342 تهران (اثرات تركش در بدن)
42 - وارطان آبراهامیان تهران 1358-1339 كردستان
43 - واهیك تِر ماه سلطانی تهران 1392- تهران (جانباز شیمیایی لشكر 21 حمزه دهلران)
44 - روبرت آودیسیان تهران 1392-1345 تهران (اثرات تركش در بدن- عملیات والفجر هشت)

** دیدار رهبری و رییس جمهوری با خانواده شهدای ارامنه
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی طی سال های گذشته بارها با خانواده شهدای ارامنه و اقلیت های مذهبی دیدار و خانواده شهدا و ایثارگران ارامنه را مورد تفقد قرار داده اند .
در دی ماه سال 1393 رهبری به دیدار خانواده شهید گالوست بابومیان و شهید آلبرت الله دادیان و شهید ریچارد ابراهیم رفتند و پای سخنان خانواده این شهدای گرانقدر نشستند.
روز سوم دی ماه 1396 ، دكتر حسن روحانی رییس‌ جمهوری كشورمان در آستانه میلاد خجسته پیامبر رحمت و سعادت حضرت عیسی مسیح(ع) و همچنین آغاز سال 2018 میلادی، در فضایی صمیمی با خانواده شهید 'ادوین شاهمیریان' دیدار كرد و گفت: ملت ایران قدردان ایثار و فداكاری شهدا و صبر و مقاومت خانواده های معظم شهدا هستند.
وی افزود : این ایام، ایام سرور و شادی همه مردم ایران و جهان و بخصوص هموطنان ارمنی و مسیحی كشورمان و جامعه مسیحیان جهان است و خوشحالم كه در چنین شبی دیدار با خانواده معظم یكی از شهدای ارمنی دوران دفاع مقدس انجام می شود.
رییس جمهوری در پاسخ به ابراز احساسات و قدردانی مادر شهید شاهمیریان بابت حضور وی در منزل آن شهید، اظهار كرد: این وظیفه ما و كمترین كاری است كه در قبال شما خانواده‌های عزیز شهدا از دست‌مان برمی‌آید. شما فرزند دلبندتان را برای دفاع از كشور و ملت ایران تقدیم كرده‌اید و یقیناً نزد خداوند مقام و جایگاه بسیار بالایی دارید.
دكتر روحانی تصریح كرد: مردم ایران همواره هموطنان ارمنی خود را مردمانی امین، پرتلاش، صادق و درستكار یافتند كه به وطن و كشور خود علاقه‌مند بوده و هستند و از همین‌رو جامعه ارامنه نزد ملت شریف ایران احترام و جایگاه بسیار بالا و والایی دارند.
شهید ادوین شاهمیریان در سال 66 و در منطقه میمك در حالی كه فقط 20 سال سن داشت، به شهادت رسیده است.
دكتر روحانی كه از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین شهیدی رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران، همراهی می‌شد، در پایان این دیدار لوح تقدیری به خانواده این شهید تقدیم كرد.
گزارشگر : رضا رضایی مجد ** انتشار: علی حبیبی
اجتمام** 1095** 1569
*آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
irnaej@
https://t.me/irnaej