به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، پس از يكسال تلاش «دونالد ترامپ» رييس جمهوري آمريكا و مشاوران وي براي يافتن گريزگاه از زير بار مسووليت عملياتي سازي برجام، او جمعه شب (22 دي ماه) با انتشار بيانيه اي پايبندي به برجام را تاييد كرد.
ترامپ كه در دوره رقابت هاي انتخاباتي و به دنبال آن، از زمان ورود به كاخ سفيد همواره از سرسخت ترين مخالفان برجام بوده، با اين اقدام خود عملا براي سومين بار در مقابل حاميان توافق هسته اي ايران و 1+5 عقب نشست.
بي ترديد فشارهاي داخلي و بين المللي بر رييس جمهوري آمريكا از عمده ترين دلايلي بود كه وي را به اجراي برجام ناگزير ساخت. پنجشنبه 21 دي ماه و يك روز قبل از اعلام مواضع برجامي از سوي ترامپ، «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه در بروكسل با همتايان فرانسوي، آلماني و انگليسي ديدار و گفت وگو كرد. ظريف با بيان اين كه پايبندي ايران به برجام مشروط به پايبندي كامل آمريكا است، هر حركتي را كه به تخريب برجام بيانجامد و توافق هسته اي را دستخوش تغيير كند، غيرقابل قبول دانست.
چنين تلاش هايي از سوي وزارت امور خارجه ايران نتيجه داد و كشورهاي اروپايي ضمن درك هشدار جدي ظريف، مواضع حمايتي خود را در قبال برجام با ترامپ در ميان گذاشتند. در اين ميان، «امانوئل مكرون» رييس جمهور فرانسه همان روز در تماس تلفني با ترامپ، بر لزوم اجراي برجام از سوي همه طرف ها تاكيد و اظهار كرد كه فرانسه در اجراي توافق هسته اي عزمي جدي دارد.
محتواي گفت وگوي تلفني روساي جمهوري فرانسه و آمريكا هر چند به مزاق ترامپ خوش نيامد و به نوشته رسانه ها، رييس جمهوري آمريكا را به خشم آورد اما بر موضع گيري روز بعد ترامپ بي تاثير نبود. در يكسالي كه از عمر دولت ترامپ مي گذرد، رييس جمهوري امريكا هميشه مورد خطاب حاميان برجام بوده و كشورهاي 1+5 در قالب نشست هاي برجامي و همچنين به صورت جداگانه به عواقب تصميم نسنجيده و يكجانبه گرايي ترامپ هشدار داده اند.
** خواب ترامپ براي 120 روز آينده
تاكنون رييس جمهوري ايالات متحده سه بار به تمديد تعليق تحريم هاي هسته اي ايران اقدام كرده اما هر بار بيشترين تلاش خود را براي شانه خالي كردن از امضاي آن به كار گرفته است. چند ماه پيش كه وي با اكراه براي دومين بار پايبندي واشنگتن را به توافق هسته اي اعلام كرد، به مشاوران خود در كاخ سفيد دستور داد تا راهي قانوني و موجه به منظور پايان دادن به تعهدات آمريكا بيابند.
طرح بند «تي» برجام، تحريم ايران به بهانه آزمايش موشكي و حقوق بشر، مطرح كردن ناآرامي هاي اخير كشور ما در شوراي امنيت سازمان ملل، مقصر جلوه دادن تهران در حمله انصارالله يمن به عربستان سعودي و ... تنها چند مورد از كوشش هاي نافرجام كاخ سفيد و كنگره براي تحت تاثير قرار دادن برجام و در نتيجه، امتناع از تاييد پايبندي ايران به توافق هسته اي بوده است.
به نظر مي رسد كه برجام در چهار ماه آينده هم از كارشكني هاي كاخ سفيد و طيف جمهوريخواه در امان نماند. همان طور كه برخي از مقامات كاخ سفيد به نقل از ترامپ اعلام كردند كه وي براي آخرين بار است كه تعليق تحريم هاي هسته اي عليه ايران را تمديد مي كند.وي در اين مدت، «مذاكره مجدد» و به قول خود «اصلاح برجام» را پيگيري مي كند؛ اصلاح توافقي كه از نگاه ترامپ به طور كامل به ضرر ايالات متحده و به سود ايران بوده است.
ترامپ با اين هدف پيش از امضاي پايبندي ايران به برجام، چهار شرط تعيين كرد؛ شروطي كه بيش از لازم الاجرا بودن، جنبه نمادين دارد و به عبارتي برنامه ضد برجامي آمريكا را مشخص مي كند. اجازه بازرسي فوري از همه سايت هاي مورد درخواست آژانس، عدم تلاش ايران براي ساخت و كاربرد سلاح هاي هسته اي، تعيين تكليف فعاليت هاي موشكي و همچنين دايمي شدن محدوديت هاي زماني بر فعاليت هاي هسته اي و غيرهسته اي كشور ما از جمله شروط چهارگانه ترامپ بودند.
در مجموع، آنچه كه از سخنان ترامپ برمي آيد تكرار ادعاهايي از مذاكره مجدد و توافق ثانويه است كه در ماه هاي گذشته نيز بارها از سوي دولتمردان آمريكا مورد تاكيد قرار گرفت؛ خواسته گزاف و غيرقابل قبولي كه با واكنش ديگر اعضاي توافق رو به رو شد.
شامگاه جمعه و دقايقي پس از رسانه اي شدن ادعاي ترامپ، وزير امور خارجه ايران در پيام توييتري نوشت: سياست ترامپ و بيانيه امروز وي تلاش‌هاي مذبوحانه اي براي خدشه دار كردن يك توافق محكم چندجانبه است كه همزمان بندهاي 26، 28 و 29 آن توافق را نيز به شكل مغرضانه‌اي نقض مي‌نمايد. برجام قابل مذاكره مجدد نيست: بجاي تكرار لفاظي‌هاي كهنه، آمريكا بايد مانند ايران به تعهداتش در برجام عمل نمايد.
در همين ارتباط چندي پيش «هلگا اشميد» دبيركل سرويس اقدام خارجي اتحاديه اروپا كه در صدر يك هيات عاليرتبه و به منظور شركت در سومين دور گفت‌وگوهاي سياسي بين ايران و اتحاديه اروپا به تهران سفر كرده بود، تاكيد كرد «من از طرف خانم موگريني خيلي واضح مي‌گويم كه امكان مذاكره مجدد براي برجام وجود ندارد و براي همه طرف ها برجام الزام آور است.»
بنابراين، تلاش هاي ترامپ براي زيرپا گذاشتن برجام كه يك توافق معتبر و چندجانبه بين المللي با پشتوانه قطعنامه شوراي امنيت است، راه به جايي نبرد. حال موضوع مذاكره مجدد در راهبرد جديد وي ملموس است تا بلكه با انتخاب اين راه بينابيني، هم به خواسته زياده خواهانه خود دست يابد و هم همراهي ديگر اعضاي 1+5 را با خود تسهيل سازد.
در حالي كه پايه هاي برجام با پيشينه مذاكرات 13 ساله، محكم تر از آن است كه تغيير جناح حاكم بر يك كشور به سست شدن آن منجر شود. همين موضوع باعث شد كه ترامپ به برخلاف ميل باطني به ناچار براي بار سوم هم پايبندي ايران به توافق هسته اي را تاييد و تعليق تحريم هاي هسته اي ضد ايراني را تمديد كند.
پژوهشم**1969**1601**خبرنگار: حسن شكوهي نسب **انتشار: شهناز حسني
ايرنا پژوهش، كانالي براي انعكاس تازه ترين تحليل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشي ايران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شويد.
تاریخ انتشار: ۲۳ دی ۱۳۹۶ - ۱۷:۳۲
تهران- ايرنا- پس از سه ماه تلاش كنگره در يافتن بهانه اي موجه براي زير پا گذاشتن توافق هسته اي، سرانجام نمايندگان جمهوريخواه و رييس جمهوري اين كشور چاره را در ادامه مسير يافتند تا شايد در ماه هاي پيش رو فرصتي براي توطئه اي جديد بيابند.