بالا گرفتن تنش میان قطر و امارات / اختلافات ریشه ای و وسیع است

سه كشور عربستان، امارات و بحرین پنجم ژوئن 2017 (15 خرداد 1396) گذشته با طرح ادعای حمایت قطر از تروریسم، تمامی روابط خود با این كشور را قطع كردند . همچنین تمامی مرزهای زمینی و دریایی خود با دوحه را هم بستند. مصر به عنوان همپیمان این سه كشور در تحریم قطر سهیم شد.
در ماههای پس از تحریم تلاش های مختلف به ویژه اقدامات 'شیخ صباح الجابر الصباح' امیر كویت برای میانجیگری به نتیجه نرسیده است . امیر كویت در قالب روابط دو جانبه با كشورهای درگیر بحران و همچنین از كانال 'شورای همكاری خلیج فارس'، تلاش كرد، كشورهای درگیر را پای میز مذاكره بكشاند، اما این تلاشها تاكنون نتیجه ای نداشته است .
امیر قطر كه در روزهای ابتدای تنش گمان می كرد می تواند آتش اختلافات را خاموش كند، در یازدهمین اجلاس روسای پارلمان های شورای همكاری خلیج فارس كه اخیرا در كویت برگزار شد، با اذعان به دامنه دار بودن اختلافات، گفت، این بحران هر چقدر هم طول بكشد، باید رفع شود.
اما تنش اخیر میان قطر وامارات از كجا شروع شد.
چهارشنبه گذشته خانم 'لولو الخاطر' سخنگوی وزارت خارجه قطر در نشست خبری گفت: اخیرا كمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد گزارشی درباره موارد نقض حقوق بشر كشورهای تحریم كننده منتشر كرده كه گزارشی بی طرفانه و دارای نكات مهمی است .
به گفته وی، این گزارش اذعان دارد كه تحریم باعث وارد آمدن خسارات جسمی، مادی و معنوی به مردم قطر و افراد مقیم در این كشور شده و اقدامات كشورهای تحریم كننده فراتر از دیپلماسی، مردم را هدف قرار داده است .
سخنگوی وزارت خارجه قطر با بیان اینكه گزارش مذكور، اقدامات اقتصادی علیه دولت قطر توسط محاصره كنندگان را جنگ اقتصادی توصیف كرده، گفت: این گزارش باعث شد تا كشور ما ضررهای ناشی از این اقدام را از طریق مجامع بین المللی به ویژه مجامع حقوقی سازمان ملل متحد پیگیری نماید.
'محمد بن عبدالرحمن آل ثانی' معاون نخست وزیر و وزیر خارجه قطر هم همان شب با تلویزیون دولتی این كشور گفت و گو كرد. او در برنامه ای با عنوان 'حقیقت' بخش عمده سخنان خود را به وضعیت بحران قطر و كشورهای همسایه اختصاص داد و از جمله روایتی از دلایل پیوستن امارات به جمع تحریم كنندگان كشورش بیان كرد.
او گفت كه دو ماه پیش از آغاز بحران، امارات از قطر خواسته بود همسر یكی از مخالفان اماراتی كه در دوحه به سر می برد را به این كشور مسترد نماید، دوحه با این درخواست مخالفت كرد و همین باعث دلخوری امارات و پیوستن به تحریم می شود .
وزیر خارجه قطر نامی از این افراد نبرد اما 'عبدالله بن حمد العذبه' سردبیر روزنامه 'العرب' قطر روز بعد در توئیتی ابعاد دیگری از این موضوع را فاش كرد. او نوشت كه این زن ' آلاء صدیق' نام دارد و همسر 'عبدالرحمن باجبیر' ، مخالف اماراتی است .
بر اساس این روایت آلاء صدیق در امارات هیچ جرمی مرتكب نشده بود و به همین دلیل در قطر پناهندگی سیاسی دریافت كرده است . وقتی كه همسرش عبدالرحمن باجبیر تصمیم گرفت، قطر را به سوی بریتانیا ترك كند، آلاء صدیق به همراه نزدیكانش در دوحه ماند.
این روزنامه نگار در ادامه واكنش قطر را با واكنش امارات در سال 1996 مقایسه می كند و نوشت: امارات در این سال از تحویل دادن شهروندان قطری كه متهم به تلاش برای كودتا علیه 'شیخ حمد بن خلیفه' ( پدر امیر فعلی) بودند، سرباز زد .
در ادامه این روند روز پنجشنبه 'انور قرقاش' وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات در توئیتی كه به نظر می رسید پاسخ به اظهارات وزیر امور خارجه قطر بود، نوشت: تا زمانی كه دولت قطر از تروریسم و تندروی حمایت می كند، امكان بهبود روابط با این كشور وجود ندارد .
وی با متهم كردن قطر به انتخاب عزلت بین المللی، مدعی شد كه دوحه در ظاهر خوب است، اما در باطن علیه همسایگانش از جمله شاه عربستان توطئه می كند.
پس از آن وزارت خارجه قطر اعلام كرد كه نماینده دایم این كشور در سازمان ملل متحد خانم 'علیا احمد بن سیف آل ثانی' در نامه های جداگانه ای به دبیر كل و رییس شورای امنیت سازمان ملل متحد - از آنچه نقض حریم هوایی قطر از سوی هواپیماهای اماراتی خواند- شكایت كرده است .
قطر اعلام كرد، یك فروند جنگنده اماراتی در 21 دسامبر(30 آذر) و بار دوم یك فروند هواپیمای باری – نظامی این كشور در 3 ژانویه (13 دی) بدون اطلاع به دولت قطر از حریم هوایی این كشور استفاده و آن را نقض كرده اند.
گرچه امارات به این خبر واكنش خاصی نشان نداد، اما دیروز (دوشنبه) اعلام كرد كه در دو نوبت هواپیماهای جنگنده قطری، پروازهای مسافربری این كشور به مقصد 'منامه' پایتخت بحرین را رهگیری كرده اند و این بر خلاف قوانین بین المللی هوانوردی است .
سخنگوی وزارت خارجه قطر بلافاصله این اتهام را رد كرد و گفت كه این خبر از اساس صحت ندارد. رسانه های قطر حتی خبری به نقل از فرماندهی آمریكا در پایگاه 'العدید' متشر كردند كه اعلام كرده بود، گزارشی از رهگیری هواپیمای مسافربری در فضای خلیج فارس دریافت نكرده است.
اما همپیمانان امارات (عربستان ، بحرین و مصر ) با وارد دانستن این اتهام در بیانیه های جداگانه ای اقدام قطر را خلاف كنوانسیون های جهانی هوانوردی اعلام كردند . مصر حتی پیشتر رفت و گفت كه این عمل خلاف ارزشهای انسانی است .
از سوی دیگر رسانه های قطری یكشنبه گذشته فیلمی از 'شیخ عبدالله بن علی آل ثانی' پخش كردند كه نامبرده در آن می گوید، توسط دولت امارات به اسارت گرفته شده است . عبدالله بن علی اگر چه از خاندان سلطنتی قطر است، اما از منتقدان دولت این كشور است .
البته اماراتی ها بلافاصله این خبر را هم تكذیب كردند و گفتند كه او میهمان ما است و هر كجا مایل باشد، می تواند برود. اما شیخ خالد، برادر عبدالله در تلویزیون قطر حاضر شد و گفت كه برادرش به دست اماراتی محبوس شده است.
با بالا گرفتن تنش، 'شیخ تمیم بن حمد آل ثانی' امیر قطر دیروز در یك سفر از پیش اعلام نشده و فوری به آنكارا رفت و همزمان رسانه های منطقه از تماس تلفنی 'دونالد ترامپ' رییس جمهوری آمریكا با امیر قطر خبر دادند. رسانه های قطری آن بخش از سخنان ترامپ را برجسته كردند كه از نقش این كشور به ویژه امیر آن در مبارزه با تروریسم تمجید كرده ،د اما رسانه های عربستان ، بحرین وامارات اظهارات وی در خصوص لزوم اتحاد میان كشورهای شورای همكاری خلیج فارس را مهم جلوه دادند.
تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر اكتبر گذشته در گفت و گو با یك شبكه تلویزیونی آمریكا گفته بود، ترامپ به او وعده داده متعهد به پایان دادن اختلافات قطر و همسایگانش است، اما به نظر می رسد اختلافات میان قطر و كشورهای تحریم كننده جدی تر از آن باشد كه گمان می رود.
ناظران امور معتقدند كه اتهام های رد و بدل شده تنها واكنش هایی به اختلافات عمیق و ریشه دار میان كشورهای درگیر بحران محسوب می شود، اختلافات بین این كشورها مربوط به امروز و دیروز نیست، بلكه ریشه ای و وسیع است .
آمریكا به عنوان بازیگر فرامنطقه ای مایل نیست تنش ها به سمت درگیری برود چرا كه درگیری در منطقه به نفع منافع این كشور به ویژه منافع اقتصادی آن نیست، اما به نظر نمی رسد از آنچه در این حد میان كشورهای منطقه می گذرد، ناراضی باشد.
خاورم /1508**1651
گزارش : حمیدرضا بانصیری/ انتشاردهنده:مسعودجعفریان